Nguyễn Đức Quang – Trở về với hội họa, trở về với chính mình

VHO - Sau hơn bốn thập niên kể từ ngày tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), họa sĩ Nguyễn Đức Quang đến với công chúng yêu nghệ thuật bằng triển lãm cá nhân đầu tiên mang tên “Trở về” — một dấu mốc nhiều cảm xúc, đúng như tên gọi.

“Trở về” – cuộc hội ngộ với biển và ký ức

Triển lãm giới thiệu 42 tác phẩm gồm 37 tranh màu nước và 5 tranh sơn mài, được sáng tác trong những năm gần đây, chủ yếu lấy cảm hứng từ phong cảnh và biển quê hương Hải Phòng – nơi ông sinh ra và lớn lên. Các tác phẩm được trưng bày tại không gian Art Space (Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, 42 Yết Kiêu, Hà Nội), khai mạc lúc 17h ngày 1.11.2025.

Sinh năm 1961 tại Hải Phòng, Nguyễn Đức Quang sớm bộc lộ năng khiếu và niềm say mê hội họa. Trong những năm đất nước còn khó khăn sau ngày thống nhất, ông vẫn nhận được sự ủng hộ của cha mẹ để theo đuổi đam mê.

Người cha – một máy trưởng tàu đánh cá – đã nghỉ phép để trực tiếp đưa con trai ra Hà Nội dự thi vào Trường Mỹ thuật năm 1977. Ký ức ba ngày thi gian nan của hai cha con trở thành nguồn động viên tinh thần lớn lao, theo ông suốt chặng đường sáng tạo.

Tốt nghiệp năm 1982, như nhiều bạn cùng thời, ông phải mưu sinh bằng nhiều công việc khác nhau. Dẫu chưa thể toàn tâm toàn ý cho hội họa, Nguyễn Đức Quang vẫn giữ vững ngọn lửa sáng tạo, tranh thủ từng khoảng thời gian ít ỏi để vẽ. “Khi đứng trước tấm giấy trắng, cảm xúc trong tôi như chú ngựa đứt dây cương"- họa sĩ Nguyễn Đức Quang chia sẻ.

Ở triển lãm Trở về, phong cảnh trong tranh Nguyễn Đức Quang hiện lên trong trẻo, sâu lắng, gợi cảm giác vừa thực vừa mộng. Biển Hải Phòng – với con thuyền, bến cá, ánh nắng, làn nước – trở thành miền ký ức chan chứa.

Dưới những lớp màu mỏng tang, trong suốt, người xem cảm nhận được sự đan xen giữa động và tĩnh, giữa bề mặt lung linh và chiều sâu thăm thẳm của đại dương.

Với ông, mỗi nét vẽ là một cách tri ân người cha – người ngư dân cả đời gắn bó với biển. Bóng dáng con thuyền, ánh trời loang trên sóng nước... đều thấp thoáng hình ảnh người cha bền bỉ, cần mẫn, lặng lẽ như chính ông – người họa sĩ đi tìm lại niềm vui thuở đầu.

Những bức màu nước của ông được thể hiện trên giấy Canson, các khổ 40,6x50,8cm, 50x65cm và 56x76cm. Bố cục chặt chẽ, tạo hình vững vàng, màu sắc dịu nhẹ khiến 37 tác phẩm như những “bản hòa ca” của ánh sáng và ký ức.

Song song đó, 5 tác phẩm sơn mài khổ lớn (90x120cm) thể hiện sự thử nghiệm với chất liệu truyền thống. Từ năm 2009, ông tự học hỏi kỹ thuật sơn mài từ đồng nghiệp và kiên trì nghiên cứu, thực hành tại xưởng riêng.

Từ kỹ thuật đến cảm xúc – hội họa của sự bình tâm

Theo nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng, Nguyễn Đức Quang không chạy theo cái mới hay cái thời thượng.

