Khánh Hòa: Để “đánh thức” giá trị Di tích Văn miếu Diên Khánh

VHO - Văn miếu Diên Khánh, di tích lịch sử hơn 200 năm tuổi, không chỉ là nơi lưu giữ dấu ấn của truyền thống hiếu học và Nho giáo tại Khánh Hòa mà còn là một trong sáu cơ sở thờ tự cấp Quốc tế thời Nguyễn. Được xây dựng từ năm 1803, Văn miếu đã trải qua bao thăng trầm lịch sử, hiện là Di tích cấp quốc gia và là nơi lưu giữ số lượng sắc phong lớn nhất tỉnh.

Tuy nhiên, đứng trước bối cảnh phát triển đương đại, câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để "đánh thức" trọn vẹn giá trị lịch sử, văn hóa to lớn này, biến Văn miếu Diên Khánh từ một "di tích" thành một "di sản sống", một điểm đến văn hóa quan trọng và bền vững?

Định vị giá trị lịch sử - văn hóa

Để tìm lời giải cho bài toán bảo tồn và phát huy Di tích Văn miếu, ngày 12.10, Sở VHTTDL tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức thành công Hội thảo khoa học chuyên sâu với chủ đề “Giá trị văn hóa, lịch sử Di tích Văn miếu Diên Khánh”.

Hội thảo đã thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu văn hóa, lịch sử đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học và cơ quan quản lý di sản trên cả nước.

Tại Hội thảo, các tham luận đã khẳng định rõ tầm quan trọng của Văn miếu Diên Khánh trong hệ thống Văn miếu Việt Nam.

Văn miếu Diên Khánh không chỉ là nơi thờ Khổng Tử mà còn gắn liền với hệ thống giáo dục, khoa cử dưới triều Nguyễn (từng là cơ sở "Quốc tế" do nhà nước chủ tế). Đặc biệt, di tích vẫn còn lưu giữ những hiện vật quý giá như 33 sắc phong và bia đá "Thạch bị đình" (năm 1858) ghi danh người đỗ đạt, làm nên giá trị lịch sử vô song.

Văn miếu Diên Khánh thành "di sản sống"

Tuy nhiên, thực tế bảo tồn phát huy giá trị Di tích Văn miếu cũng đặt ra những thách thức. Theo ThS. Nguyễn Thị Hồng Tâm, Trưởng phòng Nghiệp vụ Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa tỉnh Khánh Hòa, hiện trạng Văn miếu chủ yếu là công trình được xây dựng lại từ năm 1959 trên nền cũ, có quy mô nhỏ và đơn giản hơn so với kiến trúc truyền thống thời Nguyễn.

Điều này đặt ra yêu cầu phải có những nghiên cứu chuyên sâu về kiến trúc gốc để định hướng cho công tác trùng tu, tôn tạo sao cho vừa đảm bảo tính chân xác lịch sử, vừa hài hòa với bối cảnh đương đại.

Mục tiêu chung được đề ra là phải hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch, trong đó bảo tồn phải là nền tảng để giữ giá trị bền vững. Các hoạt động "Khuyến học, khuyến tài" và Hội thi "Tìm hiểu di sản văn hóa" hiện đang phát huy hiệu quả, cổ vũ tinh thần hiếu học.

Đáng chú ý, TS. Nguyễn Hồ Phong (Trường Đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh) đã đưa ra một góc nhìn mới, nhấn mạnh vai trò trung tâm của cộng đồng trong bảo tồn và phát huy di sản gắn với phát triển du lịch văn hóa.

Ông đề xuất các giải pháp mang tính đột phá như xây dựng mô hình đồng quản lý, sáng tạo sản phẩm du lịch văn hóa, ứng dụng công nghệ số và thiết lập cơ chế chia sẻ lợi ích minh bạch.

Khánh Hòa: Vinh danh Di tích Tháp Bà Pô Nagar và Nghề khai thác trầm hương

VHO - Tối 10.7, tại Di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Pô Nagar (phường Bắc Nha Trang), UBND tỉnh Khánh Hòa long trọng tổ chức Lễ công bố và đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Tháp Bà Pô Nagar và Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Tri thức khai thác và chế biến Trầm hương Khánh Hòa. Sự kiện hướng tới chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02.9.1945 – 02.9.2025).

GS.TS.NGƯT Nguyễn Văn Kim, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia  nhấn mạnh: Hội thảo khoa học về Văn miếu Diên Khánh đã cung cấp cơ sở khoa học vững chắc để tỉnh Khánh Hòa xây dựng kế hoạch dài hạn phát huy di sản. Con đường "đánh thức" di sản Văn miếu Diên Khánh đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa việc tôn tạo kiến trúc, phát huy giá trị phi vật thể (lễ tế, hiếu học) và đặc biệt là sự tham gia tích cực của cộng đồng.

PGS.TS. Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng: Văn miếu Diên Khánh không chỉ là một di tích thờ tự, mà phải trở thành một "lớp học lịch sử", một "không gian văn hóa" sống động, nơi giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo.

‘Việc biến Văn miếu Diên Khánh thành một "di sản sống" không chỉ là trách nhiệm bảo tồn mà còn là chiến lược phát triển bền vững, góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa và thúc đẩy kinh tế - xã hội của Khánh Hòa’, PGS.TS. Trần Đức Cường khẳng định.