Bản Hang – Giữ hồn đại ngàn, gọi mời bước chân du khách

VHO - Nép mình bên những cánh rừng xanh thẳm của xã Phú Lệ (Thanh Hóa), bản Hang là nơi hội tụ vẻ đẹp nguyên sơ của thiên nhiên và bản sắc văn hóa dân tộc Thái.

Từ những nếp nhà sàn truyền thống, những làn điệu dân ca, đến những dấu tích lịch sử bi hùng, nơi đây đang trở thành điểm đến của du khách gần xa.

Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa, bản Hang không chỉ gìn giữ hồn cốt đại ngàn mà còn viết tiếp câu chuyện đổi thay của vùng đất biên viễn.

Hơi thở đại ngàn trong bản du lịch cộng đồng

Từ trung tâm xã Phú Lệ (Thanh Hoá), men theo những con đường uốn lượn, bản Hang hiện ra bình yên dưới chân núi, bên những con suối trong vắt róc rách ngày đêm.

Bản có 61 hộ dân với gần 300 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái, những con người vốn gắn bó lâu đời với núi rừng, với nếp nhà sàn và những lễ hội đậm đà bản sắc.

Trong làn gió mát lành của núi rừng, bước chân vào bản Hang, du khách như lạc vào một không gian vừa hoang sơ, vừa thơ mộng.

Những mái nhà sàn ẩn hiện dưới tán cây xanh, tiếng khèn bè ngân vang, điệu khặp Thái dìu dặt, điệu múa sạp rộn ràng tất cả hòa quyện, tạo nên sức hấp dẫn khó quên.

Ở nơi đây, người dân không chỉ giữ gìn mà còn biết cách làm mới những giá trị văn hóa truyền thống, biến chúng thành sản phẩm du lịch đặc sắc để giới thiệu với bạn bè gần xa.

Thời gian qua, nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, cùng với công tác tuyên truyền, vận động của chính quyền địa phương, nhiều hộ dân đã mạnh dạn cải tạo, xây dựng nhà sàn, mua sắm thêm trang thiết bị để phát triển du lịch cộng đồng. Đến nay, bản Hang có 23 hộ tham gia kinh doanh dịch vụ lưu trú, ăn uống, giải trí.

Một hộ dân tiên phong trong phát triển du lịch cộng đồng ở bản Hang chia sẻ: “Nhận thấy bản có tiềm năng, lợi thế để thu hút du khách, từ năm 2004, gia đình tôi đã đầu tư xây dựng ngôi nhà sàn, chỉnh trang lại khuôn viên để đón khách.

Những năm sau, khi lượng khách ngày càng tăng, tôi tiếp tục dựng thêm một ngôi nhà sàn và 4 bungalow. Không chỉ chú trọng cơ sở vật chất, tôi còn tham gia các lớp tập huấn về nghiệp vụ, vệ sinh an toàn thực phẩm để phục vụ du khách tốt hơn.

Nhờ du lịch, gia đình có thêm thu nhập, đồng thời tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương với mức thu nhập ổn định 5 – 6 triệu đồng/người/tháng.

Quan trọng hơn, việc giữ gìn nếp nhà sàn, phong tục truyền thống của đồng báo dân tộc Thái trong hoạt động du lịch đã giúp bản vừa bảo tồn bản sắc, vừa phát triển kinh tế bền vững.”

Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2025, bản Hang đã đón khoảng 3.000 lượt khách, trong đó khách quốc tế chiếm tới 80%.

Những con số ấy không chỉ nói lên sức hút của bản du lịch cộng đồng vùng cao, mà còn phản ánh sự đổi thay trong tư duy làm kinh tế của đồng bào.

Vào những buổi tối, sân nhà sàn sáng rực ánh lửa, du khách hòa cùng tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng hát.

Những bàn chân rộn ràng trên điệu múa sạp, những nụ cười tươi trong men rượu cần, những câu chuyện đời thường xen lẫn huyền thoại bản làng…

Tất cả khiến cho bản Hang trở thành một điểm đến vừa dung dị, vừa quyến rũ, nơi du khách tìm được sự bình yên, thân thiện và cả nét đẹp nguyên bản của văn hóa dân tộc.

Hang Co Phương – nơi ký ức hòa cùng bước chân hôm nay

Nếu bản Hang đưa du khách đến với không gian văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái, thì hang Co Phương lại mở ra cánh cửa dẫn về những năm tháng lịch sử hào hùng.

Hang Co Phương nằm trong lòng núi đá, được tạo thành từ những tảng đá lớn chồng xếp tự nhiên. Càng đi sâu, hang càng hẹp, tối, gợi cảm giác huyền bí.

