Nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu và khát vọng nâng tầm di sản Việt Nam qua nghệ thuật đương đại

VHO - Vừa qua, tại Nhật Bản, nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu đã được Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam và Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản vinh danh danh hiệu “Nghệ sĩ tiên phong trên hành trình di sản UNESCO 2025”.

Hành trình từ vùng quê nghèo đến nghệ sĩ quốc tế

Theo đó, nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu đã nhận lời mời từ Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam và Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản tham dự Hội nghị quốc tế “Công nghiệp văn hóa – Động lực chiến lược trong phát triển bền vững” diễn ra ngày 17.10 tại Tokyo và Lễ kỷ niệm 81 năm Ngày thành lập Liên hiệp các Hội UNESCO Nhật Bản vào ngày 18.10 tại Kanazawa.

Danh hiệu “Nghệ sĩ tiên phong trên hành trình di sản UNESCO 2025” không chỉ là sự ghi nhận tài năng và tâm huyết của một nghệ sĩ Việt Nam, mà còn là biểu tượng cho tinh thần gìn giữ và phát triển văn hóa dân tộc bằng ngôn ngữ nghệ thuật đương đại.

Sinh năm 1982 tại Nghi Xuân, Hà Tĩnh – vùng đất ven biển miền Trung thấm đẫm dấu ấn lịch sử và đời sống gian khó – Lê Hữu Hiếu lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng.

Bác là liệt sĩ, bố mẹ đều là thương binh, bản thân anh cũng mang trong mình di chứng chiến tranh. Chính xuất phát điểm ấy đã hun đúc trong anh ý chí kiên cường, tình yêu nước sâu sắc và khát vọng đi đến tận cùng của nghệ thuật.

Từ cậu bé mê vẽ trên nền đất quê nhà, Lê Hữu Hiếu đã vươn ra thế giới với hành trình sáng tạo không mệt mỏi, góp mặt trong nhiều triển lãm quốc tế: Florence Biennale 2017 (Italy), triển lãm cá nhân Soul Energy tại Italy (2021)… Dù ở bất cứ đâu, anh vẫn luôn hướng về cội nguồn văn hóa Việt – mạch ngầm nuôi dưỡng cảm hứng và bản sắc trong mọi sáng tác.

Cuộc triển lãm – sắp đặt Từ chiến thắng Bạch Đằng đến đại thắng 30.4.1975 được anh chuẩn bị trong hai năm, nhưng ý tưởng đã được nung nấu hàng chục năm.

Khi lần đầu tiên đặt chân đến bãi cọc Bạch Đằng, anh cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của trí tuệ chiến lược, của sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người Việt Nam.

Triển lãm được tổ chức tại phố đi bộ Nguyễn Huệ, trong không khí kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam – Thống nhất đất nước, đã tạo tiếng vang lớn, thu hút hàng triệu lượt khách và được báo chí quốc tế nhắc đến.

Lê Hữu Hiếu sử dụng phong cách ước lệ để khắc họa chiến công của những anh hùng vô danh. Theo anh, mỗi người Việt góp phần vào chiến thắng Bạch Đằng đều xứng đáng là một tượng đài. Nhân vật trong tác phẩm được giản lược, mang dáng vẻ bền bỉ, mạnh mẽ như những thân cây cổ thụ – biểu tượng cho tinh thần Việt vượt thời gian.

Trong cụm tác phẩm, gỗ mít, dây thừng, xơ dừa, vải đay, tơ tằm – những vật liệu quen thuộc trong đời sống Việt – được xử lý sáng tạo, mang đến vẻ đẹp vừa thô mộc vừa uyển chuyển. Những khúc gỗ mít ngâm bùn, phủ sơn đen bóng trở thành biểu tượng cho sức mạnh tiềm ẩn và ý chí bất khuất.

Một điểm nhấn đặc biệt là hình tượng Thần Bảo Hộ, được chắt lọc từ tín ngưỡng dân gian – không phải vị thần cụ thể, mà là biểu trưng cho niềm tin, khát vọng hòa bình và an yên. Các khúc gỗ được sắp đặt theo cảm xúc, có khúc cao đến sáu mét, gợi hình ảnh thiêng liêng của tinh thần dân tộc.

Người xem khi bước giữa không gian ấy, giữa những hàng cọc phủ sơn mài lấp lánh, khắc thơ Hịch tướng sĩ, như được sống lại trong hào khí Bạch Đằng giang – một trải nghiệm vừa choáng ngợp vừa thiêng liêng.

