VHO – Sáng 8.4, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh đã chủ trì phiên họp thường trực Uỷ ban mở rộng thẩm tra sơ bộ dự án Luật DSVH (sửa đổi). Về phía cơ quan soạn thảo là Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng.

Chủ nhiệm Uỷ ban VHGD Nguyễn Đắc Vinh đánh giá, dự án Luật đã được chuẩn bị công phu

Cùng tham dự cuộc họp còn có các Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội: Phan Viết Lượng, Nguyễn Thị Mai Hoa, Tạ Văn Hạ, Đinh Công Sỹ cùng các uỷ viên thường trực, uỷ viên chuyên trách; đại diện các Uỷ ban của Quốc hội; đại diện các Bộ: Tư pháp, Nội vụ, NNN&PTNT, Ngoại giao; Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đại diện UNESCO tại Việt Nam…

Dự án Luật đã được chuẩn bị công phu, nghiêm túc

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 của Quốc hội, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ cho ý kiến đối với dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi). Mục tiêu của việc sửa đổi Luật Di sản văn hóa nhằm thể chế các quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa; cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, khắc phục những bất cập, hạn chế trong quy định của luật và thực tiễn công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Đồng thời thể hiện rõ việc tăng cường đầu tư, huy động nguồn lực xã hội, phân cấp phân quyền, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tạo hành lang pháp lý, điều kiện thuận lợi cho các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ hội nhập, phát triển trong tình hình mới.

Toàn cảnh phiên họp

Để phục vụ việc thẩm tra dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã tổ chức khảo sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về di sản văn hóa tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; họp tổ thẩm tra; họp tham vấn chuyên gia về tình hình thực hiện Luật và các nội dung của dự án Luật. Thường trực Ủy ban cũng đã gửi hồ sơ dự án Luật xin ý kiến phối hợp thẩm tra của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, VCCI và một số chuyên gia. Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội cũng đánh giá dù đây là luật chuyên ngành khó nhưng Ban soạn thảo đã chuẩn bị công phu, nghiêm túc.

Đại diện cho cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, sau khi được Chính phủ giao, Bộ VHTTDL đã quán triệt tinh thần xây dựng Luật phải từ sớm, từ xa, kịp thời thể chế hoá quan điểm của Đảng, Nhà nước mà cụ thể là văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và các Nghị quyết, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước liên quan đến văn hóa và xây dựng pháp luật. 

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, Bộ VHTTDL đã chủ động rà soát, đánh giá tác động, tổ chức các Hội thảo để tìm ra những điểm nghẽn để đề xuất sửa đổi Luật

Sau khi được giao nhiệm vụ giao mưu đề xuất sửa đổi Luật Di sản, Bộ VHTTDL đã ý thức được trách nhiệm của mình. Mặc dù đây là luật chuyên ngành khó, có độ bao quát lớn, liên quan đến nhiều luật khác như Luật Đất đai, Luật Chính quyền địa phương… nhưng Bộ đã chủ động rà soát, đánh giá tác động, tổ chức các Hội thảo khoa học từ đó tìm ra được những điểm nghẽn để đề xuất sửa đổi Luật.

Kiến tạo hành lang pháp lý để gìn giữ, phát huy giá trị của di sản

"Việc sửa đổi Luật cũng nhằm kiến tạo hành lang pháp lý để gìn giữ, phát huy các giá trị của di sản trở thành tài sản, dựa trên cơ sở tài nguyên thiên nhiên phong phú để thấy được trí sáng tạo, nét đẹp văn hoá ngàn đời mà cha ông ta đã dày công gây dựng nên. Dù đây là dự án Luật khó nhưng không thể không làm, cho tới thời điểm này, Bộ VHTTDL đã hoàn thành hồ sơ dự án Luật”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định.

Về sự cần thiết phải sửa đổi Luật, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, do dự án Luật đã có “tuổi thọ” 23 năm, nhiều quy định giờ đã không phù hợp với thực tiễn; một số vấn đề phát sinh trong thực tiễn chưa được quy định trong luật; do Luật Di sản có liên quan đến nhiều Luật khác trong khi nhiều Luật khác đã sửa đổi thì Luật Di sản vẫn “đứng im” nên cần phải sửa đổi để bảo đảm tính thống nhất và đồng bộ trong hệ thống pháp luật;

Các đại biểu phát biểu tại phiên họp

Bên cạnh đó Việt Nam đã tham gia nhiều Công ước quốc tế, Chương trình có liên quan đến di sản văn hóa vì thế Luật cần phải sửa đổi để bảo đảm tương thích và thuận lợi cho quá trình hội nhập quốc tế về văn hóa và di sản văn hóa. Việc sửa đổi Luật là cần thiết, nhằm thể chế chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về văn hóa và di sản văn hóa phù hợp với thực tiễn công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị DSVH hiện nay, đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội hóa, hợp tác công tư, ứng dụng khoa học công nghệ thông tin, chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu bảo tồn và phát triển bền vững, toàn diện và hội nhập quốc tế.