“Anh vẽ cho mình, như một cách giải tỏa nội tâm trong phong cảnh. Với kỹ thuật màu nước điêu luyện, bố cục chặt chẽ, màu sắc êm dịu trong vắt, tranh của anh khiến người xem như cảm nhận được hơi ẩm, gió biển, mặt nước xôn xao, và cả tình yêu quê hương sâu nặng trong từng đường cọ”- nhà phê bình Phan Cẩm Thượng chia sẻ.

Phan Cẩm Thượng nhận xét thêm: “Khi vẽ phố phường Hà Nội hay phong cảnh Tây Bắc, Nguyễn Đức Quang thể hiện sự “buông thả có chủ ý”, sử dụng độ đậm nhạt tinh tế khiến người xem như được đưa về không gian trầm mặc, nơi thời gian lùi lại hàng trăm năm”.

Một thế kỷ kiến tạo mỹ thuật hiện đại và phụng sự đất nước

VHO - Hội thảo khoa học quốc tế "Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam 100 năm kiến tạo mỹ thuật hiện đại và phụng sự đất nước" được Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 24.6, nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam và tiếp nối thành công của hội thảo Trường Mỹ thuật Đông Dương và sứ mạng lịch sử tổ chức năm 2024.

Với ông, vẽ không phải để tìm kiếm danh tiếng mà là để sống. “Không có cũ mới, không có tả thực hay trừu tượng – điều quan trọng là cảm xúc thành thật của người vẽ,” nhà phê bình Phan Cẩm Thượng nhận định.

Họa sĩ Nguyễn Đức Quang chia sẻ: “Tôi cảm thấy hạnh phúc và thỏa chí sáng tác hơn nhiều so với thời còn đi học, dù khi ấy đã được học với những thầy cô tận tâm như thầy Đoàn Văn Nguyên, cô Lê Kim Mỹ, và bạn bè tài năng như Trần Trọng Vũ, Đỗ Minh Tâm…”.

Từ năm 2017, khi có điều kiện dành nhiều thời gian hơn cho sáng tác, ông quay lại với màu nước – chất liệu vừa quen vừa đầy thử thách. Ông chủ động tìm hiểu sâu rộng về hội họa màu nước trong nước và quốc tế, không ngừng trau dồi kỹ năng và mở rộng khả năng biểu đạt.

Triển lãm Trở về – được tổ chức ngay tại ngôi trường cũ của ông, trong dịp hướng tới kỷ niệm 100 năm Trường Mỹ thuật Đông Dương (Đại học Mỹ thuật Việt Nam) – như một hành trình khép tròn, một chiếc lá trôi theo dòng đời nay lại trở về cội nguồn.

Nguyễn Đức Quang đã tìm thấy con đường riêng trong nghệ thuật, không phụ thuộc vào danh tiếng hay sự công nhận. Ông vẽ để sống, và sống để vẽ. Nghệ thuật, với ông, là cách thể hiện và chia sẻ những cảm xúc sâu sắc nhất của con người – như một cuộc “trở về” đích thực với chính mình.

Triển lãm Trở về không chỉ là dấu mốc của một hành trình trở lại, mà còn mở ra chặng đường mới. Họa sĩ Nguyễn Đức Quang đang chuẩn bị cho triển lãm cá nhân thứ hai, dự kiến diễn ra vào nửa đầu năm 2026, với loạt tranh trừu tượng chất liệu acrylic – hứa hẹn một bước thử nghiệm táo bạo và mới mẻ trong hành trình sáng tạo của ông.

Trong suốt sự nghiệp cầm cọ, ông từng tham gia nhiều triển lãm trong nước và quốc tế: nhóm Mặc Hương (2007–2014), triển lãm Sen đầu hạ tại Hà Nội, Huế, Ninh Bình; triển lãm Mỹ thuật khu vực Đồng bằng sông Hồng; triển lãm Giao lưu Việt – Hàn (2018–2022)… Năm 2020, ông giành giải Nhì tại Triển lãm Mỹ thuật Hải Phòng...