Đảm bảo sự phát triển hài hoà giữa công nghệ và giá trị văn hoá truyền thống

VHO - Sáng ngày 22.10 tại Hà Nội, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (PTTH&TTĐT - Bộ VHTTDL) đã tổ chức Hội thảo lấy ý kiến góp ý dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hoá trên không gian mạng. Uỷ viên dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình chủ trì Hội thảo.

Cùng dự có Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm; đại diện một số đơn vị thuộc Bộ VHTTDL; đại diện các Bộ, ngành Trung ương, Sở VHTT Hà Nội, Sở VHTT TP.HCM cùng đại diện các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, truyền thông và các đơn vị liên quan…

Nâng cao trách nhiệm của người dùng

Trình bày tóm tắt dự thảo Bộ quy tắc ứng xử, Phó Cục trưởng Cục PTTH&TTĐT Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết, dự thảo gồm 3 chương, 11 điều; áp dụng cho 5 nhóm đối tượng gồm: cá nhân; cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng xã hội, nền tảng số trong và ngoài nước; nhà cung cấp dịch vụ internet; cơ quan báo chí, đài phát thanh, truyền hình, các công ty truyền thông, quảng cáo, các công ty tổ chức nghệ thuật biểu diễn.

Bộ quy tắc ứng xử được xây dựng trên quan điểm định hướng hành vi của tổ chức, cá nhân khi tham gia không gian mạng theo chuẩn mực văn hoá, đạo đức và pháp luật Việt Nam; thúc đẩy không gian mạng lành mạnh, an toàn và tôn trọng văn hóa Việt Nam, góp phần hình thành không gian mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn; khuyến khích lan toả các giá trị tích cực, sáng tạo, và bản sắc văn hoá dân tộc.

Cùng với đó, Bộ quy tắc khi được ban hành sẽ nâng cao trách nhiệm của người dùng, thúc đẩy sự minh bạch của tổ chức, doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ cơ quan quản lý trong công tác định hướng, giám sát và xử lý vi phạm.

Đặc biệt, các điểm đáng chú ý là người dùng cần tìm hiểu và tuân thủ các quy định pháp luật, quy tắc, tiêu chuẩn cộng đồng của các nền tảng số, mạng xã hội khi tham gia; không phát tán, chia sẻ tin giả, tin sai sự thật hoặc tin đồn chưa được xác minh và các thông tin vi phạm pháp luật khác; tuân thủ, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ các sản phẩm số trên môi trường mạng...

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình nhấn mạnh, không gian mạng ngày càng trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống hiện đại. Bên cạnh những tác động tích cực, không gian mạng cũng mang đến nhiều thách thức với nhà quản lý và tác động tiêu cực đến người dùng.

Đặc biệt, những hành vi lệch chuẩn trên môi trường mạng đang tạo ra những nguy cơ, ảnh hưởng tiêu cực đến sự hình thành, phát triển nhân cách, đạo đức và lối sống của giới trẻ khiến không ít bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng, trăn trở.

"Trong bối cảnh đó, việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bên cạnh các quy định pháp luật, Bộ quy tắc ứng xử văn hoá trên không gian mạng khi được ban hành sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường văn hoá trên không gian mạng; để không gian mạng là nơi lan toả những giá trị tích cực, nhân văn", Thứ trưởng Lê Hải Bình cho biết.

Thứ trưởng cũng nêu rõ, khi Bộ quy tắc được ban hành, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị và cá nhân cần chung tay để Bộ quy tắc được lan toả trong đời sống; thể hiện là người dùng mạng xã hội có trách nhiệm.

Thứ trưởng đề nghị sau khi ghi nhận những ý kiến đóng góp, cơ quan soạn thảo cần nghiêm túc tiếp thu, nghiên cứu để Bộ quy tắc ứng xử bám sát với thực tiễn, tạo được sự đồng thuận và chung tay thực hiện của toàn xã hội.

