Giao lưu và ra mắt sách “Thần long kích thuỷ - Lịch sử thuyền chiến Việt Nam”

VHO - Sáng ngày 1.11 tại Đường sách TP.HCM đã diễn ra buổi giao lưu và ra mắt ấn phẩm “Thần long kích thuỷ - Lịch sử thuyền chiến Việt Nam” của hai tác giả Đông Nguyễn và Kaovjets Ngujens, do NXB Kim Đồng phát hành. Tác phẩm đưa độc giả, đặc biệt là người trẻ, du hành ngược thời gian để chiêm ngưỡng diện mạo oai hùng của thủy binh và giải mã kỹ thuật đóng thuyền tinh xảo của cha ông ta.

Về nhan đề cuốn sách, tác giả Đông Nguyễn cho hay, “Thần long kích thủy” (rồng thần quẫy nước) lấy cảm hứng từ câu thơ “Tiên chu kích thủy thần long đấu” (thuyền tiên quẫy nước như rồng thần đấu nhau) trong bài Giang đình hữu cảm của đại thi hào Nguyễn Du.

Qua đó, gợi nên sự liên tưởng sâu sắc của người Việt xưa khi ví von con thuyền với hình tượng rồng thần, một sinh vật thiêng liêng và mạnh mẽ, thể hiện qua các bộ phận thuyền được gọi bằng mỹ từ như: long hiếp (sườn thuyền), long cốt (sống thuyền), long trảo (dầm ngang)...

Việt Nam, đất nước có đường bờ biển dài và hệ thống sông ngòi dày đặc, đã chứng kiến vai trò then chốt của thủy chiến trong suốt hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Từ chiến thắng Bạch Đằng năm 938, ba lần chống quân Nguyên Mông, đến các chiến dịch thủy binh thời Tây Sơn và nhà Nguyễn, sự hiện diện của chiến thuyền luôn mang ý nghĩa quyết định sống còn.

Nhận thấy tầm quan trọng đó, cuốn sách Thần long kích thuỷ - Lịch sử thuyền chiến Việt Nam đã dẫn dắt độc giả qua 5 chương, khái quát lược sử thuyền chiến Việt Nam qua các triều đại trọng yếu: Tiền Lê, Lý, Trần-Hồ, Hậu Lê, nhà Tây Sơn và nhà Nguyễn. Bên cạnh lịch sử, ấn phẩm còn đi sâu vào khía cạnh kỹ thuật như hình dáng, bộ khung thuyền, các bộ phận thủy động học, chiến thuật, công cụ thủy chiến, cùng các loại thuyền chiến điển hình như mông đồng, chu kiều, lâu thuyền, ngự bạc.

Điểm đặc biệt làm nên giá trị học thuật của cuốn sách chính là nguồn tư liệu tham khảo phong phú và sự đối chiếu, nghiên cứu kỹ lưỡng của nhóm tác giả.

Các tác phẩm kinh điển trong nước như: Lê triều hội điển (ghi lại các thông số và quy chuẩn kỹ thuật thuyền chiến thời Lê Trung Hưng), Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ (trình bày chi tiết dạng thức thuyền chiến thời Nguyễn) và đặc biệt là Thuyền bạc danh hiệu đồ thức (tập sơ đồ với tên gọi các bộ phận thuyền chiến thời Nguyễn do học giả Phạm Hoàng Quân công bố) đã được sử dụng làm nền tảng.

Đồng thời, nhóm tác giả còn tham khảo kho tàng hình ảnh và mô tả phong phú về thuyền bè Việt Nam đầu thế kỷ XX từ các tư liệu nước ngoài như: Esquisse d’une ethnographie navale des pays Annamites của Piere Paris hay Voiliers D’Indochine của J. B. Pietri, những tư liệu đã được chuyên gia hàng hải Đỗ Thái Bình dày công dịch và chú thích.

Với cách tiếp cận liên ngành, kết hợp chặt chẽ giữa lịch sử, kỹ thuật, văn hóa và quân sự Thần long kích thuỷ - Lịch sử thuyền chiến Việt Nam không chỉ dựng lại diện mạo oai hùng của thủy binh Việt mà còn hé mở những nét tinh xảo trong tư duy thiết kế và chiến lược của cha ông. Sự tinh tế này còn được thể hiện qua phần phụ lục độc đáo, một danh mục thuật ngữ về các bộ phận thuyền bè bằng cả tên gọi dân gian, Hán Việt và tiếng Anh hiện đại, kèm theo hình minh họa chi tiết, giúp độc giả dễ dàng hình dung cấu trúc và công năng.

Cuốn sách còn được tô điểm bởi nhiều tranh minh họa chi tiết và toàn cảnh sống động do họa sĩ Kaovjets Ngujens vẽ, cùng với các ảnh chụp mô hình thuyền của Đông Nguyễn tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam.

Tại buổi giao lưu, nhà nghiên cứu Đỗ Thái Bình, chuyên gia về thuyền bè cổ, người hiệu đính cuốn sách đã đánh giá cao nỗ lực của hai tác giả trẻ trong việc lấp đầy “khoảng trống lịch sử” về hình ảnh và di vật thuyền chiến Việt Nam, thường chỉ còn ghi chép trong sử sách. Ông nhấn mạnh cuốn sách không chỉ cần thiết cho sinh viên chuyên ngành hàng hải mà còn có ý nghĩa khơi gợi tình yêu biển cả và lòng yêu nước trong thế hệ trẻ.