“Giải cứu” vấn nạn sách giả bán trực tuyến

VHO- Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, kế hoạch tổ chức Ngày Sách Việt Nam 2020 cũng như các hội sách trên toàn quốc đã thay đổi từ trực tiếp sang trực tuyến. Đây là nỗ lực đáng ghi nhận của ngành xuất bản, in và phát hành trong thời điểm khó khăn hiện tại.

 Những cuốn sách giả được phát hiện Ảnh: INTERNET

Tuy nhiên, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (TMĐT&KTS), Bộ Công thương vừa đưa ra khuyến cáo đối với người tiêu dùng về việc mua sách qua mạng khi qua rà soát đã phát hiện 33 trang mạng xã hội chuyên bán sách giả.

Sách giả hoành hành trên nhiều trang mạng trực tuyến

Nhận định chung về tình hình xuất bản, in và phát hành trong thời điểm hiện tại, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Cục Xuất bản) cho biết, khi kinh tế khó khăn thì sách luôn là những mục được tính mua cuối cùng. Thực tế những tháng đầu năm 2020, tình hình phát hành có nhiều dấu hiệu chững lại và nay thì việc bán sách theo hình thức truyền thống đã “đóng băng”. Ngành xuất bản lâm vào khủng hoảng cũng là điều dễ nhận thấy. Không chỉ có vậy, ngành xuất bản còn gặp rất nhiều khó khăn khác, cụ thể là nguyên liệu sản xuất nhập khẩu từ các nước đang có dịch (ngành in phần lớn là nhập khẩu). Ngành in Việt Nam phần lớn phụ thuộc vào thế giới, từ công nghệ, thiết bị đến nguyên vật liệu sản xuất. Nếu khống chế được dịch, kinh tế toàn cầu phục hồi, ngành in mới có thể hồi phục và tăng trưởng trở lại. Ngược lại, nếu tình hình dịch bệnh kéo dài, nhiều cơ sở in sẽ ngừng hoạt động, thậm chí là phá sản. Giao dịch hạn chế, thiếu việc làm, giảm doanh thu, nhiều lao động phải nghỉ việc, giảm thu nhập, đời sống khó khăn. Không có nguồn thu, nhưng phải chi trả nhiều khoản như: trả lãi vay ngân hàng, thuê mặt bằng nhà xưởng sản xuất, bảo hiểm xã hội, y tế… Đây thực sự là những thách thức mà ngành xuất bản đang phải đương đầu.

Dù việc bán sách qua các trang mạng trực tuyến đã phần nào đưa lại nhiều tín hiệu tích cực, song theo Cục trưởng Cục Xuất bản Nguyễn Nguyên, thực tế, việc phát hành sách theo hình thức truyền thống hiện vẫn đang chiếm tỷ trọng lớn từ 70-80%, vì thế dù kênh phân phối qua online tăng trưởng tới 70% thì mỗi doanh nghiệp vẫn đối mặt với thực tế doanh thu giảm đến 60%.

Không chỉ thế, việc bán sách trực tuyến còn đang đối mặt với nạn sách giả trên các fanpage mạng xã hội. Đánh vào tâm lý người mua, những fanpage này thường lấy tên đi thẳng vào yếu tố “giá rẻ” như: “Tổng kho sách”, “Sách hay giá rẻ”… và đều đưa ra chiêu bài “giảm giá shock”, “giảm giá đặc biệt”, “xả kho sách”... Trước tình hình đó, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến, Cục TMĐT&KTS đã có khuyến cáo và đưa ra danh sách hàng chục fanpage bán sách không đáng tin cậy.

Theo Cục TMĐT&KTS, gần đây, một số cơ quan báo chí và các nhà xuất bản như First News, Trí Việt và Anpha Book phản ánh tình trạng sách giả được bán trên mạng xã hội Facebook thông qua các fanpage. Các nhà xuất bản đã rà soát và phát hiện 33 fanpage chuyên bán sách giả như: Hiệu sách của mùa hạ; Hiệu sách mặt trời; Kho sách; Kho sách của bạn; Mọt sách Hà Nội; Mọt sách BookStore; Quán sách 1996; Sách hay giá rẻ; Sách hay mỗi ngày; Sách cũ Sài thành; Tổng kho sách Việt; Tổng kho sách - Trang chuyên thanh lý hàng xuất dư; Tủ sách tinh hoa… Theo các nhà xuất bản, đây chính là những cuốn sách in lậu kém chất lượng và có rất nhiều sai sót. Không chỉ dừng lại ở việc giới thiệu sản phẩm, các fanpage này còn tích cực rao bán, chạy quảng cáo thường xuyên trên mạng xã hội và các nhóm cộng đồng của facebook. Việc này làm xâm phạm nghiêm trọng tới quyền lợi và lợi ích hợp pháp của các nhà xuất bản chân chính.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sách trực tuyến

Trước vấn nạn này, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản cho biết, Cục thường xuyên nhắc nhở, khuyến cáo các NXB, các nhà sách cần phải rà soát kỹ lưỡng xem đó có phải là những cuốn sách của mình và bị in lậu không rồi trực tiếp làm đơn và cung cấp đầy đủ hồ sơ chứng cứ để cho các cơ quan chức năng vào cuộc. Các doanh nghiệp, chủ sở hữu, những người bị xâm phạm bản quyền, quyền lợi từ việc khai thác, bán sách trên fanpage cần chủ động trực tiếp đấu tranh với vấn nạn này. Cùng đó, Cục thường xuyên phối hợp với các đơn vị chức năng rà soát các trang web vi phạm để thực hiện các giải pháp kỹ thuật để ngăn chặn.

“Cùng nỗ lực vượt khó của mỗi đơn vị, cơ quan quản lý đã đề xuất hỗ trợ nhiều chính sách mang tính vĩ mô hơn như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các đơn vị phát hành và in. Nỗ lực chung của các đơn vị sản xuất, quản lý và bạn đọc… sẽ góp phần giúp ngành nhanh chóng vực dậy sau giai đoạn khó khăn này”, ông Nguyễn Nguyên chia sẻ.

Cùng với đó, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến, Cục TMĐT&KTS khuyến cáo người tiêu dùng chỉ nên mua hàng tại những trang web uy tín, đã đăng ký hoặc thông báo với Bộ Công thương, các website cung cấp đầy đủ các thông tin về chủ sở hữu website (tên đơn vị bán hàng, địa chỉ, số điện thoại, mã số thuế…); Thông tin về điều kiện giao dịch chung, các chính sách như bảo hành, đổi trả hàng và hoàn tiền, chính sách giao nhận, vận chuyển, thanh toán, bảo mật thông tin cá nhân người tiêu dùng… Nếu mua hàng qua các trang mạng xã hội, cần phải tìm hiểu kỹ các đánh giá của người mua trước, tìm hiểu kỹ thông tin về người bán, tuyệt đối không nên mua ở những fanpage không có địa chỉ rõ ràng, hoặc cố tình giấu thông tin của người bán, hoặc cho biết chỉ bán hàng online chứ không có cửa hàng cụ thể. 

 THANH NGỌC