Đặt hàng đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật: Sẽ giải tỏa được “cơn khát” nguồn nhân lực

VH- Đào tạo tập trung ở một số ngành thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật (VHNT) đang khó tuyển sinh; Đào tạo những ngành nghệ thuật truyền thống đang bị khủng hoảng thiếu nhân lực; Đào tạo đặt hàng tạo nguồn nhân lực chất lượng cao... là những vấn đề quan trọng được đặt ra tại dự thảo Đề án Đặt hàng đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2019 – 2030, tầm nhìn đến năm 2035 của Bộ VHTTDL.

 Lớp diễn viên, nhạc công của Nhà hát Chèo VN được thực hiện theo Đề án đào tạo đội ngũ diễn viên, nhạc công nghệ thuật Tuồng, Chèo, Cải lương và Dân ca kịch cho các đơn vị nghệ thuật trong cả nước

 Dự thảo Đề án Đặt hàng đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2019 - 2030, tầm nhìn đến năm 2035do Bộ VHTTDL nghiên cứu, xây dựng đã nêu rõ những khó khăn và cả bất cập trong công tác đào tạo hiện nay.

Thực trạng “không phải ai cũng biết”

Dự thảo Đề án cho biết, đào tạo VHNT mang tính đặc thù cao, tuyển chọn năng khiếu khắt khe, tuyển sinh nhiều vòng. Mỗi khoá có hàng nghìn thí sinh dự tuyển nhưng chỉ tuyển chính thức được vài chục em cho tất cả các chuyên ngành của một khoá đào tạo, thậm chí có những ngành, có những năm không tuyển sinh được. Trong quá trình đào tạo, tính sàng lọc năng khiếu rất cao, đầu ra không tỷ lệ thuận với đầu vào. Chi phí đào tạo rất lớn đối với người học so với các ngành khác, đặc biệt kinh phí làm tốt nghiệp bằng tác phẩm của một số ngành/chuyên ngành rất cao.

Chưa hết, thời gian đào tạo rất dài, khổ luyện liên tục trong nhiều năm. Vì vậy, nhiều ngành thuộc lĩnh vực VHNT không thu hút người theo học, tạo ra cơ cấu đào tạo các ngành/chuyên ngành không đồng đều... ảnh hưởng đến chiến lược đào tạo “đỉnh cao” về VHNT và bảo tồn các ngành nghệ thuật truyền thống. Đào tạo VHNT cũng càng khó khăn và hạn chế hơn khi Bộ GD&ĐT chủ trương đổi mới cho thí sinh chủ động hơn trong việc chọn trường, ngành phù hợp với nguyện vọng. Mặc dù Nhà nước có cơ chế chính sách ưu đãi cho học sinh, sinh viên các ngành đặc thù truyền thống dân tộc, dân tộc thiểu số đã có nhưng chưa đủ để khuyến khích học sinh, sinh viên dự tuyển, theo học các ngành năng khiếu nghệ thuật.

Từ thực trạng khó khăn của công tác đào tạo VHNT, dự thảo Đề án Đặt hàng đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2019 – 2030, tầm nhìn đến năm 2035 được xây dựng với các tiêu chí: Đào tạo đặt hàng tập trung ở một số ngành, chuyên ngành thuộc VHNT phục vụ bảo tồn và khai thác tinh hoa văn hóa dân tộc, tiếp thu và phổ biến tinh hoa văn hóa của nhân loại.

Dự báo chính xác ngành, chuyên ngành số lượng nhân lực cần đào tạo để đáp ứng được yêu cầu nhân lực của xã hội tránh khủng hoảng thừa nhân lực sau đào tạo. Đào tạo đặt hàng thực hiện trên nguyên tắc lý luận gắn với thực tế, học đi đôi với hành, coi trọng hiệu quả thiết thực. Xác định rõ quy trình đào tạo gắn với các tiêu chí, tiêu chuẩn như điều kiện môi trường đào tạo, nội dung chương trình, giáo trình và phương pháp kiểm tra, đánh giá, chất lượng đào tạo, trình độ đội ngũ giảng dạy, chất lượng đầu vào của thí sinh. Đào tạo đặt hàng với các ngành, chuyên ngành khó tuyển...

 Lớp diễn viên, nhạc công của Nhà hát Tuồng VN được thực hiện theo Đề án đào tạo đội ngũ diễn viên, nhạc công nghệ thuật Tuồng, Chèo, Cải lương và Dân ca kịch cho các đơn vị nghệ thuật trong cả nước

Cụ thể tới từng chuyên ngành đào tạo

Theo dự thảo Đề án, các lĩnh vực đặt hàng đào tạo gồm: Âm nhạc, Mỹ thuật, Sân khấu, Điện ảnh, Múa, Xiếc, Văn hóa, Văn học. Với mỗi lĩnh vực, Đề án đưa ra cụ thể từ trình độ và chỉ tiêu tuyển sinh đào tạo đặt hàng và cụ thể theo từng năm, từng giai đoạn. Đề án dự kiến bắt đầu triển khai từ năm 2019 và kết thúc năm 2030. Mỗi năm Đề án có thể thực hiện từ một hoặc nhiều lần tuyển sinh theo từng trình độ đào tạo.

Dự thảo Đề án cũng đã đặt ra các giải pháp đào tạo đặt hàng: Xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách thực hiện việc đặt hàng đào tạo các ngành, chuyên ngành đã được xác định trong Đề án. Nâng cao năng lực đào tạo của các cơ sở đào tạo VHNT được lựa chọn đặt hàng đào tạo. Tăng cường hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học đối với đào tạo đặt hàng trong lĩnh vực VHNT. Sử dụng học sinh, sinh viên tốt nghiệp sau đào tạo đối với ngành, chuyên ngành đặt hàng đào tạo.

Mỗi giải pháp đều đặt ra những nhiệm vụ cụ thể, đơn cử như giải pháp Nâng cao năng lực đào tạo của các cơ sở đào tạo VHNT được lựa chọn đặt hàng đào tạo đối với đội ngũ giảng viên: Sử dụng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, giảng viên trẻ có tài năng, uy tín nghề nghiệp; các NSND, NSƯT, nghệ nhân, chuyên gia giỏi tham gia đào tạo. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá học sinh, sinh viên và năng lực ngoại ngữ đối với với những giảng viên, giáo viên tham gia đào tạo theo cơ chế đặt hàng. Mời các chuyên gia, giảng viên nước ngoài, người VN đang giảng dạy ở cơ sở đào tạo, đơn vị nghệ thuật có uy tín của nước ngoài tham gia giảng dạy.

Đề án đặt ra giải pháp sử dụng học sinh, sinh viên tốt nghiệp sau đào tạo đặt hàng là được ưu tiên bố trí việc làm ở các tổ chức, các đơn vị nghệ thuật. Cơ sở đạo tạo gắn kết với nhà hát, đơn vị nghệ thuật và các tổ chức trong quá trình đào tạo để sau khi đào tạo, học viên có thể được xét tuyển dụng và làm việc phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ... Việc đào tạo đặt hàng dự kiến triển khai ở khu vực các cơ sở đào tạo trung ương.

Theo dự thảo Đề án, Nhà nước sẽ trả 100% chi phí đào tạo, áp dụng cho đối tượng là học sinh, sinh viên thuộc các ngành, chuyên ngành khó tuyển sinh, hiếm, hoặc truyền thống và dân tộc. Trên cơ sở tính toán chi phí đào tạo tối thiểu để đảm bảo chất lượng theo chuẩn đầu ra của ngành đào tạo đã cam kết. Nguyên tắc tuyển chọn dựa trên cơ sở các tiêu chí: Học sinh có năng khiếu, tài năng trong cả nước được tham gia dự thi đối với các ngành, chuyên ngành; Ưu tiên theo đề nghị của tổ chức, đơn vị nghệ thuật, nhà hát, đơn vị sử dụng nhân lực của các tỉnh, thành trong cả nước giới thiệu dự tuyển, có cam kết nhận học sinh, sinh viên về làm việc sau tốt nghiệp; Chú trọng tuyển chọn học sinh là người dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa nhằm bổ sung nhân lực cho các đơn vị nghệ thuật, nhà hát, nhằm bảo tồn, phát triển giá trị nghệ thuật của các vùng, miền trong cả nước.

Với những giải pháp đặt ra từ dự thảo Đề án, nhiều đại diện của các cơ sở đào tạo VHNT cũng như các đơn vị nghệ thuật đều đánh giá và trông chờ Đề án sẽ nhanh chóng được phê duyệt và triển khai. Chắc chắn Đề án sẽ giải toả cơn khát khủng hoảng về nhân lực chất lượng cao, tài năng đối với một số lĩnh vực VHNT hiện nay, đồng thời mang lại nhiều hi vọng cho nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai. 

HIỀN LƯƠNG