Cùng gia đình và cộng đồng xây dựng tương lai bền vững

VHO - Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với du lịch” được triển khai tại huyện vùng cao Thường Xuân (Thanh Hóa), đã và đang tạo nên những thay đổi sâu sắc không chỉ trong việc bảo tồn các giá trị truyền thống mà còn giúp giữ gìn những nét đẹp văn hóa gia đình và cộng đồng qua các lễ hội, phong tục và những giá trị tinh thần đặc trưng của đồng bào các dân tộc thiểu số.

 Qua đó, góp phần làm mới diện mạo các bản làng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững, tạo cơ hội cho các gia đình nâng cao thu nhập và đời sống vật chất, tinh thần…

Nguồn lực quan trọng

Thường Xuân là huyện miền núi nằm ở phía Tây tỉnh Thanh Hóa, có dân số hơn 96.000 người, trong đó dân tộc Thái chiếm 55,2%. Là một trong 74 huyện nghèo nhất của cả nước, vì vậy thời gian qua, Thường Xuân đặc biệt chú trọng đến việc đầu tư, hỗ trợ thúc đẩy nâng cao chất lượng sống cho đồng bào DTTS thông qua các chương trình hỗ trợ và chính sách đặc thù. Trong đó, Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 là nguồn lực quan trọng.

Thực hiện Dự án 6, từ nguồn vốn đầu tư công và nguồn vốn sự nghiệp, Thường Xuân đã hỗ trợ hơn 9 tỉ đồng đầu tư xây dựng điểm du lịch cộng đồng Bản Mạ; cải tạo, sửa chữa Nhà văn hóa - Khu thể thao các thôn: Xuân Minh 2, Thành Tiến (xã Xuân Cao); thôn Quẻ, thôn Vành, thôn Cộc (xã Xuân Lộc); hỗ trợ trang thiết bị hoạt động cho thiết chế văn hóa, thể thao; hỗ trợ hoạt động cho 30 đội văn nghệ truyền thống; tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể; tổ chức hoạt động thi đấu thể thao; xây dựng tủ sách cộng đồng...

Ngoài ra, hiện nay Thường Xuân cũng đang tiếp tục hỗ trợ triển khai thực hiện các nhiệm vụ như bảo tồn lễ hội truyền thống tại các địa phương; khai thác, xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch; hỗ trợ 2 mô hình nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể các DTTS có nguy cơ mai một; xây dựng mô hình văn hóa truyền thống các DTTS; xây dựng CLB sinh hoạt văn hóa dân gian tại các thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi; hỗ trợ tuyên truyền, quảng bá rộng rãi văn hóa truyền thống tiêu biểu các DTTS, chương trình quảng bá, xúc tiến du lịch…

Nhìn vào những thống kê trên, có thể khẳng định đây là những hỗ trợ quan trọng trong thúc đẩy phát triển toàn diện đời sống đồng bào DTTS. Các công trình, dự án cơ bản phát huy hiệu quả tốt, làm thay đổi diện mạo nông thôn tại huyện vùng cao Thường Xuân, góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân…

Phát huy sức mạnh nội lực

Được thụ hưởng Dự án 6 cùng với các giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, cảnh quan thiên nhiên nguyên sơ, hùng vĩ… đang là điều kiện quan trọng để Thường Xuân phát triển du lịch. Vì vậy, một số mô hình du lịch cộng đồng đã hình thành và hoạt động khá hiệu quả, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Điển hình như bản Vịn xã Bát Mọt và bản Mạ ở khu phố Thanh Xuân, thị trấn Thường Xuân đã được huyện xây dựng là Bản du lịch cộng đồng.

Bản Vịn có 180 hộ dân với hơn 800 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái, nơi đây còn gìn giữ được những nếp nhà sàn truyền thống khá nguyên vẹn. Từ năm 2021 đến nay, đã có hàng chục hộ đăng ký làm du lịch cộng đồng. Bà con không chỉ được chính quyền đầu tư, hỗ trợ về cơ sở vật chất mà còn thường xuyên được tham gia tập huấn nâng cao kỹ năng làm du lịch. Từ đó, đời sống của đồng bào đã được cải thiện rõ rệt.

Hiện nay, cùng với 4 hộ đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ homestay, bản Vịn còn có nhiều người tham gia các hoạt động phục vụ du khách như: Tham gia nhóm văn nghệ, phục vụ ăn uống, hướng dẫn viên, cho thuê phương tiện, bán hàng... với tổng số khoảng 40 người. Việc phát triển mô hình du lịch cộng đồng đã giúp các hộ gia đình có nguồn thu ổn định, bình quân 5 triệu đồng/người/ tháng, góp phần quan trọng trong công cuộc giảm nghèo bền vững của bản Vịn.

Hay như bản Mạ ở khu phố Thanh Xuân, thị trấn Thường Xuân - được biết đến là một trong những điểm sáng của du lịch cộng đồng. Nơi đây mang vẻ đẹp nguyên sơ, giàu bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái với các nghề truyền thống như thêu, dệt thổ cẩm, đan lát và hơn 40 ngôi nhà sàn cổ đang được bảo tồn và gìn giữ. Những năm gần đây, lượng du khách đến với bản Mạ ngày càng tăng, trong đó có cả du khách quốc tế, tạo điều kiện cho người dân có công ăn việc làm, thu nhập ngày càng nâng cao.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Thường Xuân Vi Ngọc Tuấn, công tác quy hoạch, đầu tư phát triển du lịch đã và đang được huyện quan tâm. Đến nay, trên địa bàn huyện đã hình thành các điểm du lịch hấp dẫn như: Lòng hồ Cửa Đạt, điểm du lịch tâm linh đền thờ Cầm Bá Thước - Bà Chúa Thượng Ngàn; Di tích lịch sử - văn hóa và danh thắng Hội thề Lũng Nhai; điểm du lịch cộng đồng ở bản Vịn, thác Yên, thác Trai gái thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên... Năm 2024, Thường Xuân đã đón trên 221.000 lượt khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm.

Để thực hiện hiệu quả Dự án 6, thời gian tới, huyện tiếp tục đẩy mạnh nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống và nghệ nhân đồng bào DTTS; xây dựng cơ chế chính sách, huy động nguồn lực phục vụ cho công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa; tăng cường ứng dụng khoa học, thực hiện “số hóa dữ liệu”, công nghệ để kiểm kê, nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng, lưu giữ, bảo tồn, phát huy giá trị các loại hình văn hóa phi vật thể truyền thống của các DTTS trên địa bàn huyện, đặc biệt là những loại hình có nguy cơ mai một…