UNESCO lựa chọn quốc gia đăng cai kỳ họp Ủy ban Di sản Thế giới năm 2026

VHO - Ngày 15.7, trong kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tại Paris (Pháp), Hàn Quốc đã chính thức được chọn là nước chủ nhà của kỳ họp lần thứ 48 của ủy ban, dự kiến diễn ra vào tháng 7 năm sau.

Tôn vinh nghệ sĩ – người “giữ lửa” cho di sản

Trong bối cảnh nghệ thuật đương đại, nơi các tác phẩm điêu khắc quy mô lớn thường giới hạn ở tượng đài cố định, việc Lê Hữu Hiếu đưa nghệ thuật sắp đặt ra không gian công cộng là nỗ lực đáng trân trọng.

Ngày 17.10.2025 tại Tokyo, khi danh hiệu “Nghệ sĩ tiên phong trên hành trình di sản UNESCO 2025” được trao, đó không chỉ là niềm vui của riêng Lê Hữu Hiếu mà còn là niềm tự hào chung của nghệ thuật Việt Nam.

Theo Ban Tổ chức, việc vinh danh Lê Hữu Hiếu góp phần thực hiện Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản phi vật thể và Chiến lược toàn cầu về công nghiệp sáng tạo, khẳng định vai trò của nghệ sĩ như “người giữ lửa” cho di sản văn hóa Việt.

Danh hiệu này tôn vinh những nghệ sĩ, người thực hành văn hóa – nghệ thuật có đóng góp trong việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa, đồng thời đề cao sứ mệnh xã hội của nghệ thuật: nuôi dưỡng ký ức cộng đồng, bảo tồn bản sắc và thúc đẩy sáng tạo gắn với di sản.

Ban Tổ chức nhấn mạnh, việc vinh danh nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu cũng nhằm khích lệ nghệ sĩ gắn bó với cộng đồng, tham gia giáo dục thế hệ trẻ và quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới, đồng thời củng cố “sức mạnh mềm” của văn hóa Việt trong thời đại toàn cầu hóa.

Phát biểu tại lễ vinh danh, nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu chia sẻ: “Đối với tôi, cách giữ gìn văn hóa tốt nhất chính là phát triển nó. Là một nghệ sĩ thị giác, việc lưu giữ và phát triển các ý niệm văn hóa càng thuận lợi. Gần 20 năm đi sâu vào khảo cổ, nghiên cứu văn hóa vùng miền kết hợp với tạo hình đã giúp tôi tiến những bước dài.

Càng hiểu sâu về lịch sử, nghệ thuật của tôi càng có chiều sâu. Nó như cái rễ cây: gặp nước thì tự vươn tới; đủ nước, đủ dinh dưỡng thì hoa nở. Nghệ thuật tôi theo đuổi là sự tự nhiên ấy – rễ tìm mạch nước, hoa đến kỳ tự nở”.

Anh cũng bày tỏ niềm tự hào trước kho báu di sản văn hóa mà cha ông để lại: “Vài năm gần đây, tôi thấy rất nhiều người – từ nghệ sĩ, nghệ nhân đến những người yêu văn hóa – đang nỗ lực phát huy các giá trị ấy. Với tôi, điều quan trọng là làm việc nghiêm túc, khoa học, để từ đó tạo nên những dấu ấn cụ thể”.

Lê Hữu Hiếu cho rằng hành trình sáng tạo nghệ thuật cũng giống như sự nảy nở tự nhiên của một bông hoa. “Quá trình nghiên cứu và làm việc kỷ luật dẫn tôi đến những khám phá mới, giúp kể các câu chuyện văn hóa và lịch sử gần gũi hơn với khán giả. Tôi hy vọng, sau triển lãm 50 năm, sẽ có những dự án lớn hơn, tiếp tục hành trình nâng tầm di sản văn hóa Việt Nam”- Lê Hữu Hiếu bày tỏ.

Với danh hiệu “Nghệ sĩ tiên phong trên hành trình di sản UNESCO 2025”, nghệ sĩ Lê Hữu Hiếu không chỉ đại diện cho thế hệ nghệ sĩ Việt Nam mang khát vọng hội nhập mà còn là biểu tượng cho tinh thần sáng tạo gắn liền với bản sắc dân tộc – một “người giữ lửa” bền bỉ trên hành trình gìn giữ và tỏa sáng văn hóa Việt Nam trên bản đồ thế giới.