Phụ nữ DTTS nỗ lực bảo tồn và phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống

VHO - Dệt thổ cẩm là một nghề truyền thống lâu đời gắn bó với đời sống văn hóa của cộng đồng người Jrai và người Bahnar ở Gia Lai. Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị đặc sắc của nghề dệt thổ cẩm, tỉnh Gia Lai đã có nhiều cách làm sáng tạo, mở ra những cơ hội mới trong việc phát triển kinh tế - xã hội gắn liền với du lịch…

Thời gian qua, tỉnh Gia Lai đã chú trọng mở các lớp dạy nghề, khuyến khích các nghệ nhân truyền nghề cho các chị em phụ nữ. Những câu lạc bộ (CLB), các tổ liên kết liên tục được các cấp Hội phụ nữ phối hợp cùng các nghệ nhân thành lập nhằm lưu giữ, bảo tồn và phát huy nghề dệt trước nguy cơ mai một.

Tại xã Ia Mơ Nông (huyện Chư Păh), các chị em trong CLB dệt làng Kép luôn miệt mài tạo ra những sản phẩm dệt độc đáo và đẹp mắt sau đó trưng bày tại ngôi nhà sàn giữa làng đón khách du lịch.

Đến với gian hàng trưng bày của CLB, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những vẻ đẹp tinh tế từ chất liệu đến  hoa văn được dệt trên từng chiếc áo, túi xách, khăn choàng, ví,.. được trải nghiệm quá trình tạo nên những sản phẩm độc đáo ấy qua những bàn tay khéo léo và tỉ mỉ của những nghệ nhân, chị em trong tổ liên kết và CLB.

Xã Ia Mơ Nông có 80% dân số là người Jrai. Trước đây, đồng bào DTTS chủ yếu làm nương rẫy, buôn bán rượu ghè. Những sản phẩm dệt thổ cẩm chỉ theo quy mô nhỏ lẻ và phục vụ cho nhu cầu tại chỗ.

Tuy nhiên, từ khi tổ liên kết và các CLB dệt thổ cẩm gắn với du lịch cộng đồng được thành lập, CLB được nhiều du khách đến tham quan và trải nghiệm. Các sản phẩm dần được nhiều người biêt đến và được du khách yêu thích chọn lựa để mua sắm, kinh doanh, nhờ vậy chị em có thêm thu nhập, phát triển kinh tế.

Chị H’Uyên Niê- chủ nhiệm CLB dệt chia sẻ: “Hội phụ nữ chúng tôi luôn tìm tòi, học hỏi và thay đổi cách làm để thích nghi với nhu cầu của du khách, khách hàng. Các sản phẩm thổ cẩm được làm ra không chỉ dừng lại là vật dụng sử dụng hàng ngày mà chúng tôi đã phát triển thành quà lưu niệm, tạo sự độc đáo và mới mẻ cho du khách trải nghiệm.

Các nghệ nhân được nhận trực tiếp thành quả của mình nên luôn có tinh thần, trách nhiệm và đam mê với nghề hơn trong việc tạo ra các sản phẩm chất lượng cũng như việc lưu giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình”.

Tương tự, CLB dệt thổ cẩm làng Phung tại xã Biển Hồ (TP.Pleiku), được thành lập từ năm 2022 cũng là nơi nổi bật trong việc bảo tồn và phát triển những giá trị văn hoa truyền thống. CLB có 23 thành viên, người lớn tuổi nhất đã ngoài 50, người nhỏ tuổi nhất là 18 tuổi, CLB được duy trì và thường xuyên hoạt động.

Để thuận lợi cho việc dệt thổ cẩm khung dệt sẽ được đặt tại CLB và ở nhà riêng. CLB được thành lập với ý nghĩa truyền nghề và thu hút thế hệ trẻ tham gia, từ đó góp phần bảo tồn, phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống.

Ngoài việc lưu giữ những nét đẹp, những nét độc đáo riêng của dân tộc Jrai, CLB làng Phung còn là nơi giúp kinh tế-  xã hội của địa phương được phát triển thông qua việc tạo công ăn việc làm cho nhiều phụ nữ Jrai tại đây.

Chị Pel - Chủ nhiệm CLB Dệt làng Phung cho biết, CLB là nơi quy tụ những phụ nữ có tay nghề giỏi nhất làng. Mọi người đều có nhiều kinh nghiệm trong nghề dệt, nghiêm túc tham gia CLB, luôn tìm tòi, đổi mới và đặt tâm huyết trong việc tạo ra các sản phẩm có chất lượng tốt, có tính ứng dụng cao, vừa có tính kế thừa truyền thống vừa có tính sáng tạo để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

“Chúng tôi cũng vừa ra mắt phòng trưng bày các sản phẩm dệt. Phòng trưng bày có không gian mang tính nghệ thuật để tôn vinh giá trị đặc sắc của nghề truyển thống và các nghệ nhân góp phần truyền giữ và bảo tồn nghề dệt.

Thông qua CLB và phòng trưng bày các sản phẩm nghề truyền thống sẽ góp phần giúp địa phương khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng”, chị Pel nói.

Ông Nguyễn Xuân Hà, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin TP Pleiku (Gia Lai) - cho biết: "Các mô hình được thành lập đã tập hợp được đội ngũ nghệ nhân giỏi để cùng nhau truyền nghề, bảo tồn các giá trị đặc sắc của nghề truyền thống, đồng thời tạo sinh kế cho người dân. Từ khi ra mắt Phòng trưng bày đến nay, CLB Dệt làng Phung đã bán được nhiều sản phẩm.

 Đây là những mô hình thiết thực, đúng với định hướng của TP Pleiku về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của thành phố giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030".

Hiện nay, toàn tỉnh Gia Lai có 106 CLB dệt thổ cẩm với hơn 1.600 phụ nữ tham gia. Các CLB tập trung chủ yếu ở các huyện như: Chư Păh, Phú Thiện, TP.Pleiku, Krông Pa... và số lượng CLB đang ngày một tăng lên. Nghề dệt thổ cẩm được tỉnh quan tâm và quảng bá như một sản phẩm văn hóa thiết yếu để phát triển du lịch.

Phụ nữ Gia Lai, đặc biệt là phụ nữ DTTS đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc trong tỉnh.

Vì vậy, các cấp Hội LHPN tỉnh Gia Lai đã luôn quan tâm, tạo điều kiện để chị em được tham quan, học hỏi, nâng cao tay nghề để gìn giữ, phát huy nghề truyền thống thông qua các cuộc thi dệt thổ cẩm do tỉnh tổ chức.

Mới đây tỉnh Gia Lai đã đưa dệt thổ cẩm thành nội dung quan trọng trong Dự án 6 "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

 Các sản phẩm thổ cẩm hiện nay được trưng bày, giới thiệu trong các chương trình trình diễn cồng chiêng cuối tuần, tổ chức thường xuyên tại Quảng trường Đại đoàn kết, trung tâm thành phố Pleiku của tỉnh Gia Lai…