Dự thảo chế tài quản lý nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật: Càng nổi tiếng càng phải chuyên nghiệp, trách nhiệm

VHO- Nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật, tô hồng hoặc bôi đen và hệ quả là vô số người hâm mộ, công chúng vì tin tưởng, nghe theo mà gánh phải “trái đắng”. Để chấn chỉnh mặt trái này, một nội dung được nhấn mạnh tại Tờ trình của Bộ VHTTDL gửi Bộ Tư pháp thẩm định về đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo là, “đề xuất bổ sung khái niệm “người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng”; quy định trách nhiệm và hoạt động quảng cáo của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng”.

 Một số nghệ sĩ quảng cáo sản phẩm trên trang cá nhân Ảnh minh họa

Kể ra không hết chuyện dở khóc, dở cười do quảng cáo mà không hiểu về sản phẩm quảng cáo do chính các nghệ sĩ, KOLs đưa đến khán giả nhiều năm qua. NSND Hồng Vân từng phải xin lỗi người mến mộ do quảng cáo công dụng quá đà cho viên sủi thảo dược. Thực phẩm chức năng này được Cục An toàn thực phẩm cảnh báo sản phẩm không đúng công dụng như quảng cáo.

Nghệ sĩ không thể bất chấp sự thật…

Hàng loạt nghệ sĩ như Đức Thịnh, Ưng Hoàng Phúc, Ngân Quỳnh, Mỹ Uyên, Hoàng Sơn, Hoàng Mập... đã khiến dư luận xôn xao khi xuất hiện trong clip quảng cáo liệu trình “siêu giảm béo”, tất nhiên, lại sai sự thật. Cơ sở phòng khám tại TP.HCM được gắn với quảng cáo liệu trình này đã bị xử phạt vi phạm hành chính và tước giấy phép hoạt động.

Tiếp đến việc rầm rộ nghệ sĩ quảng cáo tiền ảo, giới thiệu vòng, nhẫn phong thủy, tâm linh. Diễn viên Thanh Hương trong một thời gian dài khiến cánh chị em liên tiếp móc hầu bao cho những món mỹ phẩm được quảng cáo vô tội vạ. MC Cát Tường trong một bài đăng quảng cáo sữa tự tin kể ra một loạt các công dụng “thần thánh” chẳng khác nào thuốc chữa bệnh xương khớp, có thể khiến người dùng lập tức hết bệnh chỉ sau thời gian ngắn... Bà Vũ Thu Thủy, Trưởng phòng Quản lý hoạt động Quảng cáo và Tuyên truyền (Cục Văn hóa cơ sở, Bộ VHTTDL) cho biết, nội dung được Bộ đề nghị đưa vào Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo nhằm quy định trách nhiệm và hoạt động quảng cáo của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng, sẽ tháo gỡ những bất cập, chấn chỉnh hành vi tuỳ tiện của nhiều nghệ sĩ, KOLs trong việc chuyển tải sản phẩm quảng cáo đến công chúng, người tiêu dùng.

“Đây là một thực tế đang đặt ra yêu cầu cần có chế tài pháp luật điều chỉnh. Những việc làm như livestream bán hàng và đăng trạng thái cảm xúc từ các nghệ sĩ, diễn viên, KOLs dự kiến sẽ được điều chỉnh tại Luật Quảng cáo sửa đổi, trước đó đã được quy định một phần ở Luật Tiêu dùng. Người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng có nhiều đối tượng sở hữu các tài khoản mạng xã hội rất đông lượt người theo dõi. Luật Quảng cáo sửa đổi sẽ nghiên cứu, đưa ra những chế tài chặt chẽ để quản lý những đối tượng, hành vi này…”, bà Thủy cho biết. Sẽ không còn cảnh tượng nghệ sĩ xơi xơi, băm bổ đưa ra các sản phẩm làm đẹp, thực phