Dẹp “nạn” rải vàng mã khi đưa tang

VHO - Thay đổi một tập tục, một thói quen đã ăn sâu vào tâm thức xã hội cần phải mất một thời gian rất dài, thậm chí là vài thế hệ, nhưng đến nay, người dân Hòa Vang đã thay đổi được nhiều tập tục, thói quen tưởng chừng như rất khó thay đổi, đặc biệt là thành công trong việc tổ chức hiếu hỉ, lễ hội.

Khi đưa tang, người dân hiện nay không còn rải vàng mã, giúp tiết kiệm hàng triệu đồng cho các gia đình có tang, tuy nghi thức, lễ tiết được tinh giảm nhưng vẫn theo truyền thống.

Điều đáng quý hơn là tinh thần tương trợ cộng đồng trong việc tang sự vẫn được giữ nguyên, người dân đồng thuận cao trong việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, tang cũng như lễ hội.

Ông Đỗ Thanh Tân - Phó Ban tuyên giáo và dân vận huyện Hòa Vang cho biết: "Trước đây, khi triển khai xây dựng nếp sống văn minh trong việc tang,  huyện Hoà Vang đặt ra mục tiêu tuyên truyền lâu dài, dần dần làm thay đổi nhận thức của quần chúng nhân dân. Lúc đó chẳng ai nghĩ là có thể nhanh chóng loại bỏ được các hủ tục trong tang lễ. Có chăng là hạn chế một phần, vì đây là vấn đề mang yếu tố tâm linh, đã ăn sâu trong tiềm thức người Việt nên cần phải có thời gian.

Tuy nhiên, khi bắt tay vào thực tế, từ cơ sở xuất hiện nhiều mô hình, cách làm hay và được tổ chức nhân rộng nên kết quả đạt được hoàn toàn vượt mức mong đợi. Trong số các cách làm hay đó, điển hình phải kể đến đó là mô hình vận động không rải vàng mã ngay tại đám tang của thôn Quang Châu, xã Hòa Châu. Với cách làm này, Quang Châu đã không còn nạn rải vàng mã khi đưa tang".

 Ông Trần Thanh Tuấn - Phó chủ tịch UBND xã Hoà Châu - phụ trách khối văn hóa xã hội cho biết: "Việc triển khai không rãi vàng mã trong đám tang nằm trong chương trình “Cuộc vận động 6 không trong đám tang” do Mặt trận xã phát động được triển khai rộng khắp trên 8/8 thôn trên địa bàn xã Hòa Châu.

6 không trong đám tang gồm: Không thuốc lá, không hạt dưa, không để đám tang quá thời gian quy định, không rãi vàng mã trên đường đưa tang, không uống rượu trong đám tang, không bài bạc trong đám tang".

Theo phong tục truyền thống, khi nhà nào trong thôn có tang thì Ban trợ tang của thôn đến trợ giúp và các chức sắc trong làng cũng đến hỗ trợ gia đình lo hậu sự. Trước ngày tiễn quan, bao giờ gia đình cũng có bày mâm lễ để tạ làng và đội âm công.

Điều đáng nói là, tại thời khắc tương đối “nhạy cảm” này, Ban nhân dân thôn Quang Châu đã vận động gia đình không rải vàng mả khi đưa tang trước sự chứng kiến gần như của cả làng. Sau phát biểu cảm tạ của tang chủ trước các chức sắc và đội âm công, đại diện thôn phát biểu ghi nhận lời cảm tạ, đồng thời đề nghị tang chủ chấp hành chủ trương xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh của thành phố, không rải vàng mã khi đưa tang.

Lời đề nghị của làng tuy rất nhẹ nhàng nhưng hầu như tất cả các gia đình đều chấp hành nghiêm túc.

Lý giải cho tình huống này, một người dân làng Quang Châu tiết lộ: “Điều này có lí do của nó, trước hết là vì nể do hàm ơn, thứ đến là vì sợ do bị phụ thuộc. Hầu hết đám tang ở vùng nông thôn nếu muốn tổ chức thành công thì phải phụ thuộc vào dụng cụ trang trí, trang phục, chiêng trống, linh xa, đội hình phục vụ,… và đặc biệt là người đến khiêng - tức đội âm công. Nhưng toàn bộ dụng cụ và đội âm công đều là của làng, do làng quản lí, điều động.

Nói chung, để tổ chức đám tang, gia đình phải phụ thuộc và nhờ cậy vào sự giúp đỡ của cả làng. Do đó, tiếng nói của làng lúc này là rất “có trọng lượng”. Sự lo lắng lớn nhất của tang gia là làng không của người đến khiêng người chết. Vì vậy, trong tình huống này, gia đình tang chủ dù muốn dù không gì thì cũng phải chấp hành”.

Từ tư duy và cách làm độc đáo này đã dẫn đến thành công của thôn Quang Châu trong việc xây dựng nếp sống văn hóa văn minh tại địa phương, lâu dần thành quen, cả làng không còn ai phản đối, thắc mắc, không ai rải vàng mã khi đưa tang nữa.

Tiếp đến là mô hình “3 không” trong tang lễ của xã Hoà Bắc. Do xuất phát từ đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn của nhân dân địa phương nên chính quyền xã Hoà Bắc đã nghĩ ra ý tưởng vận động người dân thực hiện 3 cái “không” để tiết kiệm tiền của cho các gia đình tang chủ, đó là không mời khách rượu, bia, thuốc lá; không rải vàng mã và không ban nhạc cổ.

Khi hướng dẫn thực hiện, lúc đầu nhiều hộ thấy ngại với xóm làng vì sợ bị đánh giá, cười chê và những hộ khá giả thường không hưởng ứng. Nhưng rồi, một số hộ đã thực hiện và tiết kiệm được trung bình mười triệu đồng mỗi đám nên người dân ở Hoà Bắc cũng như nhiều địa phương khác của huyện đã hoàn toàn bị thuyết phục và nhanh chóng thực hiện đúng tinh thần “3 không”.

Những năm gần đây việc Nhà nước vận động thực hiện nếp sống văn minh thì các Ban trợ tang xã, thôn, cũng đã nảy ra nhiều sáng kiến vừa giúp tiết kiệm cho tang chủ, cụ thể như xây mồ mả không quá sáu mét vuông (hai mét ngang, ba mét dọc), không để đám tang quá lâu, không mở nhạc lễ quá to, không đãi rượu, thuốc, nước có ga…

Thậm chí bắt dùng đĩa nhạc cổ, không cho thuê phường bát âm. Vì thế cũng giảm đi được một phần khoa trương, lãng phí của nhiều nhà và đỡ được nhiều phần cho những nhà cơ cực. Như vậy, cùng là phong tục trợ tang nhưng người Hòa Vang đã tạo ra nét đặc trưng riêng và không phải nơi nào cũng có.

Bên cạnh việc không còn rải vàng mả, tổ chức việc tang hiếu cũng diễn ra một cách tiết kiệm. Trong lễ hội thì tổ chức lồng ghép với các hoạt động khuyến học, khuyến tài, giáo dục truyền thống cách mạng cho thanh thiếu niên.

Những kết quả này là một thành công to lớn trong việc thực hiện các quy định của Trung ương trong quá trình xây dựng đời sống văn hóa nói chung và xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội nói riêng tại Hòa Vang.