“Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” của TS. Ngô Phương Lan

VHO - Chiều 8.11, lễ ra mắt tập sách tiểu luận phê bình điện ảnh “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” của TS. Ngô Phương Lan do NXB Hội Nhà văn phối hợp với Công ty sách Liên Việt tổ chức đã diễn ra trang trọng tại Hà Nội. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy dự buổi lễ.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy đến dự và chúc mừng TS. Ngô Phương Lan nhân dịp ra mắt tập sách tiểu luận phê bình điện ảnh “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập”

Chương trình cũng có sự hiện diện của các nhà quản lý, chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật, điện ảnh, các NSND, NSƯT, nhà biên kịch, nhà làm phim nổi tiếng, các nhà báo và những người quan tâm đến điện ảnh.

Phát biểu tại lễ ra mắt sách, đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh xúc động, nhiều năm trong nghề, ông may mắn chứng kiến sự trưởng thành rõ nét của điện ảnh Việt Nam, trong đó phải nhắc đến sự trưởng thành và những đóng góp của TS. Ngô Phương Lan cho nền điện ảnh nước nhà.

Đây là cuốn sách thứ ba của tác giả Ngô Phương Lan, nhưng là cuốn thứ tư được xuất bản. Trước đó, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh đã thành công với 2 cuốn là “Đồng hành với màn ảnh” (1998) - Giải thưởng chính của Hội Điện ảnh Việt Nam cho công trình lý luận, phê bình và “Tính hiện đại và tính dân tộc trong điện ảnh Việt Nam” (2005)- Giải Cánh diều Vàng cho công trình lý luận, phê bình của Hội Điện ảnh Việt Nam.

Lễ ra mắt tập sách tiểu luận phê bình điện ảnh “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” của TS. Ngô Phương Lan

Đặc biệt, cuốn sách thứ hai của bà được chắt lọc, biên tập và được Mạng lưới Xúc tiến Điện ảnh châu Á (The Network for the Promotion of Asian Cinema- NETPAC) cùng Galangpress xuất bản bằng tiếng Anh mang tên “Modernity and Nationality in Vietnamese Cinema”, phát hành quốc tế năm 2007. TS. Ngô Phương Lan cũng là đồng tác giả của một số cuốn sách về điện ảnh châu Á được xuất bản tiếng Anh như: “Mass Media in Vietnam” (Truyền thông đại chúng ở Việt Nam – Phát hành ở Australia - 1998); “Vietnam in the 20^th Century- Plastic and Visual Arts from 1925 to our time” (Việt Nam thế kỷ 20 – Nghệ thuật từ 1925 đến thời hiện đại – Phát hành ở Bỉ - 1998); “Being and Becoming - The Cinemas of Asia” (Hiện tại và tương lai của điện ảnh Châu Á – Phát hành ở Ấn Độ - 2003); “Le Cinema Vietnamien” (Điện ảnh Việt Nam – Phát hành ở Pháp – 2007).

Tập tiểu luận phê bình điện ảnh “Phác thảo điện ảnh Việt Nam thời đổi mới và hội nhập” vừa ra mắt được chia làm hai phần khác nhau. Phần một có thể xem là phần phê bình. Bên cạnh chương đầu khái quát về tác phẩm điện ảnh và phong cách của các đạo diễn là những bài phê bình một số bộ phim chọn lọc, ít nhiều ghi dấu ấn trong thời kỳ đổi mới như Tướng về hưu, Thương nhớ đồng quê, Mùa ổi, Thị trấn yên tĩnh, Thằng Bờm, Gánh xiếc rong, Chung cư, Mê Thảo thời vang bóng, Ai xuôi vạn lý, Chiếc chìa khóa vàng, Hãy tha thứ cho em, Ngã ba Đồng Lộc,  Bến không chồng, Vị đắng tình yêu, Đời cát, Thung lũng hoang vắng, Trăng nơi đáy giếng, Cỏ lau, Những người thợ xẻ, Mùa len trâu, Thời xa vắng, Sống trong sợ hãi, Chơi vơi, Vào Nam ra Bắc, Chuyện của Pao… Kịch bản và cấu trúc phim, các tình huống trong phim, cách xử lý các cảnh quay, âm nhạc, nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật và diễn xuất của các diễn viên… được tác giả phân tích và phê bình bằng chuyên môn hàn lâm, nhưng lại diễn đạt với ngôn ngữ giản dị mà mực thước, nên dễ dàng phù hợp với bất kỳ ai quan tâm và yêu thích các tác phẩm điện ảnh nước nhà.

Phần hai là một số tiểu luận, bài viết về sự phát triển, thăng trầm của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế và trên con đường xây dựng nền công nghiệp điện ảnh. Tác giả cũng phác thảo “sơ đồ” các LHP quốc tế, chặng đường đến với quốc tế của điện ảnh Việt Nam, những thách thức và bài học kinh nghiệm xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam và đặc biệt, bà luôn trăn trở với câu chuyện quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới bằng điện ảnh.

Tác giả bộc bạch: “Quả là khi viết, mục đích của tôi là xâu chuỗi và hệ thống lại một chặng đường dài hơn ba chục năm từ khi Việt Nam bước vào công cuộc đổi mới (1986) đến đầu năm 2023 cho ra một bức phác thảo rõ nét. Thật may, đây cũng là hơn 30 năm tôi được làm nghề một cách miệt mài và say mê dù phải vượt qua không ít khó khăn, thử thách. Cho nên tôi cứ tự nhủ rằng mình là người thực sự may mắn, vì cả cuộc đời được gắn bó với nghề mình yêu, kể từ khi được chọn chuyên ngành lý luận phê bình điện ảnh để học và hành”.

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh phát biểu tại lễ ra mắt

Phát biểu tại lễ ra mắt sách, đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh xúc động, nhiều năm trong nghề, ông may mắn chứng kiến sự trưởng thành rõ nét của điện ảnh Việt Nam, trong đó phải nhắc đến sự trưởng thành và những đóng góp của TS. Ngô Phương Lan cho nền điện ảnh nước nhà. “Không chỉ là nhà quản lý giàu kinh nghiệm, Ngô Phương Lan là tác giả của rất nhiều bài lý luận phê bình điện ảnh sắc sảo. Những bài viết, những cuốn sách đã xuất bản của tác giả đều được công chúng yêu điện ảnh nồng nhiệt đón nhận”.

Đạo diễn, NSƯT Lê Đức Tiến bộc bạch, qua ấn phẩm ra mắt hôm nay, công chúng yêu điện ảnh và người làm nghề càng cảm thấy trân trọng những lao động không ngơi nghỉ của TS. Ngô Phương Lan. Qua những trang sách, tác giả càng cho thấy rõ quan điểm của mình, đó là làm nên một nền điện ảnh không phải số lượng phim mà là những bộ phim hay, những phong cách tác giả ghi dấu. Đạo diễn Lê Đức Tiến cho rằng, với những tâm huyết với nghề, TS. Ngô Phương Lan  cũng là  một giọng phê bình điện ảnh rất riêng, có tính nghề nghiệp sâu. Trong mỗi bài viết, người đọc đều cảm nhận được điều trăn trở của bà khi phê bình điện ảnh, không phải là nói gì mà là cần phải nói như thế nào.

TS. Ngô Phương Lan phát biểu tại lễ ra mắt 

Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh Lý Phương Dung chia sẻ: “ Nhiều bài viết có thể coi là những công trình nghiên cứu giá trị được chắt lọc, có quy mô và tính chất khác nhau được tác giả đúc kết trong hơn ba thập kỷ lao động, gắn bó và cống hiến cho ngành điện ảnh nước nhà. Bên cạnh Giải thưởng Nhà nước cho các công trình nghiên cứu, lý luận phê bình thì Huân chương Lao động hạng Nhì là phần thưởng cao quý mà TS. Ngô Phương Lan đã được ghi nhận từ các sản phẩm văn hóa-điện ảnh mà chị là người sáng lập như Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội, Cuộc thi phim ngắn Màn ảnh Xanh, Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng, cùng nhiều sự kiện điện ảnh khác đã và sắp được tổ chức theo sáng kiến của chị với nỗ lực không mệt mỏi để cống hiến, góp phần xây dựng và phát triển ngành điện ảnh Việt Nam.”

TS. Ngô Phương Lan sinh năm 1963 tại Hà Nội. Bà tốt nghiệp khoa Lý luận, phê bình điện ảnh (Điện ảnh học) – Đại học Điện ảnh Quốc gia Liên Xô (VGIK) năm 1988. Bà từng là Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ VHTTDL), Giám đốc LHP Quốc tế Hà Nội (HANIFF, 2012 -2018).

Hiện bà đang đóng vai trò Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam khóa I; Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật TƯ khóa V; Giám đốc Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng (DANAFF); Ủy viên BCH Mạng lưới Xúc tiến điện ảnh châu Á (NETPAC).

TS. Ngô Phương Lan được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật  năm 2017. Tại CineAsia năm 2022, bà nhận giải thưởng “Người có nhiều đóng góp về tác quyền của khu vực châu Á  -  Thái Bình Dương”.

PHƯƠNG ANH; ảnh: ĐÀO VŨ