Sức khỏe, kinh tế và câu chuyện quản lý thuốc lá thế hệ mới

VHO - Ngày 19.3 tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo “Thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam: Khuyến nghị chính sách” do Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam tổ chức với mục tiêu đưa ra những kiến nghị đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (gọi chung là thuốc lá thế hệ mới) vào hệ thống quản lý nhà nước.

 Hội thảo dành nhiều thời gian giới thiệu về thuốc lá thế hệ mới

 Hội thảo diễn ra với sự tham gia của đại diện các đơn vị thuộc các Bộ: Công thương, Y tế, Công an, Tư pháp, Tổng cục Quản lý thị trường. Đặc biệt có sự tham gia của các đại biểu đang làm việc tại Ủy ban Tư pháp, Văn phòng Quốc hội và các chuyên gia.

Hội thảo đã dành phần lớn thời gian để đại diện các công ty thuốc lá giới thiệu về thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng; cách tiếp cận và kinh nghiệm quản lý thuốc lá thế hệ mới ở một số quốc gia trên thế giới; Xu hướng giảm tác hại trên thế giới và khu vực. Các công ty tiếp tục đưa ra những ưu điểm khi cấp phép thuốc lá thế hệ mới như việc tăng trưởng kinh tế, tăng ngân sách nhà nước từ thu thuế, người sử dụng được dùng sản phẩm có tiêu chuẩn thay vì hàng lậu, không đảm bảo chất lượng…

Trong phần thảo luận, các ý kiến của chuyên gia, đại biểu đều nhất trí rằng, đã đến lúc phải có văn bản chính thức đối với việc quản lý thuốc lá thế hệ mới. Các đại biểu đặt ra 3 xu hướng chính sách đối với sản phẩm này gồm: Cấm; tự thả nổi (Nhà nước không can thiệp và con người sẽ lựa chọn những biện pháp tối ưu); và cho phép lưu hành có điều kiện, theo xu hướng nào thì cần phải có những bằng chứng khoa học.

Là người từng phát biểu trên nghị trường Quốc hội về thuốc lá lậu, tại Hội thảo này, với tư cách cá nhân, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương nhắc lại trao đổi với Đại biểu Quốc hội GS Nguyễn Anh Trí khi ông cho rằng, cần có ý kiến về vấn đề này vì thuốc lá thế hệ mới là sản phẩm dùng dung dịch hóa chất, có thể huỷ hoại cả dân tộc. “Dung dịch hay hóa chất bản thân nó đã độc hại, nung nóng khiến nó độc hại hơn, nhưng tôi nghĩ có thể giảm tác hại hơn so với thuốc lá truyền thống”, ông Cương nói.

Ông Cương cũng kể về trường hợp con trai của người quen từ một tiếp viên hàng không đã trở nên bị trầm cảm sau một thời gian sử dụng thuốc lá điện tử. Vì vậy cũng nên cân nhắc về việc quản lý sản phẩm thuốc lá điện tử như thế nào. “Tôi đã đọc tài liệu khá kỹ và căn cứ vào các quy định hiện hành, thuốc lá thế hệ mới có thể quản lý được ngay. Không quản được thì cấm, là câu chuyện quản lý nhà nước, cấm cũng được nhưng phải bằng văn bản của Nhà nước”, ông Nguyễn Sỹ Cương nói.

Theo chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, Việt Nam đang tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do, đòi hỏi nhiều yêu cầu khắt khe liên quan đến môi trường, sức khỏe. Các nghiên cứu đưa ra tại hội thảo cần cụ thể hơn nữa, cần có những đánh giá về tác động, nghiên cứu về hành vi của quá trình dịch chuyển khi thay đổi chính sách. Những nghiên cứu này vô cùng quan trọng cho việc ban hành chính sách và chuyển đổi chính sách; chẳng hạn có những tác hại chưa biết được, hoặc bước chuyển chính sách như thế nào, có chính sách khác để tạo động lực cho các công ty thuốc lá chuyển sang sản xuất thuốc lá thế hệ mới. Hơn nữa, cần nghe tiếng nói của nhiều tầng lớp khác nhau.

Trong việc đánh giá tác động, rõ ràng đại diện các công ty thuốc lá đã lờ đi những tác hại mà thuốc lá thế hệ mới gây ra như tình trạng gia tăng nhanh chóng học sinh hút thuốc lá, gia tăng các tai nạn, bệnh tật đối với thế hệ trẻ khi sử dụng; nguy cơ trà trộn chất gây nghiện như ma túy, các dạng chất ma túy vào dung dịch và nguy cơ gây bất ổn chính trị, xã hội mà thực tế đã diễn ra. Nhiều người cho rằng, đã sử dụng thuốc lá điện tử nhằm cai thuốc lá truyền thống, nhưng nồng độ nicotine không đủ nên phải hút thêm thuốc lá truyền thống và cuối cùng hút cả 2 loại. Một số quốc gia kinh tế phát triển khuyến khích người hút thuốc lá truyền thống chuyển đổi sang thuốc lá điện tử khi những cam kết pháp lý của họ mạnh hơn và ý thức giữ gìn sức khỏe cũng cao hơn chúng ta.

Được biết, sau Hội thảo của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, hôm nay 22.3, Bộ Y tế cũng sẽ tổ chức một hội thảo tương tự. Điều đó cho thấy nỗ lực của Bộ Y tế cũng như các Bộ, ngành liên quan trong việc tìm phương án tối ưu trong việc quản lý thuốc lá thế hệ mới. Như vậy, chọn sức khỏe, hay phát triển kinh tế với thuốc lá thế hệ mới vẫn là câu trả lời bỏ ngỏ, nhưng phần lớn đồng thuận rằng, không lấy sức khỏe người dân để thí điểm cấp phép lưu hành thuốc lá thế hệ mới. 

NGUYỄN THẾ