Hội thảo khoa học cấp Quốc gia “Quốc hội Việt Nam – 80 năm hình thành và phát triển”

VHO - Chiều 9.9 tại Nhà Quốc hội, Hà Nội, diễn ra Hội thảo khoa học cấp Quốc gia với chủ đề “Quốc hội Việt Nam – 80 năm hình thành và phát triển”.

Đây là một trong những hoạt động trọng điểm chào mừng kỷ niệm 80 năm ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6.1.1946 - 6.1.2026), đồng thời là diễn đàn khoa học quan trọng để các cơ quan Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Quốc hội ở Trung ương và địa phương, các đoàn đại biểu, tổ chức hữu quan, các chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý cùng trao đổi, tổng kết lý luận và thực tiễn quá trình hình thành, phát triển của Quốc hội trong 80 năm qua.

Qua đó, hội thảo định hướng xây dựng Quốc hội ngày càng dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, pháp quyền, gắn bó mật thiết với Nhân dân; khẳng định ý nghĩa lịch sử và rút ra những bài học kinh nghiệm để tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên hội nhập và chuyển đổi mới.

Trải qua gần 15 nhiệm kỳ, Quốc hội Việt Nam không ngừng lớn mạnh, khẳng định vị thế là trung tâm của hệ thống chính trị, thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề trọng đại của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước. Là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, Quốc hội bảo đảm tính đại diện rộng rãi cho mọi tầng lớp Nhân dân, không phân biệt dân tộc, giới tính, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo hay nghề nghiệp.

Mỗi nhiệm kỳ Quốc hội đều để lại những dấu ấn sâu sắc, đồng hành cùng dân tộc từ những ngày đầu kháng chiến, kiến quốc đến giai đoạn đổi mới và hội nhập, góp phần xây dựng đất nước phát triển bền vững. Hoạt động của Quốc hội đã kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, phục vụ lợi ích quốc gia, dân tộc, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân, góp phần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng, giữ vững ổn định chính trị - xã hội và mở rộng hội nhập quốc tế.

Trong hoạt động lập hiến và lập pháp, ngay từ Quốc hội Khóa I (1946 - 1960), thông qua 12 kỳ họp, Quốc hội đã đồng hành cùng Chính phủ chỉ đạo công cuộc kháng chiến và kiến quốc, đồng thời ban hành hai bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: Hiến pháp 1946 và Hiến pháp 1959. Đặc biệt, Hiến pháp 1946 đã đặt nền móng cho tiến trình xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật XHCN ở Việt Nam.

Ở các nhiệm kỳ tiếp theo, Quốc hội đã thông qua ba bản Hiến pháp mới vào các năm 1980, 1992 và 2013, tạo cơ sở hiến định vững chắc để Quốc hội thực hiện vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển trong từng giai đoạn lịch sử.

Gần đây nhất, tại Kỳ họp thứ Chín của Quốc hội Khóa XV, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã được thông qua, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong tiến trình lập hiến.

Nghị quyết này đã hiến định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia. Cùng với 5 bản Hiến pháp, từ Khóa I đến Khóa XV, Quốc hội đã ban hành 567 luật và hàng nghìn nghị quyết; Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 236 pháp lệnh. Hoạt động lập pháp của Quốc hội đã bao quát hầu hết lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có nhiều nội dung mới liên quan đến nền kinh tế số, xã hội số.

Riêng nhiệm kỳ Khóa XV, Quốc hội đã có nhiều đổi mới mạnh mẽ, tổ chức 18 kỳ họp (9 kỳ họp thường lệ và 9 kỳ họp bất thường), thông qua 99 luật và 213 nghị quyết. Đặc biệt, Kỳ họp thứ Chín được đánh giá là kỳ họp có khối lượng công việc lập pháp nhiều nhất từ trước đến nay, thông qua 34 luật, chiếm hơn một nửa tổng số luật của cả nhiệm kỳ, đồng thời quyết định nhiều vấn đề hệ trọng liên quan đến việc sắp xếp, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương và đổi mới hệ thống chính trị.

Hoạt động giám sát của Quốc hội cũng không ngừng được đổi mới, phát huy vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quyền lực, bảo đảm hiệu quả thực thi pháp luật và nâng cao hiệu lực hoạt động của Nhà nước. Từ những quy định mang tính nền tảng trong Hiến pháp 1946, đến nay, Quốc hội đã phát triển cơ chế giám sát tối cao ngày càng bài bản, hiệu quả, góp phần phát hiện, khắc phục hạn chế và thúc đẩy cơ quan nhà nước hoạt động minh bạch, trách nhiệm.

Cùng với đó, công tác quyết định các vấn đề quốc gia, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và nhân sự cấp cao, luôn được Quốc hội thực hiện với tinh thần chủ động, sáng tạo, trách nhiệm cao, đáp ứng kịp thời yêu cầu của đất nước trong từng thời kỳ, nhất là giai đoạn đổi mới và phát triển hiện nay. Đáng chú ý, công tác đối ngoại nghị viện ngày càng được nâng cao, trở thành bộ phận quan trọng trong tổng thể hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

Quốc hội đã chủ động hội nhập, thúc đẩy quan hệ hợp tác với nghị viện các nước, các tổ chức quốc tế và khu vực, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác và phát triển toàn cầu. Hội thảo khoa học lần này là dịp nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành, phát triển của Quốc hội Việt Nam, khẳng định những giá trị lịch sử, vai trò trung tâm của Quốc hội trong hệ thống chính trị và tổng kết những thành tựu, bài học kinh nghiệm quan trọng.

Các tham luận và ý kiến tại Hội thảo tập trung phân tích sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với Quốc hội trong 80 năm qua, làm rõ quá trình Quốc hội thực hiện các chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định các vấn đề hệ trọng của quốc gia. Đồng thời, hội thảo cũng đề xuất những giải pháp, định hướng xây dựng Quốc hội dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, luôn gắn bó mật thiết với Nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.