Ra mắt hai công trình nghiên cứu về lịch sử và bảo tồn di sản văn hóa của gia đình Hoàng Đạo

VHO - Chiều ngày 18.12, tại Hà Nội, Thư viện Quốc gia Việt Nam và Nhà Xuất bản Văn hoá dân tộc đã tổ chức Lễ ra mắt sách “Việt sử tân ước toàn biên” của học giả Hoàng Đạo Thành và “Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ” của TS.KTS Hoàng Đạo Cương.

Cuốn sách Việt sử tân ước toàn biên và Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ, tuy thuộc những lĩnh vực khác nhau, nhưng cùng chung một thông điệp: nhìn thẳng vào lịch sử và di sản bằng tinh thần khoa học, trung thực và trách nhiệm để gìn giữ giá trị cho hiện tại và tương lai.

Việt sử tân ước toàn biên in năm 1906 là bộ sách toàn biên về lịch sử Việt Nam được biên soạn theo cách thức mới của tác giả Hoàng Đạo Thành.

Việt sử tân ước toàn biên được biên soạn nhằm phục vụ cho việc phổ cập lịch sử Việt Nam đồng thời cung cấp toàn bộ bản dịch thuộc văn bản làm cơ sở tư liệu cho các nhà nghiên cứu khác có nhu cầu nghiên cứu đến các vấn đề liên quan.

Với mục đích phổ biến lịch sử Việt Nam cho mọi người đầu thế kỷ 20, Việt sử tân ước toàn biên đề cao tính phổ cập, phổ thông nên được biên soạn một cách ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ.

Phát biểu tại sự kiện, nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho biết: Việt sử tân ước toàn biên là một cuốn sách mang thông điệp rõ ràng về cách tiếp cận lịch sử.

Theo ông Dương Trung Quốc, trải qua các triều đại, những vấn đề đặt ra trong việc dạy sử, học sử và cách nhìn nhận lịch sử đến nay vẫn còn nguyên tính thời sự. “Câu chuyện của 120 năm trước đang hiển hiện trong đời sống hôm nay”, ông nhấn mạnh.

Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng, Việt Nam có một kho tàng di sản lịch sử phong phú, song câu hỏi đặt ra là chúng ta đã khai thác hết tiềm lực ấy hay chưa, hay đôi khi còn rơi vào tình trạng sa lầy trong cách tiếp cận.

“Tổng kết các phương pháp tu bổ di tích tháp Chăm”- nhìn lại hơn 40 năm bảo tồn một loại hình di sản đặc sắc

VHO - Trong hai ngày 10-11.12.2025, Viện Bảo tồn di tích đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Tổng kết các phương pháp tu bổ di tích tháp Chăm”. Đây là hoạt động tiếp nối chuỗi hội thảo chuyên ngành về bảo tồn kiến trúc Champa do Viện triển khai nhiều năm qua, nhằm hệ thống hóa các kết quả nghiên cứu, thực tiễn can thiệp và định hình phương pháp bảo tồn phù hợp cho loại hình di sản đặc thù này.

Nhà sử học khẳng định, một dân tộc chỉ thực sự trưởng thành khi dám nhìn thẳng vào sự thật của lịch sử, bởi những sai lầm cũ nếu không được nhận diện đầy đủ rất dễ quay trở lại dưới những hình thức mới.

Ở lĩnh vực bảo tồn di sản kiến trúc, cuốn sách Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ của TS.KTS Hoàng Đạo Cương được đánh giá là công trình có giá trị chuyên môn đặc biệt.

KTS Lê Thành Vinh – nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích – cho biết, đây là cuốn sách hiếm hoi đưa ra một hệ thống cơ sở lý luận tương đối đầy đủ về tu bổ di tích kiến trúc gỗ. Trước đó, chưa có công trình nào tổng kết chuyên ngành này một cách bài bản và toàn diện.

Theo KTS Lê Thành Vinh, các di tích kiến trúc gỗ còn tồn tại đến ngày nay không chỉ là những công trình vật chất mà còn truyền tải nhiều lớp thông tin về lịch sử, văn hóa và tư duy kỹ thuật của cha ông.

Ngày xưa, những người thợ dân gian – cũng chính là các “công trình sư” – đã trực tiếp xây dựng và sửa chữa công trình khi hư hỏng. Ngày nay, công tác bảo tồn được thực hiện bởi các cơ quan, tổ chức chuyên môn, vì vậy việc xây dựng một nền tảng lý luận khoa học cho trùng tu càng trở nên cấp thiết. Cuốn sách góp phần truyền tải tinh thần bảo tồn kiến trúc gỗ đặc trưng của Việt Nam.

Công trình gồm ba phần chính và hai phụ lục, trình bày các kỹ thuật tu sửa thông qua những câu chuyện và trường hợp cụ thể, đồng thời làm rõ các vấn đề cơ bản trong trùng tu di tích.

05 hợp phần được xây dựng logic, tạo thành một tiến trình khoa học từ nhận diện di tích, phân tích giá trị, xác lập nguyên tắc đến đề xuất giải pháp bảo tồn. Đây là cuốn sách vừa mang tính tìm hiểu, tiếp cận cho người quan tâm, vừa có giá trị chuyên môn đối với những người làm nghề.

GS.Nhà nghiên cứu dân gian Trần Lâm Biền nhận định, cuốn sách của TS.KTS Hoàng Đạo Cương là công trình đầu tiên mang tính tổng hợp rõ nét về tu bổ di tích kiến trúc gỗ, với yếu tố nghề nghiệp đậm đặc, khác với các tác giả trước đây chỉ đề cập rải rác, riêng lẻ.

GS Trần Lâm Biền nhấn mạnh, ý nghĩa của di sản văn hóa không chỉ nằm ở hình hài hiện vật mà còn là “lời thì thầm của tổ tiên”, đặc biệt thể hiện rõ trong các công trình kiến trúc gỗ gắn với tín ngưỡng, tôn giáo của người Việt.

"Cuốn sách cung cấp cho đội ngũ những người làm công tác tu bổ di sản văn hoá những phương pháp kỹ thuật, học thuật, về kiến trúc gỗ, góp phần cho sự bảo tồn bền vững di tích"- GS Trần Lâm Biền chia sẻ.

Chia sẻ về quá trình hình thành cuốn sách, TS.KTS Hoàng Đạo Cương cho biết, niềm đam mê với kiến trúc và di sản được nuôi dưỡng từ những hình ảnh, ký ức gia đình và quá trình công tác thực tiễn.

Tốt nghiệp đại học năm 1994 và làm việc tại Viện Bảo tồn di tích, TS.KTS Hoàng Đao Cương có cơ hội đi nhiều công trình tiêu biểu, từ đó ấp ủ mong muốn viết một cuốn sách chuyên sâu khi điều kiện cho phép.

Với kinh nghiệm tích lũy qua nhiều năm, TS.KTS Hoàng Đạo Cương đã hoàn thiện công trình như một sự đóng góp cho ngành bảo tồn, với mong muốn các nhà chuyên môn, nhà quản lý và sinh viên các trường đại học có thêm tài liệu tham khảo giá trị.

Tại sự kiện, dòng họ Hoàng Đạo cũng đã trao tặng gần 40 đầu sách do các tác giả trong dòng họ nghiên cứu, thực hiện cho Thư viện Quốc gia Việt Nam.

Phát biểu tại buổi lễ, KTS Hoàng Đạo Kính chia sẻ những giá trị gia đình được truyền lại qua nhiều thế hệ, trong đó việc dạy học không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là dạy làm người.

KTS Hoàng Đạo Kính nhắc lại lời dạy của cha mình – học giả Hoàng Đạo Thúy – rằng điều quý giá nhất để lại cho con cháu chính là uy tín và nhân cách, coi đó như “giấy giới thiệu” để mỗi người tự bước đi bằng năng lực và trách nhiệm của mình.

Ông cũng vui mừng chia sẻ, những cuốn sách được tặng cho Thư viện Quốc gia Việt Nam sẽ tiếp tục lan toả tinh thần dạy học của gia đình Hoàng Đạo.

Tiếp nhận những cuốn sách của gia đình Hoàng Đạo, Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam Nguyễn Xuân Dũng bày tỏ, việc tiếp nhận các cuốn sách là sự bổ sung quan trọng cho nguồn tư liệu phục vụ bạn đọc và giới nghiên cứu trong việc tìm hiểu giá trị lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Thư viện cam kết đưa các ấn phẩm vào hệ thống tra cứu, gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị lâu dài, đồng thời bày tỏ sự trân trọng đối với gia đình Hoàng Đạo đã tin tưởng trao tặng bộ sách quý.