​ Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam – Một thế kỷ kiến tạo và lan tỏa tinh hoa mỹ thuật Việt Nam

VHO - Ngày 15.11.2025, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam – tiền thân là Trường Mỹ thuật Đông Dương (École des Beaux-Arts de l’Indochine) do họa sĩ Victor Tardieu sáng lập năm 1925 – sẽ long trọng tổ chức Lễ Kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển, góp phần kiến tạo, lan toả tinh hoa mỹ thuật Việt Nam.

Đây là một dấu mốc lịch sử đặc biệt, không chỉ ghi nhận hành trình một thế kỷ đào tạo và sáng tạo nghệ thuật, mà còn tôn vinh những đóng góp to lớn của nhà trường đối với nền mỹ thuật, văn hóa và giáo dục nghệ thuật Việt Nam hiện đại.

Một thế kỷ kiến tạo mỹ thuật Việt Nam

Trải qua 100 năm thăng trầm, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã trở thành cái nôi của nhiều thế hệ họa sĩ, nhà điêu khắc, nhà giáo nghệ thuật, những người góp phần tạo dựng diện mạo của mỹ thuật Việt Nam hiện đại và đương đại.

Giai đoạn 1925 - 1945: Đặt nền móng cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam

Năm 1925, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương ra đời dưới sự sáng lập của họa sĩ Victor Tardieu. Đây là cơ sở đào tạo mỹ thuật chuyên nghiệp đầu tiên của Đông Dương, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

Triết lý đào tạo của Victor Tardieu kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống dân tộc và tinh hoa nghệ thuật hàn lâm phương Tây, với tinh thần khai phóng và nhân văn sâu sắc. Chính nền tảng đó đã đào tạo nên thế hệ họa sĩ bậc thầy như Nguyễn Phan Chánh, Tô Ngọc Vân, Lê Phổ, Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Lương Xuân Nhị, Lê Thị Lựu…, những tên tuổi đã làm rạng danh mỹ thuật Việt Nam.

Các chương trình đào tạo thời kỳ này rất toàn diện – từ hội họa, điêu khắc, kiến trúc đến lịch sử nghệ thuật và nghề thủ công. Cũng từ đây, các chất liệu đặc trưng của mỹ thuật Việt Nam hiện đại như tranh lụa, sơn mài được phục hưng và phát triển, tạo nên bản sắc riêng có của nghệ thuật Việt Nam trong dòng chảy thế giới.

Một thế kỷ kiến tạo mỹ thuật hiện đại và phụng sự đất nước

VHO - Hội thảo khoa học quốc tế "Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam 100 năm kiến tạo mỹ thuật hiện đại và phụng sự đất nước" được Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 24.6, nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam và tiếp nối thành công của hội thảo Trường Mỹ thuật Đông Dương và sứ mạng lịch sử tổ chức năm 2024.

Giai đoạn 1945 - 1975: Đồng hành cùng cách mạng và kháng chiến

Sau Cách mạng Tháng Tám, dù điều kiện vật chất vô cùng khó khăn, trường vẫn kiên trì duy trì đào tạo và sáng tác, đồng hành cùng sự nghiệp kháng chiến.

Các lớp học được tổ chức tại chiến khu, xưởng vẽ dựng giữa rừng, nhiều giảng viên và sinh viên trực tiếp ra chiến trường, vẽ ký họa, sáng tác tranh cổ động, tranh tuyên truyền phục vụ kháng chiến, góp phần cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân.

Hiệu trưởng Tô Ngọc Vân cùng nhiều họa sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, để lại những tác phẩm vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa là chứng nhân lịch sử của dân tộc.

Giai đoạn 1975 - 1986: Xây dựng nền mỹ thuật xã hội chủ nghĩa

Sau ngày đất nước thống nhất, Trường tập trung khôi phục hoạt động đào tạo, củng cố đội ngũ và hệ thống hóa phương pháp giảng dạy. Nhiều khoa mới được thành lập, đặc biệt là Khoa Lý luận – Lịch sử và Phê bình mỹ thuật, giúp cân bằng giữa lý thuyết và thực hành.

Giai đoạn này, trường được Nhà nước ghi nhận bằng Huân chương Lao động hạng Ba (1970), hạng Nhì (1982) và Huân chương Độc lập (1985), khẳng định vai trò đầu ngành trong công tác đào tạo và phát triển mỹ thuật Việt Nam.

Giai đoạn từ 1986 đến nay: Đổi mới, hội nhập và phát triển

Bước vào thời kỳ đổi mới, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam không ngừng hiện đại hóa chương trình đào tạo, cập nhật các xu hướng nghệ thuật thế giới, đồng thời vẫn giữ vững nền tảng hàn lâm.

Các chuyên ngành mới như Thiết kế đồ họa, Sư phạm mỹ thuật, Nghệ thuật đa phương tiện được mở rộng. Trường thiết lập hợp tác quốc tế với các cơ sở danh tiếng tại Pháp, Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc, Hoa Kỳ..., tạo cơ hội giao lưu học thuật và sáng tạo cho giảng viên, sinh viên.

Nhiều thế hệ giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ của trường đã góp phần to lớn vào công tác đào tạo, nghiên cứu và sáng tác như GS. Phạm Công Thành, GS. Đặng Quý Khoa, GS. Trần Lâm Biền, PGS. Lê Anh Vân, PGS.TS. Lê Văn Sửu, PGS.TS. Ngô Tuấn Phong, PGS.TS. Nguyễn Nghĩa Phương, PGS.TS. Trang Thanh Hiền...

Họ là những gương mặt tiêu biểu trong giới học thuật và sáng tạo nghệ thuật Việt Nam, đóng góp nhiều công trình nghiên cứu, tác phẩm có giá trị lý luận và nghệ thuật cao.

Giữ vững bản sắc – Đổi mới toàn diện

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong bằng những bước tiến vững chắc trong đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo.

Hiện nay, trường triển khai 6 ngành đại học chính quy (Hội họa, Đồ họa, Điêu khắc, Thiết kế Đồ họa, Sư phạm Mỹ thuật, Lý luận – Lịch sử & Phê bình Mỹ thuật) và 2 ngành sau đại học.

Chương trình được thiết kế theo định hướng chuẩn đầu ra, tích hợp các môn học mới như thiết kế đồ họa vi tính, nhiếp ảnh, multimedia, song song với việc bảo tồn các xưởng chất liệu truyền thống như sơn mài, lụa, sơn dầu, gốm.

Nhà trường cũng áp dụng phương pháp học tập qua dự án (Project-based learning), mô hình “xưởng mở”, gắn kết giảng viên – nghệ sĩ – sinh viên, khuyến khích tinh thần phản biện và giao tiếp nghệ thuật thông qua các triển lãm học kỳ, đồ án công khai.

Đặc biệt, việc đưa công nghệ số, 3D modeling, animation, nghệ thuật thực tế ảo (VR/AR) vào giảng dạy đã mở ra hướng sáng tạo mới, giúp sinh viên thể hiện giá trị văn hóa dân tộc bằng ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại.

Trong suốt một thế kỷ, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã đào tạo hàng chục nghìn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, nhà giáo. Nhiều người được phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú, được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước, cũng như nhiều giải thưởng quốc tế danh giá.

Các thế hệ sinh viên nhà trường đã và đang góp phần làm giàu thêm đời sống nghệ thuật nước nhà, lan tỏa giá trị thẩm mỹ và nhân văn đến cộng đồng.

Từ năm 1925 đến nay, trường đã sáu lần đổi tên, phản ánh chặng đường lịch sử phong phú: năm 1925: Trường Mỹ thuật Đông Dương; năm 1945: Trường Cao đẳng Mỹ thuật (Bộ Quốc gia Giáo dục); năm 1950: Trường Mỹ thuật Trung cấp (Vụ Văn hóa Nghệ thuật); năm 1957: Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (Bộ Văn hóa); năm 1981: Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội; năm 2008: Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (Bộ VHTTDL).

Từ cái nôi Trường Mỹ thuật Đông Dương năm 1925 đến Đại học Mỹ thuật Việt Nam hôm nay, ngôi trường trăm tuổi tại 42 Yết Kiêu, Hà Nội không chỉ là nơi khởi nguồn của những tác phẩm nghệ thuật vĩ đại, mà còn là biểu tượng của trí tuệ, bản sắc và tinh thần khai phóng của mỹ thuật Việt Nam.

Kỷ niệm 100 năm không chỉ là dịp ôn cố tri tân, tri ân các thế hệ thầy trò, mà còn mở ra vận hội mới – nơi các giá trị Bản sắc, Sáng tạo, Nhân văn tiếp tục được vun đắp, lan tỏa.

Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam – “cái nôi” của nền mỹ thuật dân tộc – sẽ tiếp tục giữ vững vị thế hàng đầu, kiến tạo nên những thế hệ nghệ sĩ mới, góp phần làm rạng danh nền văn hóa, nghệ thuật Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa.