Di tích quốc gia đặc biệt và Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm

VHO - Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm theo thông lệ hàng năm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng. Cụm di tích Từ Lương Xâm (quận Hải An, phường Nam Hải, TP Hải Phòng) - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt ngày 17.1. 2025.

Đức vương Ngô Quyền là một trong 14 vị anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam. Năm 938, ông là người lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm đêm trường Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Với công đức của Ngô Quyền, nhiều triều đại đã ban sắc phong suy tôn ông là “Thượng đẳng tối linh Đại Vương, là Ngô Vương Thiên Tử, là vị tổ trung hưng của dân tộc”.

Di tích quốc gia đặc biệt Từ Lương Xâm là 1 trong 22 di tích quốc gia, thành phố trên địa bàn quận Hải An  thờ Đức Vương Ngô Quyền và được suy tôn là “Từ Cả”- nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền. Chứng tích lịch sử còn lưu giữ lại về một trận Bạch Đằng giang “vang dội đến nghìn thu” với nhiều giá trị lịch sử lớn lao để lại cho hậu thế ngày nay.

Cụm di tích Từ Lương Xâm tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo, ở phía Đông Bắc của phường Nam Hải, quận Hải An. Mặt chính của cụm di tích nhìn về phía Đông hướng ra cửa biển Bạch Đằng. Tương truyền để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, nơi đặt căn cứ bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử.

Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán. Nơi đây vẫn còn vết tích của đường vành kiệu thuở ấy.

Một trong những điều làm nên giá trị lịch sử của Di tích quốc gia đặc biệt - Cụm di tích Từ Lương Xâm bởi nơi đây lưu giữ các hiện vật xuyên suốt thời kỳ dài hào hùng dựng nước và giữ nước của dân tộc bao gồm: 125 hiện vật, cổ vật và 25 đạo sắc phong niên đại từ năm 1522 đến 1924 của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn.

Đặc biệt, trong từ còn lưu giữ 3 chiếc cọc - được cho là chứng tích của trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Với những giá trị và ý nghĩa đó, năm 1986, Từ Lương Xâm được Bộ Văn hoá (nay là Bộ VHTTDL) xếp hạng Di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia. Năm 2022, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được Bộ VHTTDL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Hằng năm, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được tổ chức từ ngày 16 đến 18 tháng Giêng với nhiều nét độc đáo mang đậm bản sắc di sản văn hóa quốc gia.

Trong đó, lễ rước truyền thống gồm 7 đoàn rước Lương Xâm, đoàn rước Xâm Bồ phường Nam Hải và đoàn rước của các phường Đằng Hải, Tràng Cát, Đông Hải 1, Đông Hải 2, Đằng Lâm với đầy đủ các đồ tế, khí: cờ thần, chiêng, trống, chấp kích, bát âm, long đình, lọng, bát biểu, kiệu bát cống rước về Từ Cả - cụm di tích Từ Lương Xâm.

Lễ rước truyền thống đã được truyền giữ qua bao thế hệ, thể hiện tình cảm, lòng tôn kính sâu sắc của cán bộ và nhân dân quận Hải An đối với công lao to lớn của Đức vương Ngô Quyền.  

Năm nay, lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được quận Hải An tổ chức từ ngày 12-15.2 (tức từ ngày 15 - 18 tháng Giêng năm Ất Tỵ ), trong đó có Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt với cụm di tích Từ Lương Xâm, kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm ngày mất của Đức vương Ngô Quyền.

Lễ hội truyền thống diễn ra với các nghi lễ và các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao, thi đấu bóng chuyền, kéo co, cờ người, nhẩy bao bố, viết thư pháp và các trò chơi dân gian.. diễn ra trong các ngày tổ chức lễ hội truyền thống. 

Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025 được tổ chức vào 19h30’ ngày 12.2 (tức 15 tháng Giêng năm Ất Tỵ).

Ban tổ chức cho biết, chương trình nghệ thuật dưới loại hình sử thi đặc biệt tại Lễ đón nhận với sự tham gia của 250 diễn viên, nghệ sĩ đến từ các đoàn nghệ thuật của Trung ương, Thành phố, trong đó có các nghệ sĩ, ca sĩ: Tùng Dương, Phương Anh, Ngọc Anh, Rapper Ram C…