Công bố di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Tết Ngã Rạ và Nghệ thuật Cà đáo của người Co

VHO – Sáng 19.6, Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi phối hợp UBND huyện Trà Bồng tổ chức Lễ công bố Quyết định của Bộ VHTTDL ghi danh “Tết Ngã Rạ (Sa ní)” và “Nghệ thuật trình diễn dân gian Cà đáo” của đồng bào dân tộc Co huyện Trà Bồng vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tại buổi lễ, Ban Tổ chức công bố các quyết định của Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng ghi danh “Tết Ngã Rạ (Sa ní)” và “Nghệ thuật trình diễn dân gian Cà đáo” của đồng bào dân tộc Co huyện Trà Bồng vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Dịp này, thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa Nông Quốc Thành đã trao các quyết định cho UBND huyện Trà Bồng.

Quảng Ngãi là mảnh đất có bề dày lịch sử, nơi cư trú lâu đời của nhiều cộng đồng dân tộc anh em. Trong đó, người Co là một trong những dân tộc thiểu số bản địa có nền văn hóa phong phú, đặc sắc, gắn bó sâu sắc với núi rừng Trà Bồng, Tây Trà... 

Trải qua bao biến thiên của lịch sử, đồng bào Co vẫn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa truyền thống, trong đó Lễ hội Tết Ngã Rạ - nghi lễ cầu mùa độc đáo sau mỗi vụ thu hoạch, và Nghệ thuật Cà Đáo - loại hình diễn xướng dân gian độc đáo gắn với đời sống tâm linh, sinh hoạt cộng đồng là hai trong những biểu hiện văn hóa tiêu biểu, mang đậm bản sắc dân tộc.

Tết Ngã Rạ của dân tộc Co là di sản văn hóa được hình thành cùng với lịch sử phát triển của dân tộc luôn gắn với đời sống tâm linh, với phong tục, sinh hoạt giải trí của cộng đồng.Tết Ngã Rạ từ lâu đã tồn tại trong tâm thức và đời sống cộng đồng người Co, được người Co yêu mến, đón nhận và liên tục trao truyền, phát triển từ đời này sang đời khác. 

Còn nghệ thuật Cà đáo – những điệu múa truyền thống của người Co là biểu tượng của niềm vui, của sự đoàn kết cộng đồng, và là linh hồn trong các dịp lễ hội lớn. 

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Văn Thành nhấn mạnh, việc công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là sự ghi nhận xứng đáng cho những giá trị văn hóa bền vững được đồng bào Co gìn giữ và trao truyền qua bao thế hệ. Đây là minh chứng sinh động cho sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và ngành văn hóa đối với công cuộc bảo tồn, phát huy di sản văn hóa các dân tộc thiểu số.

Để tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị 2 di sản này, cần xây dựng kế hoạch bảo tồn, truyền dạy, phục hồi và quảng bá giá trị di sản gắn với phát triển du lịch và giáo dục thế hệ trẻ. Nhất là, phát huy vai trò của các già làng, trưởng bản và cả vai trò của thầy cúng.

Đây là lực lượng nòng cốt trong việc truyền dạy, duy trì lễ Tết Ngã Rạ và Nghệ thuật Cà đáo nói riêng và phong tục tập quán của người Co nói chung. 

Tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng những người có công, những người có uy tín trong thực hiện chính sách bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc Co, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào công tác này.

Có các chính sách ưu đãi đối với các nghệ nhân am hiểu về các phong tục tập quán người Co như: cấp phát bảo hiểm y tế miễn phí, khám chữa bệnh khi ốm đau để khích lệ họ tiếp tục trao truyền những phong tục tập quán tốt đẹp cho thế hệ trẻ.

Kết hợp với ngành nông nghiệp, nghiên cứu, bảo tồn các loại giống lúa rẫy và một số hoạt động nương rẫy truyền thống của người Co bằng cách quy hoạch một số khu vực đất rẫy chuyên canh các giống lúa để lưu giữ các loại hạt giống phù hợp với từng địa hình, vùng khí hậu.

Bởi trong giai đoạn hiện nay, diện tích lúa rẫy ngày càng bị thu hẹp, các giống lúa xưa kia không phù hợp với địa hình của các loại đất, hoặc cho năng suất thấp, dẫn đến một số hoạt động lúa rẫy bị hạn chế, thậm chí người dân chuyển đổi mục đích sử dụng canh tác.

"Tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, biên tập những bài cúng liên quan trong các nghi lễ cúng thần của Tết Ngã Rạ tại các xã có người Co cư trú ở huyện Trà Bồng.

Lập Đề án quy hoạch tổng thể công tác bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Co tỉnh Quảng Ngãi, gắn với số hóa, tư liệu hóa di sản để lưu giữ lâu dài và lan tỏa giá trị trong cộng đồng và ra bên ngoài", ông Thành nhấn mạnh.