Khép lại hành trình tôn vinh nghệ thuật truyền thống

VHO - Tối 2.11, tại Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh Bắc Ninh, Lễ bế mạc Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 đã diễn ra, đánh dấu hành trình khép lại 14 ngày tranh tài sôi nổi của 12 đơn vị nghệ thuật Chèo chuyên nghiệp trên cả nước.

Tham dự lễ bế mạc có Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông; Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Mai Sơn; Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Trần Thị Hằng; Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, NSND Nguyễn Xuân Bắc.

Liên hoan do Bộ VHTTDL giao Cục Nghệ thuật biểu diễn chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Sở VHTTDL Bắc Ninh và các đơn vị có liên quan tổ chức.

Dư âm mãi ngân vang

Phát biểu bế mạc, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Trưởng Ban Chỉ đạo Liên hoan Tạ Quang Đông cho biết, Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 là sự kiện nghệ thuật quy mô lớn, được tổ chức định kỳ nhằm tôn vinh và phát huy giá trị di sản Chèo truyền thống, đồng thời là dịp để các đoàn nghệ thuật giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm.

Năm nay, các vở diễn tham gia Liên hoan đa dạng đề tài, từ lịch sử, dân gian đến hiện đại, phản ánh sinh động hơi thở của đời sống. Mỗi vở diễn là tiếng nói sáng tạo, là kết tinh của lao động nghệ thuật nghiêm túc, tâm huyết và khát vọng cống hiến của các nghệ sĩ.

“Chúng ta vui mừng nhận thấy, qua từng vở diễn, từng vai diễn, nghệ thuật Chèo đang chuyển mình mạnh mẽ. Nhiều đoàn đã có những tìm tòi, sáng tạo trong dàn dựng, âm nhạc, phục trang, kết hợp giữa truyền thống và đương đại.

Những cố gắng ấy cho thấy tinh thần đổi mới, hội nhập nhưng không đánh mất bản sắc. Đây là hướng đi đúng đắn để Chèo tiếp tục sống bền vững trong đời sống hiện đại”, Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho biết thêm.

Thay mặt Bộ VHTTDL, Thứ trưởng Tạ Quang Đông ghi nhận và biểu dương đóng góp của các đoàn nghệ thuật, tập thể nghệ sĩ, đạo diễn, biên kịch, nhạc sĩ, họa sĩ và kỹ thuật viên – những người đã góp phần tạo nên thành công của Liên hoan.

Liên hoan không chỉ là dịp tôn vinh giá trị nghệ thuật, mà còn là cơ hội nhìn lại thực trạng, phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ, giúp các đoàn Chèo hoàn thiện mình, để đáp ứng nhu cầu khán giả đương đại. 

Sự kiện cũng mở ra diễn đàn trao đổi về thách thức của nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh hội nhập, chuyển đổi số và thị hiếu công chúng.

Nhấn mạnh vai trò then chốt của cơ chế đầu tư và hỗ trợ từ Nhà nước, Thứ trưởng Tạ Quang Đông cho biết, Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục đồng hành, chỉ đạo các đơn vị chuyên môn xây dựng chiến lược bảo tồn và phát huy nghệ thuật Chèo theo hướng vừa giữ gìn giá trị nguyên gốc, vừa khuyến khích sáng tạo thích ứng, gắn kết với đời sống đương đại.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông tin tưởng rằng, từ thành công của Liên hoan năm nay, nghệ thuật Chèo Việt Nam sẽ tiếp tục khẳng định bản lĩnh, tính chuyên nghiệp và sự gần gũi với công chúng, xứng đáng là “tiếng nói tâm hồn” của người Việt hôm nay.

Liên hoan khép lại nhưng dư âm của những làn điệu, vai diễn và niềm đam mê nghệ thuật vẫn sẽ ngân mãi, tiếp thêm cảm hứng sáng tạo cho mỗi nghệ sĩ.

Nhiều điểm sáng trên sân khấu

Đánh giá về Liên hoan, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật, nhà viết kịch Chu Thơm cho rằng, điểm đáng ghi nhận tại Liên hoan năm nay là sự chuyển dịch mạnh mẽ trong đề tài sáng tác. Nếu như trước đây, các vở diễn về lịch sử và dân gian chiếm ưu thế thì nay, các tác phẩm đề tài hiện đại đã gần tương đương với số lượng vở lịch sử.

Điều đó cho thấy các nhà làm Chèo đang nỗ lực tìm tòi, thể nghiệm, đưa hơi thở cuộc sống đương đại vào sân khấu.

Sự xuất hiện của nhiều gương mặt trẻ trong các vở diễn cũng là tín hiệu tích cực, chứng tỏ nghệ thuật Chèo đang được tiếp nối và làm mới, thích ứng với nhịp sống hiện đại, chống lại nguy cơ mai một trước “cơn bão 4.0” và sự lấn át của nhiều loại hình nghệ thuật khác.

Theo nhà viết kịch Chu Thơm, các tác phẩm về đề tài người cán bộ cách mạng, lãnh đạo Đảng và Nhà nước năm nay được thể hiện với chiều sâu cảm xúc. Họ là những con người có “tâm và tầm”, đặt lợi ích dân tộc lên trên hết, giàu tình nghĩa với đồng chí, đồng đội, với gia đình và nhân dân. 

Tuy vậy, nhà viết kịch Chu Thơm cũng bày tỏ tiếc nuối khi chưa thấy nhiều yếu tố ứng tác, ngẫu hứng  - “tinh túy” từng làm nên sức sống của Chèo cổ. Sự “bịa lời”, linh hoạt trong xử lý tình huống, hay còn gọi là “đu trend” dường như đang vắng bóng trong các vở hiện nay, vốn được dàn dựng chặt chẽ theo kịch bản cố định.

Các đơn vị nghệ thuật đã mạnh dạn xử lý nhiều làn điệu cổ như: Du xuân, Xa lệch chênh, Đường trường thu không, Con nhện giăng mùng… nhưng việc lựa chọn làn điệu vẫn chưa thật “trúng người, trúng cảnh, trúng tính cách nhân vật"…

Dẫu vậy, nhà viết kịch Chu Thơm cũng ghi nhận nỗ lực của các nhạc sĩ, biên đạo múa, nghệ sĩ âm thanh, ánh sáng, những người đã góp phần làm nên một Liên hoan nhiều đổi mới về hình thức trình diễn.

“Suốt nửa tháng diễn ra Liên hoan, khán phòng Trung tâm Văn hóa - Triển lãm tỉnh Bắc Ninh luôn kín chỗ. Bất chấp mưa gió, khán giả vẫn đến đông, say mê theo dõi từng vở diễn. Hình ảnh ấy là minh chứng sống động rằng nghệ thuật Chèo vẫn bền bỉ trong lòng công chúngvà khán giả vẫn đặt niềm tin, hy vọng vào sự hồi sinh mạnh mẽ của Chèo hôm nay”, nhà viết kịch Chu Thơm nhấn mạnh.

Tại lễ bế mạc, Ban tổ chức trao nhiều giải thưởng nổi bật. Về vở diễn, Ban tổ chức trao 2 huy chương Vàng, 5 huy chương Bạc. Về cá nhân, Ban tổ chức trao 2 giải Xuất sắc, 33 huy chương Vàng, 65 huy chương Bạc. 

Về thành phần sáng tạo, Ban tổ chức trao 5 giải Xuất sắc cho: tác giả kịch bản, đạo diễn, nhạc sĩ, thiết kế mỹ thuật và biên đạo múa.

Nam, nữ diễn viên đạt giải Xuất sắc gồm: NSƯT Quốc Phòng (Nhà hát Chèo Hà Nội) và NSƯT Quỳnh Mai (Nhà hát Chèo Bắc Ninh).