Hành vi gian lận bảo hiểm bị xử phạt hình sự thế nào?

VHO - Hành vi gian lận trong lĩnh vực bảo hiểm đang bị các cơ quan chức năng siết chặt xử lý. Tùy theo tính chất, mức độ, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự với những hình phạt rất nghiêm khắc, từ phạt tiền số lượng lớn cho đến án tù lên tới 10 năm.

Gian lận bảo hiểm không chỉ là hành vi vi phạm đạo đức mà còn là một loại tội phạm kinh tế, làm thất thoát ngân sách nhà nước, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tham gia bảo hiểm chân chính. 

Theo Bộ luật Hình sự 2015, đối với tội gian lận bảo hiểm y tế được quy định tại Điều 215, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 20 đến 200 triệu đồng, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 10 năm tùy theo mức độ vi phạm. Các hành vi điển hình bao gồm lập hồ sơ khống, làm giả thẻ bảo hiểm y tế để trục lợi.

Trong khi đó, tội gian lận bảo hiểm xã hội tại Điều 214 được phân loại chi tiết dựa trên giá trị chiếm đoạt. Nếu chiếm đoạt từ 10 triệu đến dưới 100 triệu đồng, mức phạt có thể là tiền từ 20 đến 100 triệu, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Ở mức độ nặng hơn, như có tổ chức, tái phạm hoặc chiếm đoạt từ 100 đến 500 triệu đồng, khung hình phạt có thể lên đến 100-200 triệu đồng tiền phạt hoặc phạt tù từ 1 đến 5 năm. Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, người phạm tội có thể đối mặt với mức án tù từ 5 đến 10 năm.

Đáng chú ý, đối với lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự tại Điều 216 đề xuất xử lý nghiêm các hành vi như giả chết, giả thương tật để nhận tiền bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tai nạn. Hình phạt được dự thảo có thể lên đến 7 năm tù cùng mức phạt tiền từ 10 đến 100 triệu đồng.

Bên cạnh đó, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 1 đến 5 năm và bị tịch thu tài sản có liên quan đến hành vi phạm tội.

Ngoài hình phạt chính, pháp luật còn quy định nhiều hình thức xử phạt bổ sung có tính răn đe cao. Đối với các pháp nhân thương mại, doanh nghiệp vi phạm, mức phạt tiền hành chính có thể lên đến hàng tỷ đồng. Cá nhân có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm. Việc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản có nguồn gốc từ hành vi gian lận cũng là một chế tài quan trọng, nhằm triệt tiêu động cơ kinh tế của tội phạm.

Thực tế cho thấy, các hành vi gian lận bảo hiểm rất đa dạng. Trong lĩnh vực y tế, phổ biến là việc lập hồ sơ bệnh án, đơn thuốc khống, kê tăng số lượng dịch vụ, thuốc, vật tư y tế mà người bệnh không sử dụng. Nạn làm giả thẻ bảo hiểm y tế, sử dụng thẻ giả hoặc mượn thẻ của người khác để đi khám chữa bệnh cũng chưa được triệt tiêu hoàn toàn.

Trong các loại hình bảo hiểm khác, không ít trường hợp giả chết, giả thương tật vĩnh viễn để nhận tiền bảo hiểm một lần. Một hình thức vi phạm khác là trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, làm thiệt hại đến quỹ và quyền lợi của người lao động.

Có thể thấy, hành lang pháp lý để xử lý gian lận bảo hiểm ở nước ta hiện nay đã tương đối đầy đủ và chặt chẽ. Các quy định không chỉ nhắm vào cá nhân mà còn áp dụng mạnh mẽ với tổ chức, doanh nghiệp. Việc xử phạt nghiêm minh các vụ việc không chỉ bảo vệ tài sản của Nhà nước, của doanh nghiệp bảo hiểm mà quan trọng hơn, là bảo vệ quyền lợi chính đáng của đông đảo người dân tham gia bảo hiểm.