Thế giới siết chặt mạng xã hội bảo vệ trẻ em

VHO - Mới đây, Australia đã trở thành quốc gia đầu tiên chính thức cấm trẻ em dưới 16 tuổi truy cập mạng xã hội. Trong bối cảnh lo ngại về tác động tiêu cực của mạng xã hội ngày càng gia tăng, nhiều quốc gia trên thế giới đang cân nhắc các biện pháp hạn chế tương tự và tiếp tục theo dõi chặt chẽ vấn đề này.

Hạn chế thói quen sử dụng mạng xã hội của thanh thiếu niên

Australia đã bắt đầu thực thi lệnh cấm mạng xã hội đối với người dùng dưới 16 tuổi, khiến hàng triệu trẻ em và thanh thiếu niên không được phép truy cập vào tài khoản từ ngày 10.12. Các nền tảng như TikTok, Facebook, Instagram, YouTube, Snapchat, Reddit, X, Kick, Twitch và Threads đã cấm người dùng dưới 16 tuổi sử dụng.

Nền tảng nào không tuân thủ có thể phải chịu mức phạt lên tới 49,5 triệu USD. Thủ tướng Anthony Albanese khẳng định, Đạo luật này khẳng định quyền được sống đúng với tuổi thơ của trẻ em và quyền được an tâm hơn của cha mẹ. 

Ở bối cảnh hiện tại, chính sách này thu hút sự quan tâm lớn của quốc tế khi nhiều nước đang cân nhắc áp dụng mô hình tương tự. Mặc dù hiện chưa nước nào ban hành lệnh cấm nghiêm ngặt như Australia, nhưng nhiều nước đã áp dụng một số biện pháp hạn chế quyền truy cập của thanh thiếu niên vào mạng xã hội hoặc các dịch vụ internet khác. 

Tại Mỹ, năm 2023, Utah là tiểu bang đầu tiên thông qua luật quản lý quyền truy cập của trẻ vào mạng xã hội. Tiếp nối sau đó là các bang Arkansas, Louisiana, Ohio, Florida và Texas lần lượt áp dụng các hạn chế này. Tác động của các mạng xã hội đối với trẻ vị thành niên luôn là chủ đề quan tâm lớn giữa các nhà lập pháp ở cấp bang và liên bang Mỹ.

Bên cạnh đó, tại Malaysia, trong những năm qua, cũng tăng cường giám sát các công ty mạng xã hội nhằm đối phó với tình trạng gia tăng nội dung có hại. Chính phủ Malaysia luôn cân nhắc đến việc hạn chế trẻ em dùng mạng xã hội bởi lo ngại mối đe dọa trực tuyến như bị bắt nạt, lừa đảo tài chính, lạm dụng tình dục. Hiện nước này đang xem xét các cơ chế giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội tại Australia và những nước khác. 

Tại Liên minh châu Âu, vào tháng 9.2025, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã kêu gọi cấm trẻ em sử dụng mạng xã hội, đồng thời đề xuất thiết lập một “độ tuổi trưởng thành kỹ thuật số” để trẻ được phép truy cập nền tảng trực tuyến. Bà Ursula von der Leyen nhấn mạnh đã đến lúc cần có một độ tuổi trưởng thành kỹ thuật số cho việc sử dụng mạng xã hội.

Bên cạnh đó, Luật Kiểm duyệt Trực tuyến của Anh đã chính thức có hiệu lực vào năm 2024, qua đó các nền tảng truyền thông xã hội phải loại bỏ các nội dung bị xem là bất hợp pháp. Động thái này đã siết chặt kiểm soát đối với không gian mạng và hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật trên nền tảng trực tuyến. 

Các công ty vi phạm quy định mới sẽ phải đối mặt với mức phạt nghiêm khắc tối đa 18 triệu bảng Anh (khoảng 22,8 triệu USD). Trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng, thậm chí có thể đối mặt với án tù.

Tổn hại sức khoẻ nghiêm trọng

Nhiều nghiên cứu từ trước đến nay đã xác định mạng xã hội là một trong những yếu tố góp phần làm suy giảm sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên, gây gián đoạn giấc ngủ và giảm khả năng tập trung. Điều này củng cố thêm mối lo ngại về tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với sự phát triển trí tuệ ở trẻ em, đồng thời đặt ra nhu cầu cần kiểm soát độ tuổi truy cập và thời lượng sử dụng của trẻ nhỏ trên các nền tảng trực tuyến.

Một nghiên cứu mới tại Mỹ mới đây cũng cho thấy việc trẻ em từ 9 đến 13 tuổi sử dụng mạng xã hội thường xuyên có liên quan đến điểm số thấp hơn trong các bài kiểm tra về đọc hiểu, trí nhớ và vốn từ vựng.  

Kết quả đã được công bố trên tạp chí JAMA, dựa trên dữ liệu của hơn 6.500 trẻ em trong khuôn khổ dự án “Phát triển Nhận thức và Não bộ Thanh thiếu niên” (ABCD) - chương trình nghiên cứu dài hạn tại 21 trung tâm trên khắp nước Mỹ.

Trước những vấn đề cấp bách đó, Việt Nam cũng đang có nhiều nỗ lực đáng ghi nhận trong việc xây dựng cơ chế quản lý mạng xã hội. Năm 2024, Nghị định 147/2024/NĐ-CP đã đưa ra quy định về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, trong đó xác định phụ huynh phải đăng ký tài khoản cho con dưới 16 tuổi. 

Và ngay mới đây (10.12), Luật An ninh mạng 2025 đã chính thức thông qua, góp phần tăng cường bảo vệ trẻ em trong môi trường số, siết chặt trách nhiệm của các nền tảng và tạo hành lang pháp lý an toàn hơn cho người dùng. 

Trong bối cảnh các mối đe dọa trên không gian mạng ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp, Việt Nam hiện đang tích cực cùng cộng đồng quốc tế thúc đẩy nhiều biện pháp kiểm soát và bảo vệ an ninh mạng, cả trong nước lẫn trên phạm vi toàn cầu.

Thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường hợp tác song phương và đa phương, cũng như tham gia các sáng kiến quốc tế về an toàn số, Việt Nam khẳng định cam kết xây dựng một môi trường mạng lành mạnh, minh bạch, an toàn hơn cho mọi công dân, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên.