Sân khấu học đường mở lối cho giáo dục toàn diện

VHO - Trong thời đại công nghệ khiến cảm xúc dễ bị “đánh cắp”, sân khấu học đường đang âm thầm trở thành bệ phóng nuôi dưỡng tâm hồn trẻ nhỏ. Không chỉ mang đến niềm vui, sân khấu còn đưa các em trở lại với những giá trị chân - thiện - mỹ, giúp tri thức trong sách vở trở thành trải nghiệm sống động và gieo vào lòng thế hệ trẻ tình yêu văn hóa, tình yêu con người.

 Từ đó, nghệ thuật truyền thống được hồi sinh trong đời sống học đường, mở ra một hành trình bồi đắp nhân cách và cảm thụ thẩm mỹ cho những công dân tương lai.

 Bồi đắp giá trị cho thế hệ trẻ

Vượt lên chức năng giải trí đơn thuần, nghệ thuật sân khấu là ngọn đèn dẫn dắt con người đến với chân - thiện - mỹ, hun đúc nhân cách và cảm xúc từ thuở nhỏ. Với trẻ em, đặc biệt ở những năm học đầu đời, cơ hội được tiếp xúc trực tiếp với sân khấu là vô giá, bởi sân khấu kết tinh lời nói, hình thể, văn chương, hành động, cách ứng xử, tạo nên một không gian nuôi dưỡng rung cảm và bồi đắp tâm hồn.

Qua từng vở diễn, các em học cách đồng cảm, sẻ chia và thấu hiểu những phận người. Nếu như khi đọc sách, trẻ khó nắm trọn cao trào, nút thắt - mở hay lớp nghĩa sâu xa, thì trước sân khấu, các em có thể cười, khóc và sống trọn vẹn cùng nhân vật.

Nhiều năm qua, Nhà hát Tuổi Trẻ Việt Nam luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho khán giả nhỏ tuổi với những vở diễn như Đứa con của yêu tinh, Chú mèo dạy hải âu bay, Vị vua không ngai, Giấc mơ của Elsa, Zorba - Chú mèo thám tử…

Đạo diễn, NSƯT Lê Ánh Tuyết cho rằng, trẻ em hôm nay nhạy cảm và tinh tế, vì vậy mỗi câu chuyện trên sân khấu phải vừa hấp dẫn, gần gũi, vừa khéo léo chuyển tải thông điệp nhân văn, để cảm xúc và bài học hòa quyện tự nhiên.

Giám đốc Nhà hát Tuổi Trẻ Việt Nam, NSƯT Nguyễn Sĩ Tiến, cũng nhấn mạnh: “Chúng tôi đang nỗ lực kết nối sân khấu với học đường, giúp học sinh trải nghiệm những câu chuyện từng học trong sách, biến tri thức khô khan thành cảm xúc sống động và bài học thực tiễn”.

Trong bối cảnh nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đứng trước nguy cơ mai một, sân khấu học đường trở thành “cửa ngõ” giúp trẻ tiếp cận nghệ thuật và hiểu hơn về văn hóa Việt. Từ đó, các em hình thành khả năng cảm thụ tinh hoa dân tộc và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa. Một xã hội có những đứa trẻ biết yêu nghệ thuật, biết rung động trước cái đẹp cũng là một xã hội đang nuôi dưỡng những công dân nhân văn, tử tế và giàu cảm xúc.

Giai đoạn 2022-2024, Nhà hát Kịch Hà Nội đã dàn dựng 5 tác phẩm mới: Chuyện người con gái Nam Xương, Thúy Kiều - một kiếp đoạn trường, Tinh thần thể dục, Lời bà kể, Quẫn. Các vở diễn kết hợp giá trị truyền thống với ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại, từ mỹ thuật, tạo hình nhân vật đến âm nhạc và phối khí, giúp học sinh dễ dàng tiếp nhận và yêu thích.

Thông qua 172 buổi biểu diễn tại 14 quận, huyện, khoảng 80.000 học sinh đã được trải nghiệm hình thức học tập đầy cảm xúc này. Qua đó, các em nâng cao năng lực cảm thụ thẩm mỹ, được bồi đắp nhân cách, tình yêu văn hóa và lịch sử dân tộc, để sân khấu thực sự trở thành cầu nối giữa tri thức và cảm xúc cho thế hệ trẻ.

Vượt khó để đi xa

Để sân khấu học đường phát huy hiệu quả thực sự, điều quan trọng đầu tiên là nắm bắt đúng nhu cầu và thị hiếu của học sinh. Mỗi lứa tuổi có khả năng cảm thụ và cách tiếp nhận nghệ thuật khác nhau, vì vậy việc khảo sát những điều các em quan tâm và mong muốn là vô cùng cần thiết. Từ nguồn thông tin này, các đơn vị nghệ thuật mới có thể lựa chọn kịch bản phù hợp, dàn dựng những vở diễn vừa hấp dẫn, gần gũi, vừa bảo đảm giá trị giáo dục.

Không chỉ dừng lại ở việc xem biểu diễn, học sinh cần được tham gia nhiều hơn thay vì chỉ tiếp nhận thụ động. Việc tạo ra không gian để các em trao đổi, đặt câu hỏi và thảo luận về hình tượng, chi tiết, cao trào hay thông điệp của tác phẩm sẽ giúp quá trình tiếp nhận chủ động và sâu sắc hơn.

Khi được trực tiếp trải nghiệm ngôn ngữ sân khấu, khám phá cấu trúc câu chuyện, phân tích cảm xúc nhân vật, các em sẽ học được cách cảm nhận tinh tế, phát triển tư duy phản biện và khả năng đồng cảm. Sự kết hợp giữa trải nghiệm sân khấu và tương tác hai chiều biến mỗi vở diễn thành một bài học sống động, để lại dấu ấn lâu bền trong tâm hồn con trẻ.

Theo thông tin từ Nhà hát Kịch Hà Nội, đơn vị sẽ tiếp tục dàn dựng thêm nhiều tác phẩm chuyển thể từ chương trình Ngữ văn phổ thông, vừa bám sát nội dung bài học, vừa bảo đảm chất lượng nghệ thuật và sức hấp dẫn đối với học sinh. Đồng thời, Nhà hát cũng phát triển các vở diễn hiện đại xoay quanh đề tài học đường, môi trường, gia đình… nhằm đa dạng hóa nội dung.

Hình thức biểu diễn được tổ chức linh hoạt: Lưu động tại sân trường, hội trường hoặc đưa học sinh đến rạp để trải nghiệm không gian sân khấu chuyên nghiệp. Sau mỗi buổi diễn, học sinh sẽ giao lưu với nghệ sĩ, chia sẻ cảm nhận và tham gia các hoạt động gắn với kỹ năng sống, giá trị sống, đạo đức học đường, giúp sân khấu trở thành một phần của giáo dục toàn diện.

Để nghệ thuật sân khấu trở thành thói quen và nhu cầu thường nhật, cần đưa sân khấu học đường vào nhà trường như một môn ngoại khóa hoặc tích hợp trong các tiết giáo dục. Khi nghệ thuật hiện diện thường xuyên trong môi trường học tập, học sinh được tiếp cận liên tục, từ đó hình thành thói quen thưởng thức, nâng cao năng lực cảm thụ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa. Điều này góp phần quan trọng vào việc phát triển nhân cách, thẩm mỹ và khả năng sáng tạo.

Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội, NSND Tự Long cũng cho rằng: Nghệ thuật truyền thống càng cần được đưa vào trường học, trẻ nhỏ có thể nghe Beethoven, Mozart từ rất sớm nhưng lại ít khi được nghe lời ru, điệu hò dân tộc. Vì vậy, để di sản sống được, phải biết “làm mới món cũ”, để mỗi đứa trẻ bước ra từ ghế nhà trường đều có thể tiếp nhận văn hóa dân tộc như một phần tự nhiên của hành trình trưởng thành.