Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam - Hành trình hơn bốn thập kỷ gìn giữ di sản

VHO - Ngày 5.12.1981, Bộ Văn hóa (nay là Bộ VHTTDL) ban hành quyết định thành lập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tại Hà Nội, đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị mỹ thuật dân tộc.

Trên nền tòa nhà kiến trúc Pháp cổ ở số 66 Nguyễn Thái Học, nơi từng là cơ sở của Trường Nữ sinh Đồng Khánh, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trở thành địa chỉ văn hóa đặc biệt, lưu giữ hàng nghìn hiện vật, tác phẩm và tư liệu mỹ thuật từ thời tiền - sơ sử cho đến mỹ thuật hiện đại.

Với chức năng sưu tầm, nghiên cứu, trưng bày và giáo dục, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc hệ thống hóa dòng chảy mỹ thuật dân tộc.

Theo các tư liệu chuyên ngành, kho hiện vật của bảo tàng hiện bao gồm từ tượng đá Chămpa, phù điêu thời Lý - Trần, nghệ thuật đình làng, đồ gốm truyền thống… đến các tác phẩm hội họa - điêu khắc hiện đại của những họa sĩ tiêu biểu như Nguyễn Phan Chánh, Tô Ngọc Vân, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm.

Hệ thống trưng bày thường xuyên cùng các triển lãm chuyên đề đã giúp công chúng tiếp cận di sản mỹ thuật một cách sinh động và khoa học hơn.

PGS.TS Nguyễn Đỗ Bảo, nhà nghiên cứu mỹ thuật, trong một cuộc trao đổi đăng trên Tạp chí Mỹ thuật (2021), đánh giá: “Việc thành lập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam là bước hoàn thiện thiết chế văn hóa quan trọng. Không chỉ lưu giữ tác phẩm, bảo tàng còn giúp hình thành nhận thức hệ thống về lịch sử mỹ thuật dân tộc, cung cấp tư liệu chuẩn xác cho nghiên cứu và giáo dục”.

PGS.TS Nguyễn Đỗ Bảo cho rằng, chính tính liên tục của sưu tầm và nghiên cứu đã tạo nên “ký ức văn hóa” cho mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Song song với đó, hoạt động giáo dục nghệ thuật của bảo tàng ngày càng được đẩy mạnh, bao gồm hướng dẫn tham quan, các chương trình trải nghiệm sáng tạo cho học sinh - sinh viên và hợp tác quốc tế trong bảo tồn hiện vật.

PGS.TS Bùi Như Hương (Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam) từng nhận định trên Báo Nhân Dân (2022): “Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam hiện nay không chỉ trưng bày di sản, mà còn tạo không gian tương tác để công chúng hiểu sâu hơn về chất liệu, kỹ thuật và bối cảnh xã hội của mỗi giai đoạn mỹ thuật”.

Hơn bốn thập kỷ kể từ ngày thành lập, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã trở thành trung tâm lưu giữ bộ sưu tập mỹ thuật toàn diện nhất của Việt Nam.

Không chỉ là nơi bảo tồn các giá trị của quá khứ, bảo tàng còn là cầu nối để công chúng hôm nay đối thoại với nghệ thuật, hiểu rõ hơn về lịch sử thẩm mỹ dân tộc và truyền cảm hứng sáng tạo cho các thế hệ trẻ.

Việc thành lập Bảo tàng vào năm 1981 cũng phản ánh tư duy quản lý văn hóa tiến bộ của Nhà nước trong giai đoạn chuyển mình của đất nước. Trong bối cảnh đời sống mỹ thuật thời kỳ hậu chiến đang dần định hình, sự ra đời của thiết chế này trở thành nền tảng để bảo tồn các giá trị truyền thống, đồng thời thúc đẩy quá trình hiện đại hóa mỹ thuật Việt Nam theo hướng hội nhập.