GS Hoàng Chương - cây đại thụ của di sản âm nhạc và sân khấu dân tộc qua đời

VHO - Giáo sư Hoàng Chương - Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Viện trưởng Viện Nghiên cứu bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc - qua đời lúc 14h25 ngày 5.6 tại Hà Nội, hưởng thọ 94 tuổi.

GS Hoàng Chương sinh năm 1936, quê quán Bình Định. Ông tham gia thiếu sinh quân và vào Đoàn văn công Liên khu 5. Ông đi học ĐH Sân khấu Liên Xô từ 1962 - 1964. Ông cũng là sinh viên ĐH Tổng hợp văn khóa 8 (1964 - 1967). 

GS Hoàng Chương từng là Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam, Viện trưởng Viện nghiên cứu Sân khấu Việt Nam, Viện trưởng Viện nghiên cứu Bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc (Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam). Ông được phong hàm giáo sư năm 1996. 

 GS Hoàng Chương có hơn 20 công trình nghiên cứu đã công bố về lĩnh vực lý luận nghệ thuật, văn hóa dân tộc như: Những vấn đề sân khấu truyền thống, Bài chòi và dân ca Liên khu 5, Nghệ thuật tuồng Bắc, Tuồng và võ thuật dân tộc. Bên cạnh đó, ông còn chủ trì, chủ biên nhiều công trình cấp bộ về văn hóa dân tộc. 

GS Hoàng Chương từng dàn dựng hàng chục vở tuồng và kịch trong đó có nhiều vở diễn đạt huy chương vàng, bạc trong các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc. Ông cũng giảng dạy ở nhiều trường đại học và từng được các trường đại học Mỹ mời sang giới thiệu về nghệ thuật truyền thống Việt Nam. 

GS Hoàng Chương có cuộc đời nghiên cứu gắn với các di sản âm nhạc, di sản sân khấu dân tộc. Ông nghiên cứu, hiểu về nhiều loại hình âm nhạc và sân khấu dân tộc, tuy nhiên, những nghiên cứu lớn nhất của ông gắn với tuồng và bài chòi.

Sau hơn 60 năm làm việc không mệt mỏi, Giáo sư Hoàng Chương để lại hơn 20 công trình nghiên cứu về văn hóa dân tộc, gây tiếng vang trong và ngoài nước.

Không chỉ chủ trì nhiều hội thảo khoa học và các chương trình đào tạo trong nước, ông còn giảng dạy về nghệ thuật truyền thống Việt Nam ở nhiều trường đại học tại Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản…

Có thể kể ra những công trình tiêu biểu như: Những vấn đề sân khấu truyền thống, Bài chòi và dân ca Liên khu 5, Nghệ thuật tuồng Bắc, Tuồng và võ thuật dân tộc...

Giáo sư Hoàng Chương từng là cố vấn Hội đồng xây dựng hồ sơ di sản của nghệ thuật bài chòi. Ông từng viết cuốn sách Bảo tồn và phát huy giá trị của bài chòi - quyển sách quý nhằm phục vụ cho việc lập hồ sơ trình UNESCO công nhận bài chòi là di sản của nhân loại.

Tháng 12/2017, tại kỳ họp diễn ra ở trung tâm hội nghị quốc tế Jeju, Hàn Quốc, UNESCO đã nhất trí ghi danh hồ sơ "Nghệ thuật bài chòi Trung bộ Việt Nam" là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Bên cạnh đó, ông còn kết nối các nghệ nhân, nghệ sĩ để khôi phục tuồng Bắc, làm cơ sở xây dựng Nhà hát Tuồng Việt Nam hiện nay; phục dựng các điệu múa cổ Thăng Long, chấn hưng làng rối nước Đào Thục…

Những năm cuối đời, GS Hoàng Chương gắn bó với Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Ông có nhiều hoạt động hỗ trợ việc phục hồi các di sản âm nhạc, di sản sân khấu truyền thống.

Với những đóng góp của mình, GS Hoàng Chương đã được nhận Huân chương Lao động hạng nhất năm 2005. Ông là một trong 10 nhà khoa học xuất sắc nhất tại Đại hội thi đua toàn quốc Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, năm 2010. Ông cũng là Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới năm 2020.