Ứng dụng công nghệ số trong quản lý tín ngưỡng thờ Mẫu - giữ gìn chuẩn mực di sản

VHO - Sự kiện giao lưu “Thực hành nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt - Hà Nội 2025” đã diễn ra tại đền Rừng, phường Bồ Đề, TP Hà Nội, nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hoá Việt Nam (23.11.2005 - 23.11.2025).

Hoạt động do Hội Di sản Văn hoá Thăng Long Hà Nội, Ban Chủ nhiệm CLB Thờ Mẫu và Hát văn Hà Nội (trực thuộc Hội Di sản Văn hóa Thăng Long - Hà Nội) phối hợp với UBND phường Bồ Đề tổ chức.

Chương trình diễn ra từ ngày 16 đến ngày 18.12 với sự tham dự của đông đảo đại biểu, nghệ nhân, thanh đồng, đạo quan là thành viên Câu lạc bộ, cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương.

Sau 3 ngày tổ chức, chiều tối ngày 18.12, chương trình giao lưu “Thực hành nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt - Hà Nội 2025” đã tổng kết và trao giấy khen cho các đồng đền, thanh đồng đã tham gia thực hành nghi lễ hầu đồng.

Với 21 thanh đồng đến từ Hà Nội và các địa phương trên cả nước như: Lâm Đồng, Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên,… đã mang đến cơ hội giao lưu, học hỏi bổ ích, đóng góp nhiều ý kiến thiết thực trong việc bảo tồn tín ngưỡng.

Đánh giá tổng kết về chương trình, NNƯT Nguyễn Tất Kim Hùng - Phó Chủ nhiệm CLB Thờ Mẫu và Hát văn Hà Nội cho biết: “Chương trình đã tạo không khí phấn khởi, đoàn kết gắn bó, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau giữa các thanh đồng đạo quan, cung văn, các nhà nghiên cứu, quản lý văn hoá và các hội viên.

Để đền Rừng (Hà Nội) trở thành điểm đến tâm linh hấp dẫn du khách

VHO - Có mặt tại đền Rừng thuộc phường Ngọc Thụy, Long Biên, Hà Nội vào dịp rằm tháng 2 âm lịch, điều khiến chúng tôi ngạc nhiên là không có cảnh vàng mã chất cao ngút ngàn mà thay vào đó là các bức tranh khắc họa ngựa, voi giấy, vàng thoi... và mọi phẩm vật cho các giá hầu đều được giản tiện nhưng vẫn giữ được vẻ trang nghiêm chốn thờ tự.

Mỗi tập thể, cá nhân đã góp phần tích cực thực hiện Chương trình hành động Quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Sự kiện cũng là hoạt động thiết thực kỷ niệm 9 năm thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO vinh danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại”.

Qua thực hành nghi lễ của 21 thanh đồng với 63 giá hầu, sau mỗi buổi thực hành nghi lễ hầu đồng, những người tham dự đã cùng nhau trao đổi, góp ý kiến về từng giá hầu như trang phục, đạo cụ, nghệ thuật diễn xướng, lời văn… ghi nhận những nét đổi mới trong thực hành nghi lễ hầu đồng, song vẫn đảm bảo kế thừa truyền thống, giữ được tính cổ truyền, đúng nghi lễ, phép tắc.

Trên cơ sở đó từng bước tạo mô hình mẫu điển hình phù hợp với cuộc sống đương đại (được cộng đồng đạo Mẫu thừa nhận).

Các thanh đồng nhận định, đây là cơ hội để các vị đồng đền, thủ nhang, thanh đồng đạo quan và các nghệ nhân hát văn, hội viên gặp gỡ, giao lưu trao đổi kinh nghiệm về nội dung, hình thức, trang phục, âm nhạc, lời ca trong thực hành nghi lễ hầu đồng.

Cùng tìm tòi, phát hiện những nét đổi mới cho phù hợp với cuộc sống đương đại trên cơ sở giữ được tinh thần bảo tồn, kế thừa văn hoá truyền thống, đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực, lợi dụng nghi lễ hầu đồng để thực hiện mê tín dị đoan, thương mại hoá.

Nghệ nhân Hoàng Xuân Mai - Ủy viên Ban Chủ nhiệm CLB Bảo tồn Văn hóa Thờ Mẫu và Hát văn Hà Nội, thủ nhang đền Rừng - nơi nhiều năm nay là địa điểm tổ chức chương trình giao lưu thực hành nghi lễ hầu đồng đánh giá:

“Sau 3 ngày tổ chức, các thanh đồng tham gia giao lưu đều một tâm thành kính, thực hành bài bản các giá đồng, trang nghiêm khi hành lễ, góp phần hoằng dương cho tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.

Qua việc loan giá phụng hầu, các đồng đền, thanh đồng, cung văn… đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong các hội viên và bà con nhân dân lòng biết ơn cội nguồn, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh vì độc lập, tự do cho Tổ quốc, tôn thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Âu Cơ và các vị Thánh Mẫu cai quản tự nhiên.

Đó cũng chính là bài học giáo dục về uống nước nhớ nguồn, sự biết ơn đối với mẹ đã sinh thành và nuôi dưỡng chúng ta. Đồng thời hướng con người đến sự khoan dung, độ lượng, ý thức cộng đồng trong việc gìn giữ và phát huy giá trị bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam qua nhiều thế hệ”.

Cũng tại chương trình giao lưu “Thực hành nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt - Hà Nội 2025”, nghệ nhân Hoàng Xuân Mai đã thực hiện nghi lễ loan giá phụng hầu các giá đồng trong ngày khai mạc và bế mạc chương trình như: Chúa Bà bản đền, Quan lớn Đệ nhất, Chầu Đệ nhị và Quan Hoàng Bơ, thể hiện sự trang nghiêm và chuẩn mực, đồng thời góp phần tái hiện sinh động những giá trị văn hóa tâm linh đặc sắc của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ.

Sau chương trình, các nghệ nhân, thanh đồng cũng kiến nghị với Hội Di sản Văn hóa Thăng Long - Hà Nội tổ chức xây dựng các quy chế và tài liệu chuẩn; tổ chức nghiên cứu và ban hành các tài liệu hướng dẫn về nghi lễ hầu đồng chuẩn mực làm cơ sở để các thanh đồng học hỏi.

Quy định rõ ràng về không gian thực hành (chỉ nên thực hiện tại đền, phủ, điện thờ Mẫu), tránh tình trạng tổ chức hầu đồng tuỳ tiện ở các không gian công cộng, không gian sân khấu như từng xảy ra ở một số địa phương.

NNƯT Nguyễn Tất Kim Hùng cũng cho biết, tới đây, CLB Thờ Mẫu và Hát văn Hà Nội cũng đẩy mạnh công tác ứng dụng công nghệ số trong thành lập, quản lý danh sách các nghệ nhân, thanh đồng để thuận lợi hơn trong việc quản lý, vận động thực hiện các cơ chế chính sách của cơ quan chức năng.

Thông qua các nền tảng công nghệ số như zalo, facebook, tiktok… CLB sẽ lan toả mạng mẽ hơn nữa hình ảnh những thanh đồng có nét hầu đẹp, chuẩn lề lối để cộng đồng tín ngưỡng thờ Mẫu học hỏi, đồng thời lên án những cách hầu biến tướng, lệch lạc và trục lợi tín ngưỡng.