Theo Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm, dự thảo Bộ quy tắc ứng xử được xây dựng trong bối trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đã có những định hướng, chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ và văn hoá, con người Việt Nam thông qua việc ban hành các Nghị quyết: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Đặc biệt, Bộ VHTTDL đang trong quá trình phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Ông Trần Thanh Lâm tiếp tục cho biết với những định hướng nêu trên, việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử là hết sức cần thiết. Dự thảo được đánh giá bám sát với thực tiễn sinh động của hoạt động trên không gian mạng; cùng với đó là học hỏi kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới.

"Việt Nam là một trong những quốc gia rất cởi mở trong việc chào đón các doanh nghiệp công nghệ, nền tảng mạng xã hội hoạt động tại Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh gia tăng trải nghiệm cho người dùng thì hoạt động trên không gian mạng cũng phát sinh nhiều diễn biến phức tạp. Bên cạnh các quy định của pháp luật thì việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hoá trên không gian mạng là cần thiết và được kỳ vọng sẽ tác động trực tiếp tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam", ông Trần Thanh Lâm nhấn mạnh.

Nâng cao nhận thức của người dùng về văn hóa ứng xử trên không gian mạng

VHO - Sáng 12.3 tại Hà Nội, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã có buổi làm việc với Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT - Bộ VHTTDL) về tình hình triển khai nhiệm vụ công tác năm 2025.

Để Bộ quy tắc ứng xử khi được ban hành sẽ nhận được sự đồng tình, chung tay thực hiện của các cá nhân, tổ chức, người dùng, ông Trần Thanh Lâm mong muốn các nội dung sẽ tiếp tục được xây dựng, hoàn thiện theo hướng dễ hiểu, dễ thực hiện, tránh những từ ngữ quá chuyên ngành.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã khẳng định sự cần thiết của việc sớm ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hoá trên không gian mạng; đồng thời, cho ý kiến đóng góp về một số nội dung cụ thể của dự thảo và đề xuất các giải pháp để bộ quy tắc ứng xử khi được ban hành sẽ nhận được sự ủng hộ, chú trọng thực hiện.

Cơ hội đi đôi với thách thức

Thực tế, sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng, ứng dụng số đã tạo ra môi trường cạnh tranh đa dạng, vừa mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, vừa đặt ra thách thức cho doanh nghiệp trong nước trong việc giữ vững thị phần và bảo vệ bản sắc văn hóa số Việt Nam.

Với nền tảng hạ tầng vững chắc, số lượng người dùng đông đảo, sự phát triển mạnh của dịch vụ số, cùng với sự đồng hành của chính sách nhà nước và sự năng động của doanh nghiệp, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế của mình trong kỷ nguyên số, hướng tới một xã hội số toàn diện, hiện đại.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn, nhiều vấn đề bất cập đã và đang nảy sinh. Sự phát triển bùng nổ của các loại hình truyền thông trên Internet cũng là “con dao hai lưỡi” với những tác động tiêu cực tới nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội. Việc này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Trước hết, mức độ nhận thức về văn hóa ứng xử số của người dân chưa cao. Dù đã có những văn bản pháp lý quan trọng như Luật An ninh mạng, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Trẻ em nhưng sự hiểu biết và tuân thủ các quy định này còn hạn chế. Nhiều người dùng Internet chưa ý thức đầy đủ trách nhiệm pháp lý và ứng xử văn hóa khi tham gia không gian mạng, dẫn đến hành vi thiếu chuẩn mực, thậm chí vi phạm pháp luật.

Một vấn đề nổi cộm khác là tin giả và thông tin sai lệch khi không gian số đã trở thành môi trường, công cụ thuận lợi để một số đối tượng, thế lực thù địch thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật, tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước; xuyên tạc đường lối, chính sách; bịa đặt thông tin gây hoang mang dư luận; kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Do kỹ năng nhận biết, phân biệt và xử lý thông tin sai lệch của người dân còn thấp, khiến tin giả có cơ hội lan rộng và tạo tác động tiêu cực.