Nhưng ít ai biết rằng, nơi đây từng là trạm quân lương, là chỗ trú quân của bộ đội, thanh niên xung phong và dân công hỏa tuyến trong kháng chiến chống Pháp.

Theo tư liệu, vào khoảng 15 giờ ngày 2.4.1953, máy bay Pháp đã tập trung thả bom dữ dội xuống xã Phú Lệ, trọng tâm là hang Co Phương, nhằm phá hủy tuyến vận chuyển quân lương, khí giới phục vụ chiến dịch Thượng Lào và Điện Biên Phủ.

Sau trận bom, cửa hang bị tảng đá lớn sập xuống, chôn vùi 11 dân công hỏa tuyến đang trú ẩn bên trong. Câu chuyện ấy đến nay vẫn được người dân Phú Lệ kể lại với niềm tiếc thương xen lẫn tự hào. 

Sự hy sinh của những con người bình dị ấy đã trở thành một phần máu thịt của lịch sử, nhắc nhở hậu thế về giá trị của độc lập, tự do.

Năm 2012, hang Co Phương được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh; đến năm 2019, tiếp tục được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Cùng với suối cá Bó Địp, các hang Bó Mười, Bó Khoòng, Bó Kham, di tích hang Co Phương tạo thành một quần thể điểm đến vừa giàu giá trị tự nhiên, vừa thấm đẫm dấu ấn văn hóa – lịch sử.

Du khách đến Phú Lệ hôm nay không chỉ dừng lại ở việc ngắm cảnh, mà còn là hành trình trải nghiệm ký ức.

Họ đi giữa rừng núi đại ngàn, nghe tiếng gió lùa trong vách đá, để thấy quá khứ và hiện tại đang song hành, để hiểu rằng du lịch ở đây không đơn thuần là giải trí, mà còn là một cuộc trở về với cội nguồn.

Giữ hồn bản sắc để phát triển bền vững

Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng, du lịch ở Phú Lệ hiện vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Tình trạng lũ lụt, sạt lở ảnh hưởng đến cảnh quan và đời sống. Đường giao thông đến nhiều điểm du lịch chưa được đầu tư đồng bộ.

Một số hộ dân thiếu vốn để nâng cấp cơ sở lưu trú. Trình độ ngoại ngữ, kỹ năng phục vụ du khách của người dân còn hạn chế; công tác bảo đảm vệ sinh, môi trường ở một số điểm du lịch chưa được chú trọng đúng mức.

Một lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa cho biết: “Bản Hang và Phú Lệ nói chung hội tụ đầy đủ yếu tố để phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa và lịch sử.

Nhưng để khai thác hiệu quả, cần một chiến lược lâu dài: đầu tư hạ tầng giao thông, hỗ trợ vốn cho người dân, tổ chức nhiều lớp tập huấn nghiệp vụ, ngoại ngữ, văn hóa ứng xử.

Quan trọng nhất là phát triển nhưng không đánh mất bản sắc. Chỉ khi giữ được hồn cốt văn hóa, du lịch cộng đồng mới bền vững và có sức hút lâu dài”.

Thực tế, người dân bản Hang đã dần hiểu rõ giá trị của việc bảo tồn văn hóa. Mỗi nếp nhà sàn, mỗi điệu khặp, mỗi lễ hội… không chỉ là di sản của cha ông, mà còn là “tài sản du lịch” có thể mang lại sinh kế.

Sự đồng hành của Nhà nước, của ngành du lịch và các doanh nghiệp lữ hành sẽ là chìa khóa để biến tiềm năng thành hiện thực.

Một buổi chiều, khi mặt trời đỏ rực buông xuống sau dãy núi, bản Hang rộn ràng trong tiếng trống, tiếng cười.

Du khách chia tay bản mà lòng còn vương vấn, bởi họ không chỉ mang về những bức ảnh đẹp, mà còn là trải nghiệm sống trong không gian văn hóa nguyên bản, chạm tới những giá trị sâu xa của một miền đất.

Bản Hang hôm nay là minh chứng cho sự gắn kết hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Vẫn nguyên vẹn hơi thở của đại ngàn, vẫn đậm đà bản sắc dân tộc, nhưng đồng thời đang vươn mình thành điểm sáng của du lịch cộng đồng Thanh Hóa.

Đó không chỉ là con đường làm giàu, mà còn là hành trình giữ hồn cho bản làng, để mai này, bản Hang mãi ngân vang giữa đại ngàn những khúc hát tự hào.