Cần trả lại uy tín cho các cuộc thi nhiếp ảnh

VHO - Làng Nhiếp ảnh liên tục bàng hoàng khi liên tiếp các giải thưởng lớn tại Liên hoan Ảnh nghệ thuật truyền thống TP.HCM phải thu hồi. Thế nhưng đây không phải là câu chuyện mới. Trước đó, không ít “sự cố” tương tự đã xảy ra, do vi phạm thể lệ, quy chế…

Dư luận đặt câu hỏi, những câu chuyện buồn nói trên là sự vô tình của tác giả hay sự thiếu trung thực của bản thân họ? Dẫu là lý do gì, công chúng cần lấy lại uy tín cho các cuộc thi nhiếp ảnh.

Đầu tháng 9.2024, Hội Nhiếp ảnh TP.HCM (HOPA) có quyết định hủy và thu hồi giải nhất, Bằng Chứng nhận đối với tác phẩm Tầm cao của tác giả Nguyễn Văn Tuấn (TP.HCM).

HOPA không giải thích thêm về lý do hủy và thu hồi giải thưởng, nội dung quyết định chỉ cho biết, xét đơn xin rút giải thưởng ngày 9.9 của tác giả Nguyễn Văn Tuấn và xét đề nghị của BTC Liên hoan Ảnh Nghệ thuật truyền thống TP.HCM lần thứ 49 năm 2024.

Trước đó, ngày 29.8, Hội Nhiếp ảnh TPHCM tổ chức triển lãm, trao giải Liên hoan Ảnh Nghệ thuật truyền thống TP.HCM lần thứ 49 năm 2024 với 3 nhóm chủ đề: ảnh tự do, giải thưởng nhiếp ảnh Lâm Tấn Tài (ảnh đơn sắc) và ảnh tối giản. Bức ảnh Tầm cao đoạt giải nhất chủ đề ảnh tối giản.

Sau khi tác phẩm Tầm cao được công bố trên trang web của cuộc thi, bị công chúng phát hiện, BTC đã im lặng và tự ý xóa khung viền đi, và lộ liễu đến mức thay cả màu chữ watermark chạy ngang tấm ảnh,…

Cũng tại Liên hoan nói trên, HOPA đã ra quyết định hủy và thu hồi huy chương đồng đối với tác phẩm Chiều công trường của Lâm Điều Trung (Trà Vinh). 

Theo đó, Chiều công trường được nhiều nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp chỉ ra, tác giả đã dùng kỹ xảo ghép hình đám mây từ phần mềm Adobe - vì thế đã bị phạm quy.

Theo thể lệ, cuộc thi chấp nhận các hình thức xử lý kỹ thuật chụp, hậu kỳ. Tuy nhiên, những dữ liệu được chắp ghép trong ảnh phải do chính tác giả chụp.

Trước đó ít ngày, tác phẩm Ánh sáng tương lai của Nguyễn Kim Hoàn (Ninh Thuận) đoạt Huy chương Vàng tại Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền Đông Nam Bộ.

Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Việt Nam ra quyết định hủy và thu hồi giải thưởng. Qua xác minh, tác giả xác nhận đã chụp bức ảnh trên ở địa điểm ngoài khu vực Đông Nam Bộ. Điều này đồng nghĩa tác giả đã vi phạm thể lệ và phải thu hồi giải thưởng.

Tháng 6.2024, giới Nhiếp ảnh cũng ồn ào quanh tác phẩm Mâm xôi mùa cấy của Nguyễn Anh Đức đoạt giải nhất cuộc thi ảnh “Việt Nam điểm hẹn thế giới 2024”. BTC cuộc thi này đã ra thông báo rút những giải thưởng do vi phạm quy định.

Cuộc thi sáng tác ảnh nghệ thuật “Việt Nam điểm hẹn thế giới 2024” do Hội Nhiếp ảnh TP.HCM, Hội Quảng cáo TP.HCM, Công ty quảng cáo và xúc tiến thương mại Đông Nam phối hợp tổ chức. 