Năm 2024, Facebook đã chặn gỡ 10.092 bài viết, 349 tài khoản, 16 group, 153 trang vi phạm; Google chặn gỡ 6.467 video và 36 kênh YouTube, TikTok chặn gỡ 1.274 video và 294 tài khoản. Tuy nhiên, việc đấu tranh với những luồng thông tin xấu độc vẫn ở phía trước với nhiều khó khăn, thách thức. Đặc biệt hiện nay, tình trạng lừa đảo trên không gian mạng tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp và ở mức báo động.

Các thủ đoạn ngày càng tinh vi như giả mạo ngân hàng, chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội, lừa đảo đầu tư, việc làm và thương mại điện tử. Hàng loạt người dân đã trở thành nạn nhân, thiệt hại lên tới hàng nghìn tỷ đồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh trật tự và niềm tin xã hội. Trước thực trạng này, các cơ quan an ninh cần liên tục phát đi cảnh báo, hướng dẫn người dân nhận diện, nâng cao kỹ năng số và kịp thời ngăn chặn vi phạm.

Cùng với đó, ngôn ngữ thiếu chuẩn mực trên không gian mạng ngày càng phổ biến. Tình trạng xúc phạm danh dự, kích động hận thù, bắt nạt trực tuyến không chỉ làm xấu đi hình ảnh văn hóa ứng xử mà còn gây tổn thương nghiêm trọng đến cá nhân và cộng đồng. Đây là vấn đề đặc biệt đáng lo ngại trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng nền văn hóa số văn minh và nhân văn.

Tình trạng lộ, lọt dữ liệu cá nhân, mua bán thông tin, cùng với hành vi sử dụng ngôn từ bạo lực trên mạng khiến nhiều người dùng bị ảnh hưởng quyền lợi chính đáng. Song song đó, các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, từ giả mạo ngân hàng, chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội cho đến lừa đảo đầu tư, gây thiệt hại nặng nề cho người dân.

Một trong những nhóm đối tượng dễ bị tác động nhất chính là giới trẻ. Việc tiếp xúc thường xuyên với nội dung độc hại, lệch chuẩn giá trị, các trào lưu phản văn hóa trên mạng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức, hành vi và nhân cách của thanh thiếu niên. Thói quen sử dụng mạng thiếu định hướng còn dẫn đến tình trạng nghiện game, sống ảo, suy giảm kỹ năng giao tiếp thực tế.

Ngoài ra, Việt Nam đang đối diện với khó khăn trong quản lý dịch vụ xuyên biên giới. Các nền tảng quốc tế như Facebook, TikTok, YouTube nắm giữ thị phần lớn nhưng việc kiểm duyệt nội dung, bảo vệ dữ liệu và tuân thủ pháp luật Việt Nam còn hạn chế. Điều này đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý, khi nội dung độc hại, phản văn hóa hoặc vi phạm pháp luật vẫn có thể xuất hiện và lan truyền rộng rãi.

Trong bối cảnh đó, Bộ quy tắc sẽ là công cụ định hướng hành vi, tạo lập thói quen tích cực, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của không gian mạng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

Thông qua việc xác lập các chuẩn mực ứng xử, cộng đồng mạng sẽ được khuyến khích hành động văn minh, hạn chế xung đột và ngôn ngữ bạo lực. Một môi trường trực tuyến an toàn và tin cậy sẽ giúp người dân yên tâm tham gia mạnh mẽ hơn vào đời sống số.

Đây sẽ là “kim chỉ nam” giúp cá nhân và tổ chức ứng xử đúng đắn, có trách nhiệm, qua đó giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, hình thành “văn hóa số Việt Nam”, đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa công nghệ và giá trị văn hóa truyền thống trong thời kỳ mới của đất nước, dân tộc.