Vẽ bản sắc Việt giữa lằn ranh truyền thống và hiện đại

VHO - Từ vùng cao Mộc Châu đến xưởng tranh CKT giữa lòng Hà Nội, Quách Chiến Thắng chọn nghệ thuật như một cách sống. Anh không chỉ vẽ tranh, anh kiến tạo cộng đồng và gìn giữ bản sắc Việt.

Từ đại ngàn bước ra thế giới hội họa

Sinh ra tại thôn Văn Minh, xã Cam Thượng, huyện Ba Vì, Hà Nội, họa sĩ Quách Chiến Thắng (sinh năm 1994) đã chọn một con đường nghệ thuật rất khác biệt. Không bước chân vào giảng đường mỹ thuật, không qua đào tạo chính quy, anh đến với hội họa bằng nội lực tự học, bằng lòng tin và khát khao tự khám phá bản thân qua từng nét vẽ.

 Năm 2016, giữa cao nguyên Mộc Châu mù sương, anh bắt đầu hành trình cầm cọ một cách đầy táo bạo. Ở nơi đất rộng, người thưa, điều kiện vật chất thiếu thốn, Quách Chiến Thắng không lùi bước mà chọn mở phòng tranh đầu tiên – một không gian nhỏ nhưng đầy cảm hứng, nơi anh nuôi dưỡng những tác phẩm sơn dầu đầu tiên của mình.

Cao nguyên xanh mướt, những bản làng mộc mạc và nhịp sống chậm rãi của đồng bào vùng cao trở thành mạch nguồn thẩm mỹ định hình phong cách của người nghệ sĩ trẻ.

Trong thời gian từ 2016 đến 2020, phòng tranh tại Mộc Châu không chỉ là nơi trưng bày tranh, mà là nơi gặp gỡ, giao lưu nghệ thuật, nơi nghệ sĩ trò chuyện với cộng đồng, chia sẻ cảm hứng và gieo những hạt mầm yêu hội họa cho người trẻ.

 Thế nhưng, năm 2021 đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều hoạt động nghệ thuật rơi vào bế tắc, Quách Chiến Thắng quay về quê nhà Ba Vì. Và trong khung cảnh làng quê yên bình, anh tái thiết lập không gian làm việc, gắn bó với ký ức tuổi thơ và những giá trị văn hóa truyền thống.

Đây cũng là giai đoạn anh bắt đầu chuyển mình mạnh mẽ về tư duy nghệ thuật, thử nghiệm các hướng đi mới, đặc biệt là chất liệu sơn mài truyền thống.

Sáng tạo giữa di sản cổ truyền và nhịp sống đương đại

Năm 2022, anh chuyển xưởng về Hoài Đức (Hà Nội) và thành lập không gian sáng tác mang tên CKT. Đến cuối năm 2024, xưởng tranh CKT được mở rộng, đặt tại số 19 đường Cựu Quán, xã Đức Thượng. Không chỉ đơn thuần là một xưởng vẽ, CKT trở thành một không gian nghệ thuật sống động, nơi kết nối các nghệ sĩ trẻ, tổ chức workshop, triển lãm mini và các chương trình giao lưu sáng tác.

 Tại CKT, hình ảnh người họa sĩ không còn là cá nhân đơn độc mà là người dẫn dắt cộng đồng. Trong những bức ảnh tại xưởng, Quách Chiến Thắng xuất hiện không chỉ với tư cách họa sĩ mà còn là người thầy, người hướng dẫn, người truyền cảm hứng.

Những buổi giảng dạy thủ công từng nét sơn mài, những giờ làm việc tập trung, tỉ mỉ của các học viên,  tất cả cho thấy một môi trường nghệ thuật chuyên nghiệp và nghiêm túc.

Một trong những dấu ấn đặc biệt trong sáng tác của Quách Chiến Thắng là sự chuyển dịch từ sơn dầu sang sơn mài. Nếu sơn dầu là lựa chọn đầu đời vì sự uyển chuyển và chiều sâu không gian, thì sơn mài lại là bước trưởng thành, đánh dấu hành trình khám phá bản sắc văn hóa dân tộc.

 Trong tác phẩm “Bạch liên hoa vọng nguyệt”, anh sử dụng bảng màu hạn chế, phối sắc nâu trầm, trắng xám và ánh vàng để tạo chiều sâu thị giác đầy thiền tính. Đây không chỉ là tác phẩm mỹ thuật mà còn như một khúc nguyện cầu lặng lẽ về sự thanh khiết, vô thường.

Với các tác phẩm sơn dầu như “Hà Nội mùa hoa ban”, “Hà Nội chiều tThu”, hay “Bốt Hàng Đậu”, anh đưa người xem trở về với vẻ đẹp Hà Nội xưa,… nơi có nếp sống chậm, có ánh nắng nhạt phai trên vỉa hè, có xe đạp chở hoa, có người bán hàng rong dưới tán cây. Tất cả đều được thể hiện bằng ánh sáng dịu nhẹ, bố cục tinh tế và bảng màu lãng đãng đầy xúc cảm.

Làm nghệ thuật mang đậm hồn Việt

Giữa dòng chảy công nghiệp hóa và thị trường hóa nghệ thuật, khi không ít người trẻ chọn con đường nhanh, gọn, bán chạy, thì Quách Chiến Thắng vẫn kiên định với con đường mang đậm chất văn hóa dân tộc.

Tại CKT, anh tổ chức các buổi vẽ cộng đồng, hướng dẫn từng bước từ cơ bản đến nâng cao, từ cách pha màu, lên nền đến kỹ thuật mài thủ công của sơn mài. Với anh, nghệ thuật không phải là nơi của sự vội vã, mà là vùng đất cần chậm lại để lắng nghe chính mình.

Chia sẻ về lý do chọn nghệ thuật truyền thống thay vì công nghệ số, anh thẳng thắn: “Sơn dầu hay sơn mài đều có linh hồn riêng. Cái đẹp không nằm ở kỹ xảo mà ở cảm xúc người vẽ và cảm nhận của người xem. Mỗi nét cọ là một nhịp thở, mỗi lớp màu là một lát cắt thời gian.”

Ở xưởng CKT, âm thanh chủ đạo là tiếng chổi cọ lướt nhẹ trên mặt gỗ, là tiếng trao đổi nhỏ nhẹ giữa thầy và trò. Tất cả tạo nên một không gian sáng tác như một thiền thất nghệ thuật, nơi mỗi tác phẩm được sinh ra không chỉ bằng kỹ thuật mà còn bằng tâm hồn.

 Không dừng lại ở vai trò người làm nghề, Quách Chiến Thắng còn tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng: tổ chức vẽ tranh gây quỹ cho trẻ em vùng cao, đồng hành cùng nghệ sĩ trẻ chưa có điều kiện phát triển, truyền đạt kinh nghiệm cho sinh viên mỹ thuật bằng chính hành trình khởi nghiệp từ con số 0.

Hiện nay, các sáng tác của anh vẫn đi theo mạch chủ đề về vẻ đẹp vùng cao, nét văn hóa dân tộc và ký ức đô thị. Dù thị trường nghệ thuật ngày càng biến động, anh vẫn giữ vững phong độ và không ngừng làm mới mình qua từng tác phẩm, từng dự án sáng tạo và từng buổi hướng dẫn thế hệ kế tiếp.

Quách Chiến Thắng không chỉ vẽ tranh. Anh đang vẽ một cách sống. Một cách làm nghệ thuật mang đậm hồn Việt, giữa lằn ranh truyền thống và hiện đại.