Bộ trưởng cũng cho biết căn cứ xây dựng Dự án Luật (sửa đổi) là Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, các Nghị quyết của Trung ương về xây dựng và phát triển nền văn hoá, con người Việt Nam như Kết luận số 76-KL/TW ngày 4.6.2020 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33 về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước; kết luận của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hoá toàn quốc năm 2021; Nghị quyết của Quốc hội…

Về bố cục và nội dung cơ bản của Luật Di sản, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) bổ sung 1 loại hình DSVH mới,  gồm 9 chương 102 điều, tăng 2 chương, 29 điều so với Luật Di sản văn hóa hiện hành (7 chương 73 điều). Về những nội dung cơ bản và những điểm mới của dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), trên cơ sở kế thừa các nội dung còn phù hợp của Luật Di sản văn hóa năm 2001, được sửa đổi, bổ sung năm 2009, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) tập trung vào 3 nhóm chính sách đã được Chính phủ và Quốc hội thông qua tại hồ sơ lập đề nghị Luật.

Trong đó hoàn thiện các quy định về chính sách của nhà nước về bảo vệ phát huy giá trị di sản văn hóa, vấn đề về sở hữu và quyền sở hữu đối với DSVH, quy định về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa ở các lĩnh vực DSVH phi vật thể, DSVH vật thể gồm di tích, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di sản tư liệu, bảo tàng, về trách nhiệm quản lý nhà nước của các Bộ, ngành địa phương.

Để bảo đảm đồng bộ với các Luật liên quan, Bộ VHTTDL đã rà soát tất cả các luật có quy định trực tiếp đến DSVH như bộ luật Dân sự, các Luật: Xây dựng, Bảo vệ môi trường, Đầu tư, Đầu tư công, Đất đai, Lâm nghiệp, Luật Tín ngưỡng tôn giáo... bổ sung vào quy định trong Dự thảo Luật DSVH (sửa đổi) để đảm bảo thống nhất, không giao thoa giữa các Luật như quy định về sở hữu, về dự án đầu tư, công trình kinh tế-xã hội, xây dựng nhà ở riêng lẻ ở trong và ngoài khu vực di tích, quy định công trình bảo quản, tu bổ phục hồi di tích thuộc nhóm công trình xây dựng có tính chất chuyên ngành, quy định về các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện liên quan đến di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia...

Khắc phục được những hạn chế, bất cập về thể chế, chính sách, giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tiễn

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội Phan Viết Lượng cho hay, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Di sản văn hóa năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) và mục tiêu, quan điểm xây dựng dự án Luật tại Tờ trình số 119/TTr-CP ngày 29.3.2024 của Chính phủ.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban VHGD Phan Viết Lượng trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật

“Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, đầy đủ tài liệu và được tiến hành theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự thảo Luật kế thừa, sửa đổi nhiều quy định của Luật Di sản văn hóa hiện hành và bổ sung nhiều quy định mới để khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế, chính sách, giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tiễn. 

Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các tài liệu, nhất là dự thảo Luật, các dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành luật; rà soát 35 nội dung giao quy định chi tiết (20 điều khoản giao cho Chính phủ và 15 điều khoản giao cho Bộ trưởng quy định chi tiết), bảo đảm yêu cầu luật hóa tối đa các nội dung đã rõ, đã được thực tiễn kiểm nghiệm và phát huy hiệu quả trên thực tế”, Phó Chủ nhiệm Phan Viết Lượng phát biểu.

Ông cũng cho biết, về phạm vi điều chỉnh, Thường trực Ủy ban VHGD cơ bản nhất trí với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với di sản tư liệu. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị không nên tách di sản tư liệu thành một loại hình di sản mới, bởi di sản tư liệu là một loại hình của di sản văn hóa vật thể hoặc di sản văn hóa phi vật thể.

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội Tạ Văn Hạ góp ý cho dự thảo Luật

“Dự thảo Luật cơ bản bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật, sự tương thích với điều ước quốc tế. Đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu để nội luật hóa đầy đủ nguyên tắc, quy định, hướng dẫn của UNESCO về đối tượng, loại hình, tên gọi các loại hình di sản văn hóa; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của Nhà nước, tổ chức, cộng đồng, cá nhân đối với di sản văn hóa...

Đồng thời, rà soát kỹ các quy định của dự thảo Luật liên quan đến các luật khác như: Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Quy hoạch, Luật Đa dạng sinh học, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Hình sự, Bộ Luật Dân sự, Luật Thi đua, khen thưởng”, báo cáo thẩm tra đánh giá,

Tại buổi làm việc, hầu hết các ý kiến phát biểu đều đánh giá cao Ban soạn thảo dự án Luật đã chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu, dự án Luật đã đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét trong kỳ họp tới.

Làm rõ thêm các ý kiến tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, với tinh thần cầu thị, cơ quan soạn thảo đã lắng nghe và tiếp thu các ý kiến đóng góp. Bộ trưởng cũng bày tỏ mong muốn việc sửa đổi Luật lần này sẽ đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn, nhằm gìn giữ, phát huy được các giá trị của di sản.

Bộ trưởng cũng đánh giá cao trong quá trình Bộ VHTTDL thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ đã nhận được sự phối hợp, hỗ trợ của Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội, các Bộ, ngành… có liên quan. “Bộ VHTTDL đang nỗ lực hết sức để hoàn thiện dự án luật có chất lượng cao nhất để trình Quốc hội trong kỳ họp tới”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.

THU SÂM; ảnh: TRẦN HUẤN