Vườn tượng “địa chỉ đỏ” về các vĩ nhân và anh hùng dân tộc

VHO - Tri ân các vĩ nhân, các anh hùng dân tộc có công lao to lớn đối với non sông đất nước, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Yên Thành Nguyễn Trọng Hà đã “bắt tay” tạo hình tạc tượng. Sau 18 năm say mê học hỏi, sáng tạo với hàng chục tượng danh nhân cỡ lớn cùng nhiều tượng linh vật cỡ nhỏ và các bức phù điêu, ông đã được Uỷ ban Nhân dân tỉnh Nghệ An công nhận danh hiệu nghệ nhân.

Biến ước mơ thành hiện thực
Đến thăm vườn tượng của nghệ nhân Nguyễn Trọng Hà (1945, trú xóm Phan Đăng Lưu, xã Nam Thành, H.Yên Thành, Nghệ An) vào thời điểm giáp Tết, ông đang miệt mài tạo hình linh vật con rồng để Chào năm Giáp Thìn 2024. Ông lý giải, hiện khuôn viên vườn tượng của gia đình đã hoàn thành quy hoạch nhưng để đánh dấu thời điểm kết thúc năm cũ, chào mừng năm mới, ông đắp tượng cho trẻ con trong làng chiêm ngưỡng.
Nghệ nhân Nguyễn Trọng Hà vui vẻ kể lại: Năm 2001 khi đang là cán bộ tuyên giáo huyện Yên Thành, tôi có dịp được đi tham quan Trung Quốc. Sau khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những bức tượng La Hán, một ý nghĩ “táo bạo” và thôi thúc tôi, đó là ước nguyện mình phải làm sao cho bà con quê mình cũng được chiêm ngưỡng các bức tượng vĩ nhân như vậy. 

Nghệ nhân Nguyễn Trọng Hà giới thiệu vườn tượng anh hùng, vĩ nhân độc đáo.

Về nhà, với dụng cụ là chiếc bay nhỏ, ông đã tự mày mò tập đắp hình các con vật. Năm 2005, khi nghỉ hưu, ông Hà dành trọn vẹn thời gian để thực hiện tâm nguyện. Không được học điêu khắc nên từ suy nghĩ đến hành động vô cùng khó khăn. Để có được quần thể các bức tượng như hiện nay, ông đã chăm chỉ tìm tòi, học hỏi kĩ thuật để nâng cao tay nghề. Vợ ông, bà Lương Thị Lan (SN 1952) là giáo viên về hưu, lúc đầu phản đối vì muốn ông toàn tâm nghĩ dưỡng sau thời gian dài làm việc căng thẳng. Tuy nhiên trước niềm đam mê quá lớn của chồng, bà đã không nỡ ngăn cấm đành vui vẻ chấp nhận. Từ đó đến nay, bà Lan là người lo “hậu trường” cho chồng tạc tượng.
Với sự nỗ lực, không ngừng học hỏi, vườn tượng của nghệ nhân Hà quy tụ hàng chục bức tượng vĩ nhân, anh hùng dân tộc như tượng Vua Hùng, Thánh Gióng, Nguyễn Trãi, mẹ Thứ, Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp…Thành quả nhận được là sự tán dương, ủng hộ của bà con trong vùng, giáo viên, học sinh....trong, ngoài tỉnh đến tham quan, chiêm ngưỡng. Đó là động lực để ông tiếp tục theo đuổi đam mê. 
Theo nghệ nhân Hà, suốt 18 năm qua, hai vợ chồng ông Hà tự làm, không thuê thợ nào cả. Để có bức tượng thành công, bản thân phải tìm hiểu kỹ về các vĩ nhân, anh hùng dân tộc này. Sau đó tìm mẫu, lựa chọn mẫu, dựa vào mẫu để mày mò đắp dần. Ngắm nhìn thành quả của mình, ông Hà còn nhớ như in quá trình đúc từng pho tượng. Nghệ nhân cho biết, bức tượng đầu tiên ông bắt tay làm là tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 2009. Sau 79 ngày quần quật làm việc với nhiều lần chỉnh sửa, bức tượng Bác với đài hoa sen hoàn thành. 

Vườn tượng nhận được là sự tán dương, ủng hộ của bà con trong vùng, giáo viên, học sinh....trong, ngoài tỉnh đến tham quan, chiêm ngưỡng.

