Vĩnh biệt NSND, đạo diễn Phạm Thị Thành

VHO - Tối 3.9, vào lúc 19h55 tại Hà Nội, đạo diễn, NSND Phạm Thị Thành, người sáng lập và gắn bó suốt đời với Nhà hát Tuổi Trẻ đã từ trần, khép lại hành trình hơn sáu thập kỷ cống hiến không ngơi nghỉ cho sân khấu nước nhà.

Người sáng lập Nhà hát Tuổi Trẻ

Thông tin từ Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ, NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến cho biết, Nhà hát sẽ cùng gia đình tổ chức tang lễ cho bà. Với giới sân khấu, cái tên Phạm Thị Thành từ lâu đã trở thành biểu tượng, gắn liền với sự ra đời và trưởng thành của Nhà hát Tuổi Trẻ.

Sinh năm 1941 (theo gia đình, năm sinh là 1938), cha bà là ông Phạm Khắc Hòe, người soạn chiếu thoái vị cho vua Bảo Đại, thân mẫu thuộc dòng dõi hoàng tộc triều Nguyễn, Phạm Thị Thành sớm được hun đúc tình yêu văn chương, nghệ thuật. Năm 14 tuổi, bà gia nhập đoàn Văn công Trung ương, bước chân vào con đường sân khấu.

Được Nhà nước cử sang Liên Xô học đạo diễn sân khấu vào thập niên 1970, sau bảy năm tu nghiệp, bà trở về cùng đạo diễn Hà Nhân xây dựng đề án thành lập Nhà hát Tuổi Trẻ (1978). Khi nhà hát ra đời, bà giữ cương vị Phó Giám đốc phụ trách chuyên môn.

Bà chính thức làm giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ từ năm 1991 – 1996, góp phần định hình phong cách trẻ trung, sáng tạo và chuyên nghiệp cho một thế hệ nghệ sĩ mới.

Song song, bà tham gia giảng dạy tại Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội, đóng góp cho các dự án sân khấu học đường, đưa kịch hát dân tộc vào trường học. Bà từng giữ chức Phó Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Phó Chủ tịch UNESCO Việt Nam, Ủy viên BCH Hội Liên hiệp VHNT Việt Nam, đại biểu HĐND TP Hà Nội.

Những lớp diễn viên đầu tiên của Nhà hát Tuổi Trẻ gắn liền với tên tuổi Phạm Thị Thành: NSND Lan Hương, NSND Lê Khanh, NSND Minh Hằng, NSND Anh Tú… Tất cả đều nhắc đến bà với niềm kính trọng của một “người thầy khai sáng nghề diễn”.

Trong suốt sự nghiệp, bà đã dàn dựng hơn 200 vở diễn, gần 20 vở đoạt Huy chương Vàng, nhiều vở khác giành Huy chương Bạc. Những tác phẩm ghi dấu ấn sâu đậm như Romeo và Juliet, Lời thề thứ 9, Đỉnh cao mơ ước, Tú Xương, Người tốt nhà số 5, Sống mãi tuổi 17, Vũ Như Tô…

Người đồng hành của Lưu Quang Vũ

Đặc biệt, lịch sử sân khấu Việt Nam ghi nhớ bà như một trong những đạo diễn đầu tiên “khai phá” tài năng Lưu Quang Vũ. Chính bà đã góp ý, dàn dựng Sống mãi tuổi 17, vở đầu tiên của Lưu Quang Vũ, mở ra giai đoạn mười năm sáng chói của nhà viết kịch tài hoa.

Trong hơn một thập kỷ, bà và Lưu Quang Vũ là “cặp đôi vàng” tác giả – đạo diễn, cùng nhau mang đến những vở diễn đi vào lòng khán giả.

Không chỉ trên sàn diễn, bà còn để lại dấu ấn với vai trò Tổng đạo diễn nhiều lễ hội trọng đại: 990 năm Thăng Long – Hà Nội, 330 năm Khánh Hòa, 100 năm Đà Lạt, Festival Huế, Lễ hội Đền Hùng, kỷ niệm 995 năm Thăng Long… 

“Sinh ra là để dành cho sân khấu”

NSND Lê Chức từng nói: “Đạo diễn Phạm Thị Thành như được sinh ra để dành cho sân khấu. Bà tốt nghiệp bằng đỏ ở trường khó nhất của Liên Xô, làm việc không mệt mỏi, đem cả sự khoa học lẫn đam mê vào nghệ thuật”.

Với quan niệm “kịch phải gần gũi cuộc sống, phản ánh tâm tư, nguyện vọng nhân dân và đem đến sự thanh thản cho tâm hồn”, bà để lại di sản sân khấu giàu tính thời sự, sâu sắc và nhân văn.

 Trong nhiều năm qua, với Báo Văn Hoá, đạo diễn, NSND Phạm Thị Thành luôn giữ tinh thần cởi mở, thường xuyên trao đổi, chia sẻ những ý kiến sâu sắc về nghề và về ngành.

Bà gửi gắm niềm tin nơi tờ báo của ngành VHTTDL, đồng thời là một cộng tác viên nhiệt thành, sẵn sàng trả lời các vấn đề bạn đọc quan tâm, cũng như chuyển tải những nguyện vọng của mình và văn nghệ sĩ tới các cơ quan quản lý nhà nước.

Tiến sĩ, NSND Phạm Thị Thành là nữ đạo diễn sân khấu đương đại đầu tiên của Việt Nam nhận giải thưởng Văn học nghệ thuật Nhà nước vào năm 2012. Đó là sự ghi nhận xứng đáng cho người phụ nữ đã cống hiến cả cuộc đời cho sân khấu Việt Nam.

Vĩnh biệt đạo diễn, NSND Phạm Thị Thành, người thắp lửa cho bao thế hệ nghệ sĩ, người phụ nữ “sinh ra để dành cho sân khấu”.