“Vàng xanh” xứ Thanh: Từ sản xuất thô đến chuỗi giá trị xuất khẩu

VHO - Từ cây luồng gắn liền đời sống dân dã miền Tây xứ Thanh, nay những sản phẩm tinh chế từ “vàng xanh” đã có mặt tại nhiều quốc gia, góp phần nâng cao thu nhập, bảo vệ môi trường và khẳng định vị thế Thanh Hóa trên bản đồ xuất khẩu tre luồng của Việt Nam.

Chế biến sâu – bước chuyển mình của “vàng xanh” xứ Thanh

Thanh Hóa hiện có khoảng 78.000 ha tre, luồng, sản lượng đạt 193 triệu cây mỗi năm, mang lại giá trị sản xuất hơn 570 tỉ đồng, chiếm gần 30% giá trị ngành lâm nghiệp toàn tỉnh.

Từ lợi thế nguồn nguyên liệu dồi dào, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, hướng đến chế biến sâu thay vì chỉ bán nguyên liệu thô như trước.

Toàn tỉnh hiện có 37 cơ sở sản xuất, chế biến tre, luồng quy mô doanh nghiệp, hợp tác xã, cùng hàng trăm hộ sản xuất nhỏ lẻ, với tổng công suất khoảng 200.000 tấn nguyên liệu/năm.

Các sản phẩm truyền thống như đũa, tăm, nan, vàng mã nay được thay thế bằng những mặt hàng có giá trị cao hơn: ống hút, dao, muỗng, khay, bàn ghế, đồ trang trí nội thất...

Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại trong các công đoạn cắt, chẻ, ép, hấp sấy, xử lý chống mối mọt, sản phẩm tre luồng xứ Thanh đã đạt tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu. Nhiều doanh nghiệp còn đạt chứng chỉ FSC, ISO, CE, mở rộng thị phần xuất khẩu.

Anh Nguyễn Mạnh Cường, Giám đốc Công ty TNHH Bamboo Vina, cho biết: “Dưới bàn tay khéo léo của người thợ, từng thân tre, luồng được lựa chọn kỹ, xử lý, ép tạo hình, khắc họa tinh tế thành sản phẩm nội thất, đồ dùng thân thiện môi trường. Chính yếu tố tự nhiên và tính thẩm mỹ giúp sản phẩm được ưa chuộng cả trong nước lẫn quốc tế”.

Không chỉ chú trọng chất lượng, nhiều cơ sở còn chủ động đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Amazon, Alibaba… giúp hàng hóa tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu. “Thương mại điện tử giúp chúng tôi vươn xa hơn, kể cả đến khách hàng ở châu Âu hay Bắc Mỹ”, anh Cường chia sẻ.

Xây dựng chuỗi giá trị – sinh kế bền vững cho miền núi

Không phải ngẫu nhiên mà người dân xứ Thanh gọi cây luồng là “vàng xanh của miền Tây”. Với hơn 128.000 ha rừng luồng, Thanh Hóa hiện là tỉnh có diện tích luồng lớn nhất cả nước. Cây luồng không chỉ giữ đất, giữ nước mà còn là nguồn sinh kế của hàng vạn hộ dân miền núi.

Tuy nhiên, trong nhiều năm, giá trị kinh tế của luồng chưa tương xứng với tiềm năng khi phần lớn chỉ được bán thô. Trước thực tế đó, tỉnh Thanh Hóa đã xác định phát triển cây luồng bền vững là trụ cột trong chiến lược giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Theo ông Cao Văn Cường, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, địa phương đang triển khai mô hình phát triển tre luồng theo chuỗi giá trị, đồng thời hỗ trợ người dân 2 triệu đồng/ha/năm trong 2 năm đầu để thâm canh, phục tráng rừng luồng.

Tỉnh cũng khuyến khích cấp chứng chỉ FSC, đầu tư đường giao thông vùng nguyên liệu, xây dựng chuỗi liên kết từ trồng – chế biến – tiêu thụ nhằm bảo đảm hiệu quả lâu dài.

Nhờ đó, đến nay, toàn tỉnh đã có gần 60 cơ sở chế biến luồng hiện đại, sản phẩm đa dạng từ đũa, tăm, đồ gia dụng, nội thất cao cấp đến ống hút, bàn chải, khay tre xuất khẩu.

Nhiều mô hình thành công như HTX Sông Mã (xã Hồi Xuân) doanh thu hàng chục tỉ đồng mỗi năm; HTX Hợp Phát tạo việc làm cho hàng trăm phụ nữ dân tộc với thu nhập 7–8 triệu đồng/tháng; hay Công ty TNHH Vibabo, doanh thu 3–4 tỉ đồng/năm, tạo việc làm ổn định cho gần 30 lao động, thu nhập bình quân khoảng 100 triệu đồng/người/năm.

Ông Lê Xuân Lâm, Giám đốc Vibabo, chia sẻ: “Sản phẩm tre luồng không chỉ có giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm rác thải nhựa. Đây chính là hướng phát triển xanh và bền vững cho tương lai”.

Theo kế hoạch, đến năm 2025, Thanh Hóa phấn đấu 85% sản phẩm tre, luồng tiêu thụ trong nước, 15% xuất khẩu; và đến năm 2030, tỉ lệ xuất khẩu đạt 25%.

Từ những rừng luồng xanh mướt, người dân miền núi Thanh Hóa đang từng bước biến tài nguyên bản địa thành chuỗi giá trị xuất khẩu, góp phần đưa “vàng xanh” xứ Thanh vươn tầm thế giới.