Chủ đề BTC đưa ra gồm ảnh chụp các di sản vật thể và phi vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận; làng nghề, nghề truyền thống Việt Nam; phong tục tập quán Việt Nam; lễ hội truyền thống Việt Nam, ẩm thực Việt Nam; du lịch Việt Nam…

Thể lệ cuộc thi quy định, chấp nhận các hình thức cân chỉnh nhưng ảnh không chắp ghép; không chấp nhận những hình ảnh được tạo thành bởi câu lệnh trong công nghệ AI; ảnh chưa từng được đăng tải trên báo chí kể cả các trang mạng xã hội, blog, diễn đàn; ảnh chưa từng đoạt giải thưởng hoặc triển lãm ở bất kỳ cuộc thi ảnh nào…

Tuy nhiên nhiều khán giả phát hiện một số ảnh đoạt giải vi phạm quy định. Trong đó có những ảnh đã từng được đăng tải trên mạng xã hội, thậm chí có ảnh được cho là ghép bầu trời vào. 

Mâm xôi mùa cấy được một số ý kiến chỉ ra, tác phẩm này từng được triển lãm năm 2023. Ngay sau những ồn ào, BTC đã thông báo về việc rút tác phẩm đoạt giải do phạm quy.

Sự không sòng phẳng, không trung thực, hay nói cách khác là sự cố tình qua mặt ban giám khảo, BTC để gây ra những ồn ào là điều khó chấp nhận. Và việc thu hồi các giải thưởng đã trao cho những tác phẩm vi phạm quy chế là điều cần thiết. 

Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng mong rằng ban giám khảo cần nhạy bén và có những thể lệ chặt chẽ hơn chứ không thể chỉ trông chờ vào sự trung thực của người thi, đến khi xảy ra lùm xùm thì cùng nhau “muối mặt”.

Mới đây, Trung tâm Thông tin triển lãm TP.HCM tổ chức cuộc thi ảnh thời sự - nghệ thuật chủ đề “TP.HCM xây dựng nông thôn mới gắn với đô thị hóa nông thôn”.

Để tránh những “sự cố” không mong muốn xảy ra sau cuộc thi, BTC ghi rõ trong thể lệ: Tác phẩm phải do chính tác giả chụp tại các huyện nông thôn mới TP.HCM trong thời gian từ năm 2021-2024.

Bên cạnh đó, nhân vật, sự kiện trong ảnh phải là người thật, việc thật, không hư cấu, không cắt ghép. Tác phẩm được quyền xử lý kỹ thuật về màu sắc, ánh sáng, nhưng không được vẽ thêm, làm thay đổi nội dung, nhân vật, sự kiện của tác phẩm.

“Không chấp nhận những hình ảnh được tạo bởi công nghệ Trí tuệ nhân tạo AI”, BTC nhấn mạnh.

Cuộc thi ảnh “Đất nước ngàn hoa”, do Báo SGGP và Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam (VAPA) phối hợp tổ chức, chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975-30.4.2025); kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21.6.1925-21.6.2025) cũng vừa phát động.

Cuộc thi nhận tác phẩm đến 11h30 ngày 1.4.2025.

NSNA Lê Nguyễn, Phó Chủ tịch Hội NSNA Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật Hội NSNA Việt Nam, khẳng định: “Điều đầu tiên tôi muốn nhấn mạnh là để đảm bảo tính khách quan, công bằng của Cuộc thi, BTC sẽ loại các tác phẩm vi phạm Thể lệ của Cuộc thi và hủy bỏ kết quả chấm chọn, thu hồi giải thưởng và những quyền lợi khác.

Bên cạnh đó, nếu là hội viên VAPA, BTC sẽ hủy toàn bộ tác phẩm tham gia dự thi, không được xét tước hiệu và không hỗ trợ sáng tác trong năm 2025-2026. Nếu chưa là hội viên VAPA, BTC hủy toàn bộ tác phẩm tham gia dự thi, không xét kết nạp hội viên nếu đủ điều kiện kết nạp trong năm 2025-2026”.

Tác phẩm không được chắp ghép, thêm, bớt, làm sai lệch thực tế để thay đổi nội dung hiện thực trong ảnh (trừ ảnh ghép thuộc thể loại Panorama) cũng như không được sáng tác dựa trên công nghệ AI.

“Khi có kết quả chấm chung khảo, chúng tôi sẽ liên hệ với tác giả có tác phẩm thuộc Tốp 35 tác phẩm đoạt giải thưởng, tốp 20 tác phẩm ảnh nghệ thuật xuất sắc nhất được trao Chứng nhận của VAPA và các tác phẩm được chọn triển lãm khác để xác thực về thông tin, nguồn gốc ra đời của tác phẩm, nhất là đề nghị tác giả nộp file gốc để đối chiếu”, NSNA Lê Nguyễn cho biết.