Khi tranh Đông Hồ, rối nước… đi Tây

DIÊN VỸ

VHO - Không chỉ là những chuyến xuất ngoại thông thường, trong khuôn khổ những Ngày Việt Nam ở nước ngoài được tổ chức nhiều năm qua, sự xuất hiện của các loại hình nghệ thuật mang đặc trưng hồn cốt Việt như tranh Đông Hồ, sơn mài, rối nước, tò he… còn đóng vai trò những “sứ giả” ngoại giao văn hóa, quảng bá rộng rãi hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tới bạn bè quốc tế.

Khi tranh Đông Hồ, rối nước… đi Tây - ảnh 1
Nghệ sĩ biểu diễn rối nước tại Brazil

Như thấy cả hình bóng quê hương

Vô tình gặp nghệ sĩ rối nước Phan Thanh Liêm ngay sau chuyến đi nửa vòng trái đất đến Brazil, tham gia chương trình “Ngày Việt Nam ở nước ngoài”, tôi được nghe anh kể về sức hút của văn hóa Việt Nam trên nước bạn.

“Lần đầu tiên tôi có cơ hội được tới Rio de Janeiro, một thành phố rất đẹp của Brazil. Người Việt sống tại đây rất ít, có thể chỉ đếm trên đầu ngón tay, thế nhưng khi nghe thông tin về Ngày Việt Nam ở nước ngoài, họ đều sắp xếp đến để xem và trải nghiệm. Chuyến đi này đoàn Việt Nam có các nghệ nhân tranh Đông Hồ, tranh sơn mài, tò he và múa rối nước. Chúng tôi đều rất hào hứng và hồi hộp trước chuyến đi, bởi với vai trò những sứ giả văn hóa, mỗi loại hình nghệ thuật đều cần kể được những câu chuyện về bản sắc văn hóa Việt tới người xem…”, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ.

BTC Chương trình Ngày Việt Nam ở nước ngoài năm 2024 cho biết, việc đưa toàn bộ hệ thống sân khấu, phụ kiện biểu diễn múa rối nước đến Brazil là một nỗ lực lớn. Các nguyên vật liệu được chuyển từ gỗ sang tôn, nhựa, xốp để giảm trọng lượng và thuận tiện di chuyển. “Quá trình này khá phức tạp và tốn nhiều công sức, nhưng chúng tôi quyết tâm và vô cùng tự hào khi có thể mang loại hình nghệ thuật truyền thống này đến với Brazil, giúp người dân địa phương, đặc biệt là trẻ em, được trải nghiệm một nét tinh hoa văn hóa đặc sắc của Việt Nam…”, bà Lê Thị Hồng Vân, Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Văn hóa và UNESCO, Bộ Ngoại giao chia sẻ.

Với mô hình sân khấu rối nước thu nhỏ, vốn đã tạo nên “thương hiệu” riêng cho mình, chuẩn bị cho chuyến đi lần này, anh Phan Thanh Liêm cùng các thành viên trong gia đình thức thâu đêm để trang trí, dán từng viên ngói thành mái thủy đình rất đẹp. Sân khấu còn được sơn son thếp vàng, có chữ “Thọ”, 2 con rồng 2 bên, mái ngói đỏ. “Ra nước ngoài biểu diễn đã nhiều, nhưng chưa lần nào sân khấu mang đi đẹp như lần này, tôi chuẩn bị rất kỳ công. Đặc biệt là những chi tiết có hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt như cây đa, bến nước, mái đình… Đi nhiều nước, tôi đều cảm nhận khán giả nước ngoài thường rất thích những hình ảnh này”, anh nói.

Khách xem rối nước tại nhà của Phan Thanh Liêm đa phần là người nước ngoài, đặt xem qua các tour du lịch. Có lẽ vậy mà những chương trình biểu diễn ở nước ngoài cũng không mang đến quá nhiều khó khăn đối với anh trong việc tìm hiểu những thói quen, sở thích của du khách. Lần nào cũng vậy, ấn tượng để lại sâu sắc trong anh chính là sự đón nhận hồ hởi của bạn bè quốc tế. “Tại thành phố Rio de Janeiro, tôi đã chọn lựa diễn một số tích trò truyền thống của Việt Nam như múa rồng, chọi phượng, chọi trâu, đua thuyền… Người dân Brazil rất hào hứng, thích thú khi lần đầu thưởng thức, trải nghiệm và chụp ảnh cùng với rối nước, loại hình nghệ thuật chỉ riêng có của người Việt”, nghệ sĩ kể chuyện.

