Nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá đồng bào DTTS gắn với du lịch

VHO - Cùng với việc đẩy mạnh hỗ trợ phát triển kinh tế cho người dân, trong những năm qua Bình Định cũng rất chú trọng đến việc phát huy bản sắc văn hoá truyền thống tốt đẹp của các DTTS. Qua đó, nhằm gắn với phát triển du lịch để tạo sinh kế cho người dân, cũng như giữ gìn và bảo tồn những nét đẹp đó.

Còn đó nhiều tiềm năng phát triển

Bình Định hiện có 39 DTTS cư trú,  chiếm số lượng nhiều hơn cả là dân tộc Ba Na, H’rê, Chăm H’roi sống ở các huyện miền núi Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão, Hoài Ân… Mặc dù chỉ chiếm hơn 2,5% dân số của tỉnh, nhưng các huyện miền núi tỉnh Bình Định có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch.

Trong đó, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh được đánh giá “viên ngọc quý” hàng đầu để khai thác du lịch. Nơi đây ở độ cao khoảng 1.000m so với mực nước biển, có khí hậu mát mẻ, cảnh quan thiên nhiên đẹp, với những cánh rừng hùng vĩ, sông, suối, thác còn nguyên sơ, chứa đựng những điều kỳ bí như thành đá Tà Kơn, thác Hang Dơi, vườn cam Nguyễn Huệ - căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn…

Đồng bào Ba Na huyện Vĩnh Thạnh còn gìn giữ được nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống như lễ hội mừng lúa mới, các trò chơi, các điệu dân vũ, các bài cúng, truyền thuyết, kiến trúc nhà sàn, nghề đan lát, dệt thổ cẩm, những làn điệu hát ru, những nhạc cụ dân tộc độc đáo như cồng chiêng, đàn T’rưng…

Ngoài ra, còn có những công trình để tham quan như: Nhà máy Thủy điện Vĩnh Sơn, nhiều vườn rau, quả theo tiêu chuẩn VietGAP. Một số loài hoa cảnh quan đang được trồng phục vụ phát triển du lịch như: Đào Nhật Tân (Hà Nội) và đào Osaka (Nhật Bản), hoa Tú Cầu (Đà Lạt)…

Theo ông Sô Lan Tài, Trưởng phòng Dân tộc huyện Vân Canh, ngoài việc khôi phục các làng nghề truyền thống của đồng bào, việc khai thác giá trị truyền thống âm nhạc đặc trưng cũng như các lễ hội của cộng đồng DTTS ở địa phương để phát triển du lịch cũng được quan tâm. Không chỉ có cồng chiêng, trống K’toang cũng là một “đặc sản” của Bình Định, cần khai thác để đưa vào các lễ hội nhằm trình diễn để thu hút khách du lịch.

Bảo tồn gắn với phát triển du lịch

Ông Huỳnh Đức Bảo, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh cho biết: Nhằm thực hiện Dự án 6 về bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của các dân tộc miền núi, huyện đã và đang phối hợp với Sở VHTT tổ chức tái hiện để bảo tồn Lễ mừng cốm mới, nghề dệt thổ cẩm của cộng đồng người BaNa.

Ngoài ra, huyện Vĩnh Thạnh đã mở các lớp tập huấn truyền nghề dạy chỉnh sửa cồng chiêng, biểu diễn cồng chiêng, múa xoang, đàn T’rưng… và đang lên kế hoạch làm phim tài liệu về trường ca Hơ mon. Đây là những động thái tích cực để có thể hướng đến việc bảo tồn, cũng như phát huy giá trị văn hoá của bà con DTTS nơi đây.

Bà Huỳnh Thị Anh Thảo, Phó Giám đốc Sở VHTT Bình Định cho hay: Đẩy mạnh thực hiện Dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”, hiện nay Sở đang nghiên cứu xây dựng các đề án phát triển du lịch cộng đồng, trong đó hướng đến khai thác tài nguyên du lịch hiện có của các huyện miền núi như An Lão, Vĩnh Thạnh, Vân Canh. Thời gian tới, Sở sẽ phối hợp các ngành và địa phương tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn, kiểm kê các loại hình di sản văn hóa phi vật thể, phục dựng các lễ hội truyền thống tốt đẹp để xây dựng thành sản phẩm phục vụ phát triển du lịch cộng đồng.

Bà Huỳnh Thị Anh Thảo cũng nhìn nhận, bên cạnh các bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào được các cấp các ngành quan tâm bảo tồn và phát huy, thì chính người đồng bào DTTS phải dần nâng cao ý thức giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa đó, nhất là các bạn trẻ. Từ đó, họ có những hành động thiết thực hơn trong việc tham gia sinh hoạt trong các CLB nghệ thuật truyền thống, tham gia tập luyện và trình diễn tái hiện các lễ hội có nguy cơ mai một.

Trong khi đó, ông Trần Văn Thanh, Giám đốc Sở Du lịch Bình Định cho biết: Trong thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với các huyện trung du và miền núi tìm cách đánh thức các tiềm năng sẵn có này. Sở đã phối hợp cùng địa phương thực hiện tuyên truyền lễ hội truyền thống tiêu biểu của đồng bào Ba Na để khai thác, xây dựng thành sản phẩm phục vụ phát triển du lịch; hỗ trợ đầu tư xây dựng các điểm đến du lịch tiêu biểu, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ du lịch gắn với việc khai thác các giá trị văn hóa truyền thống tại các điểm đến du lịch tiêu biểu vùng DTTS và miền núi.

Cụ thể, Sở Du lịch đang trình UBND tỉnh phê duyệt dự án định hướng phát triển Làng Hà Ri (xã Vĩnh Hiệp) thành điểm du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng; các sản phẩm: tham quan cảnh quan đồi, đồng ruộng, tham quan hoa Trang rừng - Suối Tà Má, khám phá văn hóa đặc trưng của đồng bào Ba Na tại địa phương...

Cũng theo ông Trần Văn Thanh, để phát huy công tác bảo tồn, phát triển bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng thì các địa phương cần tăng cường công tác bảo vệ rừng, môi trường cảnh quan, sinh thái; bảo tồn bản sắc văn hóa của từng địa phương, tạo sự độc đáo, nét riêng.

Bên cạnh đó, cần xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù như du lịch cảnh quan suối thác, khám phá rừng tự nhiên… Để làm được như vậy, cần phải quy hoạch, đầu tư cho hệ thống giao thông thuận lợi và có chính sách khuyến khích phát triển nguồn nhân lực du lịch ở miền núi.