Bên cạnh là tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp dưới chân tượng là mô hình đồi núi và cỗ pháo đang giương cao. “Chỉ cần nhìn vào mô hình này, người xem có thể hình dung đến chiến dịch Điện Biên Phủ (1954) “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Hay bức tượng Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn với một tay chỉ về phương Bắc, tay kia nắm chặt gươm thần có ý nghĩa to lớn trong công cuộc giữ nước. Qua những bức tượng, tôi muốn góp phần cho con cháu nhớ tới công sức của cha ông, những người đã hy sinh để góp phần tạo nên độc lập, tự do cho dân tộc”, ông Hà giải thích. 
 “Mỗi một bức tượng có một quy chuẩn khác nhau về chất liệu, kích thước. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả là nghệ nhân phải thổi hồn vào tượng. Đây cũng là một trong những thành công mang tính quyết định của một bức tượng. Những bức tượng vĩ nhân, anh hùng dân tộc đều là nhân vật tiêu biểu, xuất chúng, đại diện cho từng giai đoạn lịch sử của đất nước. Có bức tượng tôi phải phá bỏ luôn khi thấy không hợp lý. Phải làm gấp vì chúng được làm từ xi măng, nếu để lâu sẽ không thể sửa lại được”, nghệ nhân Hà chia sẻ thêm.
Giúp thế hệ trẻ trân trọng lịch sử dân tộc
Ngoài cổng vào nhà ông Hà có gắn chữ “Tri ân” với ý nghĩa tri ân công lao to lớn của các vị anh hùng dân tộc. Mỗi bức tượng đều có một ý nghĩa và câu chuyện lịch sử. Trong khuôn viên ngôi nhà còn có bức tranh bản đồ Việt Nam được ông Hà làm tỉ mỉ bằng đá cuội. Bản đồ hoàn chỉnh sau với sự trợ giúp của người thợ cắt gạch. Ông Hà cho biết hình ảnh đất nước Việt Nam hình chữ S với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa được đo đạc với tỷ lệ chính xác thể hiện chủ quyền lãnh thổ, biển đảo của người dân Việt. Với ông, mỗi bức tượng không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đơn thuần mà còn có ý nghĩa đặc biệt thiêng liêng. Vì vậy, với mỗi bức tượng, ông đều làm lễ khởi công và khánh thành, gửi gắm vào đó ý nguyện, lòng thành kính sâu sắc với các vĩ nhân. 
Vào ngày giỗ các “vị”, ông đều làm cỗ xôi gà và ngũ quả. Bà con đến thắp hương, góp công đức thì ông lại ủng hộ cho quỹ khuyến học của xã. Hiện nay, số tiền ông ủng hộ cho xóm lên đến hàng chục triệu đồng. Đặc biệt vào năm 2015, ông đã bỏ tiền khoan giếng nước uống cho nhà trẻ trong xóm. Đứng nhìn toàn bộ khu vườn, ông Nguyễn Trọng Hà tâm sự: “Bức tượng nào tôi cũng đắp ở độ cao vừa phải, để các cháu mỗi lần về quê có thể tự tay thắp hương cho các anh hùng dân tộc. Qua đó, giúp các cháu hiểu rõ, trân trọng lịch sử dân tộc. Đó là niềm vui lớn nhất của bản thân tôi sau khi hoàn thiện công trình”.

Nghệ nhân Nguyễn Trọng Hà, miệt mài, tỉ mỉ trong việc đắp tượng.

Bà Nguyễn Thị Cúc, xã Nam Thành cho biết: Kể từ khi có vườn tượng nhà ông Hà, nơi đây trở thành “địa chỉ đỏ” để học sinh đến tham quan, chiêm ngưỡng. Bên cạnh vườn tượng, nghệ nhân Hà còn xây dựng một thư viện gia đình với hàng trăm đầu sách do ông trực tiếp sưu tầm, cất giữ suốt thời gian qua. Thư viện luôn mở cửa miễn phí đón các bạn đọc lớn nhỏ có nhu cầu tìm hiểu. Ngoài ra, vườn tượng còn là điểm các em học sinh được giáo viên đưa đến tham quan, qua đó giáo dục truyền thống, nhắc nhớ các cháu luôn biết ơn, khắc ghi công lao to lớn của các vị anh hùng dân tộc.

Thư viện của gia đình luôn mở cửa đón tiếp bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu.

Theo ông Nguyễn Công Quỹ, Bí thư Chi bộ xóm Phan Đăng Lưu, xã Nam Thành thông tin, vườn tượng cùng với tủ sách gia đình của ông Hà đã trở thành “địa chỉ đỏ” để các thế hệ học sinh trên địa bàn trong và ngoài tỉnh đến học tập, tham quan du lịch hấp dẫn. Cũng theo ông Quỹ, ông Hà là đảng viên hơn 50 năm tuổi đảng đã có nhiều đóng góp cho quê hương. Trong phong trào xây dựng nông thôn mới, ông Hà đã vận động, quyên góp 60 triệu đồng để làm đường bê tông, xây dựng quỹ khuyến học.
Với những nỗ lực, cống hiến không ngừng nghỉ, nghệ nhân Nguyễn Trọng Hà đã vinh dự nhận được nhiều Bằng khen, Huân, Huy chương của Đảng và Nhà nước trao tặng. Năm 2015, ông được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hội Sinh vật cảnh Việt Nam tôn vinh, trao bằng công nhận “Nghệ nhân, chủ nhà vườn sinh vật cảnh Việt Nam tiêu biểu năm 2015”. Ngày 2.11, nghệ nhân Hà là đại diện duy nhất của tỉnh Nghệ An được tôn vinh là điển hình tiêu biểu toàn quốc trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh 2023.

                                                                                                                                                                                   PHẠM NGÂN