Lý giải vì sao "Tro tàn..." lại "rực rỡ" tại các LHP, dù doanh thu khiêm tốn

VHO - Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần thứ XXIII khép lại với chiến thắng áp đảo của Tro tàn rực rỡ. Các giải thưởng chuyên môn cũng đã trao cho đạo diễn, diễn viên và thành phần sáng tạo, cho thấy đây là bộ phim khá toàn diện.

Cách kể câu chuyện trong Tro tàn rực rỡ khiến người xem như đang chứng kiến  cuộc sống đời thực của những số phận con người. Ảnh: BTC LHP

Theo đó, tác phẩm điện ảnh này đã rực rỡ chiến thắng 5 giải bao gồm: Bông sen vàng, Đạo diễn xuất sắc (Bùi Thạc Chuyên), Nam diễn viên phụ xuất sắc (Lê Công Hoàng), Quay phim xuất sắc (Nguyễn K'Linh) và Âm nhạc xuất sắc (Tôn Thất An). 

Chia sẻ với phóng viên sau lễ trao giải, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên bày tỏ: “Cho đến lúc này tôi vẫn còn khó tin bộ phim Tro tàn rực rỡ đã nhận được nhiều giải thưởng lớn tại LHP Việt Nam. Tôi làm bộ phim này sau 10 năm không làm được phim. Tôi bị trầm cảm, thì vùng đất đó đã chữa lành, cho tôi nguồn năng lượng để tôi tiếp tục làm phim, đó là giá trị rất đặc biệt. 

Tôi làm phim Tro tàn rực rỡ với tất cả tình cảm rất yêu mến đối với vùng đất phương Nam, những nơi mà nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đã viết trong tác phẩm của mình. Và thật sự tôi nhận thấy rằng, để làm ra một bộ phim vô cùng khó khăn, nhất là sau hai năm Covid-19, nền sản xuất phim điện ảnh Việt Nam càng khó khăn hơn nữa…

Vì thế tôi rất vui khi đón nhận giải thưởng này. Vui là vì điện ảnh được nhắc đến với slogan “Xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam giàu bản sắc dân tộc, hiện đại và nhân văn”, điều đó rất quan trọng. Nền công nghiệp điện ảnh Việt Nam theo mình nghĩ, nền tảng chính là những nhà sản xuất phim. Một nền điện ảnh mạnh chính là nền điện ảnh có những nhà sản xuất phim mạnh, những người có thể có nguồn năng lượng đầu tư phim mới và liên tục tái đầu tư. Và một nền sản xuất mạnh ấy cần được hỗ trợ, cần phải được chia sẻ và thấu hiểu".

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Ảnh: T.TRANG

Có thể nói, Tro tàn rực rỡ chính là bộ phim đứng đầu nền điện ảnh Việt Nam trong hai năm qua. 

Ngoài giải Bông sen vàng và bốn giải cá nhân, bộ phim còn có danh sách dài các giải thưởng trong nước và quốc tế. Thế nhưng doanh thu của phim khi ra rạp Việt lại khiêm tốn với con số hơn 4 tỉ đồng. 

Việc phim đoạt giải có doanh thu thấp không phải là nghịch lý và là hiện tượng phổ biến trên thế giới, với cả những phim đoạt giải ở Oscar hay Liên hoan phim Cannes. Đạo diễn - NSND Đào Bá Sơn, Trưởng Ban giám khảo thể loại phim truyện điện ảnh, cho biết, Ban giám khảo chấm phim dựa trên cơ sở 4 tiêu chí.

Đầu tiên, tác phẩm xuất sắc nó phải đạt được tính nội dung tư tưởng, nghệ thuật tốt. Thứ hai là tác phẩm phải có tính sáng tạo. Tiêu chí thứ ba là bản sắc văn hóa, bản sắc văn hóa là tiêu chí rất quan trọng, nó khiến cho một dân tộc trường tồn… đây là tiêu chí mà Ban giám khảo xem xét đánh giá rất kỹ. 

Còn một tiêu chí nữa mà Ban giám khảo cũng rất quan tâm, đó là hiệu quả xã hội trong một tác phẩm. Liệu tác phẩm ấy có mang đến tích cực, mang đến những giá trị chân thiện mỹ, hay những tác phẩm ấy lại có những tác động, ví dụ gây ra những tranh cãi không cần thiết… 

"Chúng tôi đều phải xem xét mọi góc độ. Chúng tôi cụ thể ra từng chi tiết để cho điểm rồi sau đó tổng hợp lại, để xem ưu điểm nổi bật của tác phẩm là cái gì, trên cơ sở những tiêu chí như vậy… Ban giám khảo đã làm việc với nhau rất dân chủ, trao đổi thẳng thắn, thậm chí gay gắt, để cuối cùng đi đến thống nhất trao giải cho các tác phẩm chất lượng", NSND Đào Bá Sơn nói.

Theo Trưởng Ban giám khảo, cách kể câu chuyện trong Tro tàn rực rỡ khiến người xem như đang chứng kiến một cuộc sống đời thực, một cuộc sống vật lộn mưu sinh, diễn ra trước mắt ta một cách tự nhiên, khiến khán giả có cảm giác dường như không phải xem phim mà đang quan sát cuộc đời thật của những số phận con người...

Bàn về câu chuyện doanh thu đối với các tác phẩm đạt giải cao tại những LHP danh giá, trong đó bao gồm Tro tàn rực rỡ, NSND Đào Bá Sơn chia sẻ, mỗi nhà làm phim có một tiêu chí riêng, và để cân bằng giữa yếu tố doanh thu và nghệ thuật là rất khó, rất hạn hữu. Điển hình như nền điện ảnh Mỹ, chỉ có vài trường hợp như Titanic, Bố già, còn những phim sau này, dù đạt giải Oscar hay Cannes cũng không hiệu quả về doanh thu, nhưng họ tôn vinh nghệ thuật, đánh giá cao những tác phẩm phá cách, những tác phẩm khiến cho điện ảnh phát triển. Khuynh hướng chiều theo thị hiếu khán giả phi nghệ thuật rất ít, mà họ luôn muốn khán giả hướng theo dòng phim nghệ thuật ấy. 

Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh, chủ nhân Bông sen bạc với tác phẩm Em và Trịnh bày tỏ: “Tôi không bất ngờ khi Bông sen vàng được trao cho Tro tàn rực rỡ. Trong năm qua, có hai bộ phim tôi đánh giá xứng đáng với Bông sen vàng, nhưng phim kia không tham dự, nên dĩ nhiên Tro tàn rực rỡ đã “càn quét” hết các giải thưởng và tôi thấy phim rất xứng đáng”. 

Theo đạo diễn Phan Gia Nhật Linh: “Tôi thấy ngôn ngữ điện ảnh của Bùi Thạc Chuyên rất mạnh và có một điều rất thú vị, truyện của Nguyễn Ngọc Tư hoàn toàn có thể làm thành phim thương mại, nhưng đạo diễn đã chọn cách kể rất mang tính cá nhân, và có vẻ như không quan tâm đến tính giải trí, đến khán giả mà anh làm phim cho riêng mình, cho những thận phận con người. Và chính sự cương quyết đó của đạo diễn đã tạo ra tác phẩm nghệ thuật”.

THÙY TRANG