Đại học Quốc gia TP.HCM phải là nơi hội tụ nhân tài và lan tỏa trí tuệ, văn hóa Việt Nam

VHO - Sáng 23.2, tại TP.HCM, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (27.1.1995-2025) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất của Đại học Quốc gia (ĐHQG) TP.HCM.

Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ vui mừng đến dự lễ kỷ niệm tại TP.HCM - Thành phố mang tên Bác - đầu tàu kinh tế năng động, sáng tạo của cả nước - nơi hội tụ và giao thoa các giá trị văn hóa, lịch sử, truyền thống và là một điểm đến an toàn, sống động, thân thiện, mến khách.

Điểm lại một số kết quả nổi bật, Thủ tướng đánh giá, ĐHQG TP.HCM đã khai thác tốt quyền tự chủ để đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nhân tài từ bậc trung học phổ thông, đại học, cao học đến tiến sĩ; cung cấp gần 400.000 nhân lực trình độ cao cho đất nước. Nhiều nhà lãnh đạo, quản lý cấp chiến lược, nhà nghiên cứu, nhà khoa học đầu ngành, doanh nhân thành đạt đã trưởng thành từ hệ thống ĐHQG TP.HCM.

ĐHQG TP.HCM luôn duy trì là một đơn vị đứng đầu cả nước về số lượng và chất lượng các công bố quốc tế, với tổng số gần 20.000 công bố quốc tế. Các nhà khoa học của ĐHQG TP.HCM đã nỗ lực không mệt mỏi, tích cực thúc đẩy những xu hướng khoa học mới, thực hiện những chương trình nghiên cứu có tầm vóc, mang giá trị, ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao đối với sự phát triển của đất nước và giải quyết các vấn đề mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số... Theo bảng xếp hạng của QS World 2025, ĐHQG TP.HCM thuộc nhóm 951-1.000 các đại học tốt nhất thế thế giới sau 30 năm thành lập.

Với nhiều thành tích xuất sắc trên các lĩnh vực, ĐHQG TP.HCM đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng và danh hiệu cao quý, đặc biệt là Huân chương Lao động Hạng Nhất nhân dịp kỷ niệm 30 năm thành lập.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao và nhiệt liệt chúc mừng những kết quả rất đáng tự hào mà các thế hệ thầy và trò ĐHQG TP.HCM đã đạt được trong 30 năm xây dựng, phát triển, trưởng thành, góp phần quan trọng vào thành tựu chung của đất nước.

Thủ tướng nêu rõ, đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc; hướng tới 2 mục tiêu chiến lược 100 năm: phấn đấu đến năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Để thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược đó, chúng ta cần tập trung đẩy mạnh thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, bảo đảm duy trì mức tăng trưởng cao hai con số, bền vững, liên tục trong 2 thập kỷ tới. Trong đó, xác định rõ những yếu tố then chốt, có ý nghĩa quyết định, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững.

Đảng và Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tập trung nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế, chính sách và ưu tiên dành nguồn lực cho đào tạo nhân lực chất lượng cao - một trong 3 đột phá chiến lược, vừa có vai trò đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định đến việc thực hiện các mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, nhất là về tăng năng suất lao động, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Đặc biệt, đây cũng là một yếu tố cấu thành quan trọng tạo nên môi trường đầu tư kinh doanh hấp dẫn, tăng cường thu hút đầu tư trong và ngoài nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.

Trong đó, gần đây nhất, Trung ương đã ban hành Kết luận số 91-KL/TW về tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; xác định rõ nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, trong đó có "Xây dựng cơ chế, chính sách đột phá và đầu tư nguồn lực tương xứng để phát triển các đại học quốc gia… ngang tầm các nước tiên tiến, có đủ năng lực, điều kiện để giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo và nghiên cứu khoa học".

Đặc biệt, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó xác định rõ quan điểm: "Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới".

Để thực hiện thành công những mục tiêu trên, hệ thống giáo dục đại học nói chung và ĐHQG TP.HCM nói riêng đóng vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất, năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của người học và thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, góp phần tạo sự chuyển biến về chất cho nền kinh tế, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển nhanh, bền vững.

Thủ tướng hoan nghênh, đánh giá cao và cơ bản nhất trí với tầm nhìn phát triển Đại học Quốc gia TP.HCM trở thành hệ thống đại học nghiên cứu trong tốp đầu châu Á, nơi hội tụ nhân tài và lan tỏa trí tuệ, văn hóa Việt Nam với 3 giá trị cốt lõi: Xuất sắc, tiên phong, chính trực trong đào tạo, nghiên cứu; Trách nhiệm, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động; Gắn kết, phục vụ cộng đồng.

Thời gian tới, để đạt được tầm nhìn nêu trên và mục tiêu "phát triển ĐHQG TP.HCM theo hướng trọng tâm, trọng điểm đạt trình độ tiên tiến, thuộc nhóm hàng đầu châu Á" theo Nghị quyết số 24-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển vùng Đông Nam bộ, các Quy hoạch vùng Đông Nam bộ và cả nước, Thủ tướng đề nghị tập trung thực hiện tốt một số nội dung trọng tâm.

Đối với Bộ GD&ĐT, các bộ, ngành, địa phương, Thủ tướng đề nghị tập trung tổ chức triển khai quyết liệt, đồng bộ Kết luận 91 của Bộ Chính trị, bảo đảm hiệu quả, thiết thực. Tiếp tục quan tâm, chăm lo sự nghiệp giáo dục đào tạo với phương châm "Lấy học sinh, sinh viên làm trung tâm, chủ thể - Thầy cô giáo là động lực - Nhà trường làm bệ đỡ - Gia đình là điểm tựa - Xã hội là nền tảng".

Đẩy mạnh tự chủ gắn với nâng cao chất lượng đào tạo đại học theo hướng thực chất, đi vào chiều sâu, gắn với trách nhiệm giải trình, bảo đảm công khai, minh bạch.

Tập trung rà soát, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, quy định pháp luật và ưu tiên đầu tư nâng cao tiềm lực, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo trong các cơ sở giáo dục đại học theo hướng tạo thuận lợi, tháo gỡ các nút thắt, rào cản, tính đến đặc thù về độ trễ và rủi ro trong nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.

Có cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích thương mại hoá kết quả nghiên cứu và hợp tác nghiên cứu, triển khai giữa các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu, nhà nghiên cứu với doanh nghiệp

Ưu tiên phân bổ chi ngân sách nhà nước cho sự nghiệp khoa học công nghệ tương xứng với năng lực và kết quả hoạt động khoa học công nghệ của các cơ sở giáo dục đại học.

Thực hiện quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, bảo đảm hiệu quả, phù hợp với mục tiêu phát triển của các vùng kinh tế - xã hội và của cả nước. Rà soát, ưu tiên bố trí đủ quỹ đất để xây dựng cơ sở giáo dục, trong đó có các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn.

Với ĐHQG TP.HCM, Thủ tướng đề nghị nỗ lực phấn đấu để thực hiện thành công mục tiêu: đến năm 2030 thuộc nhóm 100 cơ sở giáo dục đại học hàng đầu châu Á.

Thủ tướng nhấn mạnh, ĐHQG TP.HCM có đủ tự tin, bản lĩnh, điều kiện để phát triển, để tiến nhanh, bền vững; cần tiếp tục phát huy mạnh mẽ tinh thần tự lực, tự cường, không trông chờ, ỷ lại, chủ động, tích cực đề xuất các cơ chế, chính sách, đóng góp cao nhất, hiệu quả nhất cho sự nghiệp giáo dục đào tạo, nghiên cứu khoa học, bảo vệ, xây dựng đất nước và hội nhập quốc tế.

