VHO - Nằm tại trung tâm phố cổ Hội An, di tích Nhà lao Hội An là “địa chỉ đỏ” để người dân, du khách tham quan, tìm về.
Di tích Nhà lao Hội An tọa lạc tại số 240/12 đường Lý Thường Kiệt, phường Hội An, thành phố Đà Nẵng. Đây là di tích lịch sử cách mạng được UBND tỉnh Quảng Nam trước đây công nhận là di tích cấp tỉnh theo Quyết định số 559/QĐ- UBND ngày 8.2.2007Nhà lao Hội An là nơi do đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai Mỹ - Diệm xây dựng từ năm 1960 dưới tên gọi là “Nhà lao Xóm Mới” hay “Trung tâm cải huấn Quảng Nam”Nơi đây được xem là chốn “địa ngục trần gian” vô cùng man rợ, dã man của địch đối với đồng bào, chiến sĩ của taTừ 1960 đến 1975, nhà lao là nơi giam cầm, tra tấn hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ và đồng bào ở khắp các địa phương của Quảng Nam và một số tỉnh khác trong quá trình tham gia cách mạng bị địch bắt giữSức chứa tối đa của tổng số phòng giam khoảng 500 người nhưng thực tế số lượng tù nhân bị giam cầm lên đến hơn 1.000 người gồm nhiều thành phần, lứa tuổi khác nhau, kể cả người già và trẻ emVào năm 2012, di tích Nhà lao Hội An được khởi công xây dựng với mục tiêu đầu tư tu bổ, phục hồi, chống xuống cấp các hạng mục hướng đến phát huy giá trị di tích. Đến nay các hạng mục đã được tu bổ là: cổng vào, nhà văn phòng, dãy nhà giam nam, nhà y tế, tường rào…Một số hạng mục hư hại chỉ còn lại nền móng như: phòng giam nữ phía đông, phòng giam nữ phía bắc, cột cờ, vọng lâu… được phục hồi, bảo đảm yếu tố nguyên trạng theo nguyên tắc bảo tồn di tíchNhà lao Hội An mở cửa thường xuyên và trở thành “địa chỉ đỏ” để nhân dân, du khách, các cơ quan đoàn thể tham quan, sinh hoạt truyền thốngKhách được tham quan, tìm hiểu theo lộ trình gồm: hội trường chính; vị trí cột cờ - nơi quân địch dùng tổ chức lễ chào cờ ngụy và học tập tố cáo với các nội dung “Chống cộng”; dãy phòng giam nam; khu xà lim hay còn gọi là khu biệt giam; lô cốt Đông Bắc; dãy nhà giam nữ và khu nhà hướng nghiệpHội trường chính được cải tạo thành không gian trưng bày và được khánh thành cuối năm 2023 với hơn 150 hình ảnh, tư liệu, hiện vật về lịch sử hình thành các nhà lao Hội An qua các thời kỳ; bố cục các hạng mục của nhà lao; tội ác của địch; tổ chức Đảng và các phong trào đấu tranh trong tù, các trận tiến công của quân ta vào nhà lao; một số bài thơ và các hiện vật sưu tầm…Các cấp hội tù yêu nước Quảng Nam, Đà Nẵng và nhiều nhân chứng cũng đã cung cấp 62 hiện vật, 3.390 lý lịch trích ngang tù yêu nước liên quan và hàng chục bài thơ ca được sáng tác tại nhà lao Hội An cùng nhiều thông tin, tư liệu quý khác…và đang được trưng bày tại phòng trưng bày Di tích Nhà lao Hội AnTrong những năm qua, Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới Hội An – đơn vị quản lý Nhà lao Hội An đã có nhiều cố gắng trong công tác nghiên cứu, sưu tầm, tập hợp các công trình nghiên cứu, các tư liệu có liên quan về di tíchĐồng thời đã liên lạc với các đơn vị, cơ quan liên quan để sưu tầm, bước đầu hình thành thư mục các tài liệu liên quan về di tích nhà lao Hội An qua các giai đoạn, tạo nguồn dữ liệu bước đầu phục vụ công tác nghiên cứu, bảo tồn, phát huy di tíchThông tin về di tích Nhà lao Hội An được số hóa để quảng bá, giới thiệu trên nền tảng số