Hun đúc những hệ giá trị chuẩn mực

VHO - Tự hào, gìn giữ những giá trị truyền thống, nhiều cộng đồng dân cư đã cùng chung tay vun đắp, xây dựng nên những môi trường văn hóa chuẩn mực, những không gian đáng sống. Không gian đó không chỉ là nơi lưu giữ, lan tỏa nét đẹp của truyền thống, bản sắc mà còn hình thành nên những hệ giá trị văn hóa, con người, đáp ứng yêu cầu của cuộc sống mới.

Sau sáp nhập, xã Hải Bối (huyện Đông Anh, TP Hà Nội trước đây) trở thành một phần của xã Vĩnh Thanh. Trụ sở Đảng ủy và HĐND, UBND của xã Hải Bối được sử dụng làm trụ sở của Đảng ủy, HĐND, UBND, MTTQ và các tổ chức chính trị, xã hội xã Vĩnh Thanh mới.

Nâng niu bản sắc

Dù thay đổi về địa giới hành chính nhưng điều mãi làm nên niềm tự hào của người dân Hải Bối (cũ) chính là truyền thống quý báu, nơi các thế hệ người dân đã cùng chung tay tạo dựng nên những không gian chuẩn mực, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cộng đồng.

Nếu như trong nhiều năm qua, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh được xác định là nội dung trọng tâm trong các chương trình văn hóa lớn được Thủ đô triển khai quyết liệt, trên diện rộng, thì tại không gian này, có thể tìm thấy minh chứng sinh động nhất cho việc hiện thực hóa mục tiêu chung của thành phố.

Cách trung tâm Hà Nội chừng 20 cây số, cái tên xã Hải Bối (huyện Đông Anh trước đây) được biết đến như một mẫu hình tiêu biểu về xây dựng đời sống văn hóa tinh thần sôi động, nơi hội tụ các giá trị văn hóa hướng đến người dân.

Nhà văn hóa kiểu mẫu thôn khu dân cư Thăng Long, với hạt nhân là thiết chế Thư viện thôn, được bài trí ngăn nắp trong căn phòng vài chục mét vuông, với hàng trăm đầu sách giá trị. Đây là điểm đến cuốn hút đặc biệt với người dân, từ bậc cao niên đến lớp trẻ, phụ nữ, cựu chiến binh, mỗi ngày đều đến thư viện để đọc sách, tìm hiểu các chủ trương, chính sách, kiến thức khoa học, giải trí…

Luôn xác định đầu tư cho văn hóa, con người là yếu tố đảm bảo sự phát triển bền vững, Nhà văn hóa kiểu mẫu thôn khu dân cư Thăng Long có diện tích 1.700m², với các hạng mục: Khu thể thao, sân tập đủ trang thiết bị, hội trường 150 chỗ ngồi; phòng thư viện với hơn 300 đầu sách, vườn hoa…

Hệ thống thiết chế văn hóa khang trang, hoạt động đa dạng đang thu hút đông đảo người dân tìm đến. Theo cộng đồng cư dân tại đây, Nhà văn hóa kiểu mẫu là công trình hiện đại, được xây dựng từ nguồn vốn xã hội hóa và sự chung tay của cộng đồng, với mong muốn hình thành nên không gian đáng sống, nơi hội tụ những giá trị văn hóa tốt đẹp.

Với thiết kế gần gũi, tiện ích, nhà văn hóa mỗi ngày đều thu hút đông đảo người dân các lứa tuổi tìm đến, khi đọc sách, lúc tập thể thao, cùng hàn huyên trao đổi tin tức thời sự... Những đổi thay từng ngày mang đến niềm tự hào cho người dân, vì dẫu cuộc sống mưu sinh còn nhiều khó khăn, nhưng môi trường văn hóa được tạo dựng nơi đây thì hiếm đâu có được.

Chia sẻ “bí quyết” xây dựng nếp sống văn hóa tại một địa bàn còn có nhiều khó khăn, người dân Hải Bối bộc bạch, tất cả xuất phát từ mạch nguồn, chiều sâu văn hóa. Việc ra đời mô hình văn hóa kiểu mẫu có ý nghĩa quan trọng, góp phần xây dựng hệ giá trị văn hóa, con người thanh lịch, văn minh.

Thực hiện Chỉ thị 30 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, Chi bộ thôn đã ban hành Nghị quyết chuyên đề, xây dựng quy chế làm việc, khai thác công năng Nhà văn hóa nhằm đáp ứng nhu cầu thụ hưởng của nhân dân, lan tỏa nét đẹp văn hóa truyền thống, đặc biệt là những giá trị văn hóa bản sắc Hà Nội.

Ứng xử văn hóa và gắn kết cộng đồng

Phường Khương Mai (quận Thanh Xuân trước đây, sau sáp nhập thuộc phường Phương Liệt, TP Hà Nội) được ghi nhận là nơi khởi đầu của mô hình “Tổ dân phố 5 không”, nơi môi trường văn hóa được thể hiện rõ nét qua bầu không khí nghĩa tình, gắn kết, ứng xử văn hóa và chuẩn mực của cộng đồng dân cư.

Nhìn lại giai đoạn từ đầu năm 2019, phường Khương Mai (cũ) đã tiên phong xây dựng mô hình “Tổ dân phố 5 không”. Không chỉ tạo chuyển biến rõ nét, gắn với các tiêu chí xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh mà hơn thế, mô hình đã tạo nên những ấn tượng đẹp. Thành công của mô hình được lãnh đạo thành phố Hà Nội ghi nhận, chỉ đạo sớm nhân rộng.

Tiêu chí “5 không” những ngày đầu tiên gồm: Không có rác thải; không lấn chiếm lòng đường, vỉa hè; không vi phạm trật tự xây dựng; không phát sinh mới về tệ nạn xã hội; không còn hộ nghèo.

Mô hình “5 không” sau một thời gian triển khai đã được điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp hơn: Không rác, không vi phạm pháp luật, không để xảy ra cháy nổ; không lấn chiếm vỉa hè, lòng đường; không vi phạm trật tự xây dựng. Hạt nhân đi đầu của phong trào là cộng đồng cư dân Tổ dân phố 17, nơi được xem là điển hình mẫu mực trong xây dựng, phát huy hiệu quả tiêu chí xây dựng đời sống văn hóa cộng đồng.

Mô hình “Tổ dân phố văn hóa 5 không” ngay từ khi bắt đầu đã được kỳ vọng sẽ hình thành nên không gian sống chuẩn mực, gắn kết cộng đồng, ứng xử văn hóa, văn minh. Với 210 nóc nhà, 1.200 nhân khẩu đang sinh sống, 100% các hộ gia đình hằng năm đều giữ vững danh hiệu Gia đình văn hóa. Nhiều năm liền, Tổ dân phố 17 luôn được chính quyền địa phương xem là địa chỉ điểm sáng về xây dựng hệ giá trị văn hóa, con người. Nhiều đoàn khách đến học hỏi, nhân rộng mô hình điểm.

Điều đáng ghi nhận ở không gian sống tại đây là sự tự nguyện, chung tay, góp sức của người dân cho môi trường văn hóa của chính mình. Không chỉ vào dịp cuối tuần mà hằng ngày, hằng giờ, người dân cùng nhau dọn dẹp môi trường, cảnh quan. Người già, trung niên bảo ban con cháu nâng cao ý thức, hình thành nếp ứng xử văn minh, lành mạnh. Đây là nếp sống cộng đồng mà hiếm nơi còn duy trì được trong bối cảnh cuộc sống mới hôm nay.

Nhân rộng các mô hình điểm, những nhân tố điển hình là định hướng, giải pháp trọng tâm trong công tác xây dựng môi trường văn hóa, hình thành và lan tỏa các hệ giá trị chuẩn mực trong đời sống văn hóa, tinh thần của các cộng đồng dân cư.

Dù đặc thù, bản sắc văn hóa các địa phương, vùng miền có khác nhau, nhưng điều cốt lõi vẫn là tinh thần hướng đến cộng đồng, vì cộng đồng. Những môi trường văn hóa hội tụ đầy đủ các tiêu chí chuẩn mực, thu hút và tạo sự hưởng ứng từ người dân chính là “chiếc nôi” nuôi dưỡng những giá trị tốt đẹp, chân - thiện - mỹ, bền bỉ lan tỏa theo thời gian, không gian.