Theo đó, cần tập trung xây dựng và vận hành mô hình quản trị đại học trên nền tảng số, đảm bảo tự chủ đại học, phát huy sức mạnh hệ thống đại học đa ngành, đa lĩnh vực; phát triển thành một hệ sinh thái giáo dục - khoa học - công nghệ - quản lý hàng đầu Việt Nam. Phát huy vai trò là một trụ cột quan trọng, tiên phong triển khai thực hiện Kết luận số 91 của Trung ương, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, các nghị quyết khác có liên quan trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ.

Đẩy mạnh tuyển chọn và đào tạo, bồi dưỡng tài năng xuất sắc, học sinh giỏi, sinh viên, học viên chương trình tài năng các ngành khoa học cơ bản, quan tâm hơn nữa thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản. Đến năm 2030, đào tạo 1.800 cử nhân, 500 thạc sĩ, tiến sĩ ngành thiết kế vi mạch; đào tạo chuyển đổi, cấp chứng chỉ cho khoảng 15.000 cử nhân nhóm ngành công nghệ vi mạch bán dẫn; đào tạo 20.000 cử nhân, 2.300 thạc sĩ, tiến sĩ nhóm ngành công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo; đào tạo 1.600 cử nhân, 600 thạc sĩ, tiến sĩ nhóm ngành công nghệ sinh học.

Cùng với đó, chú trọng thu hút, trọng dụng và phát triển đội ngũ nhà khoa học, nhất là các nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học trẻ xuất sắc, trong đó có các nhà khoa học từ nước ngoài. Tập trung xây dựng, triển khai chương trình đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực: Công nghệ bán dẫn, sinh học, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo thuộc nhóm hàng đầu châu Á.

Phát triển Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, kết nối với Vùng và khu vực châu Á. Đến năm 2030, ươm tạo ít nhất 10 công ty khởi nghiệp gọi vốn thành công với quy mô hàng chục triệu USD. Phát triển nguồn lực tài chính bền vững và xây dựng Khu đô thị ĐHQG TP.HCM sáng xanh sạch đẹp, hiện đại và bản sắc.

Đặc biệt, trên cơ sở các giá trị cốt lõi của ĐHQG TP.HCM, Thủ tướng đề nghị ĐHQG TP.HCM thực hiện 3 "tiên phong xuất sắc":

Thứ nhất, tiên phong xuất sắc trong đổi mới tư duy, phương pháp luận, cách tiếp cận giải quyết các vấn đề thực tiễn đang đặt ra trên tinh thần nhìn xa trông rộng, nghĩ sâu làm lớn, coi trọng thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán.

Thứ hai, tiên phong xuất sắc trong đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, các ngành mới nổi trong kỷ nguyên thông minh.

Thứ ba, tiên phong xuất sắc trong giữ gìn, phát huy bản sắc, giá trị cốt lõi để góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài theo chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Thủ tướng khẳng định, hành trình 30 năm xây dựng và phát triển của ĐHQG TP.HCM vừa qua là hành trình của sự kế thừa, kiên trì và liên tục đổi mới sáng tạo; là những đóng góp đầy tâm huyết của nhiều thế hệ lãnh đạo, các thầy cô giáo, cán bộ, viên chức và học sinh, sinh viên cho sự phát triển vững vàng của ĐHQG TP.HCM.

Thủ tướng mong muốn và tin tưởng rằng, tập thể lãnh đạo, các thầy cô giáo, cán bộ, viên chức và học sinh, sinh viên ĐHQG TP.HCM tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp và những thành tựu 30 năm phát triển rất đáng tự hào, nỗ lực vượt qua khó khăn, không ngừng vươn lên với những bước phát triển mạnh mẽ đột phá, đạt nhiều thành tích xuất sắc hơn nữa, luôn xứng đáng là ngọn cờ của hệ thống giáo dục đào tạo Việt Nam nói chung và giáo dục đại học nói riêng, cùng cả nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, với hành trình phát triển mới - hành trình mà sức sống mãnh liệt, ý chí kiên cường, sự sáng tạo không giới hạn của đất nước Việt Nam, của con người Việt Nam sẽ góp phần tạo ra những kỳ tích mới của Việt Nam.