Khi tranh Đông Hồ, rối nước… đi Tây - ảnh 2
Du khách trải nghiệm vẽ tranh sơn mài

Nhưng có lẽ ấn tượng để lại sâu đậm nhất chính là tình đồng hương trên đất bạn. Những người Việt xa quê hương khi được gặp các nghệ sĩ, được gặp văn hóa Việt Nam, họ như thấy cả hình bóng quê nhà. “Tôi còn nhớ trong các buổi biểu diễn của mình, có cô gái Việt lấy chồng Brazil đã đưa chồng con, bố mẹ chồng đi xem múa rối. Cả nhà rất thích, xem đi xem lại đến chiều mới về. Rồi khi một Việt kiều đến xem múa rối thích quá liền quay hình đưa lên mạng, nhiều người cũng ngỡ là ở Việt Nam. Có người Việt sống tại Brazil nhiều năm đã xúc động nói với tôi, họ như được trở về nhà khi xem múa rối. Mỗi đường nét, mỗi chuyển động của con rối như kể lại câu chuyện quê hương, đưa những người Việt xa quê trở về với ký ức thân thương giữa lòng Thủ đô Rio de Janeiro sôi động. Điều đó khiến chúng tôi vô cùng cảm động”, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm bộc bạch.

Trong hành trình ấy, ký ức người nghệ sĩ mang văn hóa quê hương sang xứ người còn ghi dấu hình ảnh những cô gái mặc áo dài truyền thống đến xem múa rối, với nỗi niềm mong nhớ quê nhà. Một Việt kiều sinh ra ở Pháp đã tâm sự rằng, anh chưa được xem múa rối nước bao giờ, và cảm ơn chương trình, cảm ơn những người nghệ sĩ đồng hương đã mang đến đây những khoảnh khắc khó quên trong đời. Nhiều cảm xúc thân thương trỗi dậy khiến Phan Thanh Liêm cùng các nghệ nhân tham gia Ngày Việt Nam tại Brazil càng cảm nhận được thật nhiều ý nghĩa của cây cầu ngoại giao văn hóa.

Với các nghệ sĩ, nghệ nhân có cơ hội được trở thành cầu nối đưa văn hóa Việt Nam sang nước bạn, mỗi chuyến “xuất ngoại” đều là cơ hội rất quý giá để quảng bá  đất nước, con người Việt Nam. “Khi giao lưu với bạn bè quốc tế, tôi luôn nói rằng, đất nước Việt Nam rất đẹp, văn hóa rất đặc sắc. Mời các bạn đến thăm…”, anh Phan Thanh Liêm chia sẻ.

Sau những chuyến quảng bá văn hóa Việt ở nhiều quốc gia, châu lục, năm 2024, Ngày Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục giới thiệu nghệ thuật sơn mài, tranh Đông Hồ, nặn tò he,... Bà Lê Thị Hồng Vân nhấn mạnh: “Những hoạt động văn hóa này không chỉ là nghệ thuật truyền thống mà còn phản ánh sâu sắc bản sắc và tinh thần của con người Việt Nam. Sơn mài, tranh Đông Hồ, nặn tò he đều là những biểu tượng của sự sáng tạo, khéo léo và tinh thần gắn kết cộng đồng. Qua đó, chúng tôi muốn truyền tải thông điệp về sự bền vững, đa dạng văn hóa và lòng hiếu khách của người Việt Nam đến bạn bè quốc tế…”.

Khi tranh Đông Hồ, rối nước… đi Tây - ảnh 3
Nghệ nhân Nguyễn Đang Tâm giới thiệu tranh Đông Hồ

Tâm tình những “sứ giả” văn hóa

Ngày Việt Nam tại Brazil năm 2024 cũng là cơ hội để những người bạn nước ngoài khám phá bản sắc Việt qua những trải nghiệm độc đáo. Cùng với không gian thủy đình thu nhỏ của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm, chuỗi hoạt động trải nghiệm đặc sắc với tò he, sơn mài, tranh Đông Hồ… đã dẫn dắt công chúng Brazil vào hành trình khám phá văn hóa Việt đầy cuốn hút. Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Đăng Tâm có lẽ không thể quên dấu ấn của tranh Đông Hồ khi hiện diện tại Công viên Thiên văn học Rio de Janeiro, trong không gian đậm chất văn hóa của Việt Nam. Khay mực, ván khắc, giấy dó cùng những bức tranh Đông Hồ biểu tượng như Đám cưới chuột, Gà trống hoa hồng, Em bé ôm vịt... lần đầu tiên vượt nửa vòng trái đất để đến với đất nước Brazil xinh đẹp. Chỉ vào bức Đám cưới chuột, ông chia sẻ: “Tinh hoa và bản sắc văn hóa Việt Nam ẩn chứa trong từng bức tranh Đông Hồ. Tôi tin bạn bè quốc tế cảm nhận được những giá trị ấy qua trải nghiệm này!”.

 Để lan tỏa tranh Đông Hồ tại Brazil, nghệ nhân Nguyễn Đăng Tâm đã sáng tạo kết hợp nhiều chất liệu, vẽ tranh lên mành tre và tạo khung gỗ tiện lợi để khách dễ dàng mang về làm kỷ niệm. Nhiều du khách thích thú khi có thể cuộn tranh gọn nhẹ làm quà hoặc trưng bày. Đặc biệt, các em nhỏ sau khi trải nghiệm tạo tranh, đã thêm hiểu về dòng tranh dân gian độc đáo, mang đậm phong cách Việt Nam.

Khu triển lãm các sản phẩm sơn mài cũng đã trở thành không gian giao lưu văn hóa độc đáo, nơi trưng bày các tác phẩm của họa sĩ Trần Anh Tuấn, Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, cùng các học viên quốc tế. Khách tham dự được trải nghiệm góc nhìn mới mẻ về nghệ thuật sơn mài Việt qua lăng kính sáng tạo và tinh tế của Fabi Mesquita, một học viên đến từ đất nước của những lễ hội carnival rực rỡ. Họa sĩ Trần Anh Tuấn chia sẻ, được tự tay tạo tác bức tranh sơn mài của mình, các bạn trẻ Brazil say mê với từng nét cọ tinh tế và lớp màu óng ánh. Họ đã hiểu rõ hơn về sự kỳ công và nét đẹp sáng tạo của nghệ thuật sơn mài Việt Nam.

“Thông qua các trải nghiệm văn hóa độc đáo, “Ngày Việt Nam tại Brazil” với chủ đề: “Hội tụ tinh hoa ngàn năm văn hóa - Vươn mình trong kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng” đã quảng bá và tôn vinh những nét đẹp, giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, giúp văn hóa Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế…”, bà Lê Thị Hồng Vân khẳng định.

Nghệ sĩ Lê Thanh Liêm cũng chia sẻ, với vai trò của những “sứ giả” đưa hồn cốt, bản sắc văn hóa Việt Nam ra nước ngoài, các nghệ sĩ, nghệ nhân tham gia chương trình không chỉ cảm nhận rõ niềm tự hào, mà hơn thế, họ còn ý thức rõ ràng hơn về vai trò, sứ mệnh lưu giữ, kết nối và lan tỏa những giá trị bản sắc văn hóa đó. “Nếu không tổ chức các hoạt động như Ngày Việt Nam ở nước ngoài để giới thiệu văn hóa Việt ra thế giới thì những tinh hoa của chúng ta sẽ ít được biết đến. Những cây cầu kết nối, quảng bá văn hóa vô cùng quan trọng, đặc biệt để thu hút du khách quốc tế đến với Việt Nam, thưởng thức các giá trị văn hóa, tinh hoa nghệ thuật. Mong ước của chúng tôi là Nhà nước sẽ có nhiều hơn các chương trình, hoạt động ngoại giao văn hóa, đưa các đoàn nghệ thuật dân tộc ra nước ngoài để quảng bá, lan tỏa nét đẹp của văn hóa Việt Nam”, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm bộc bạch.

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc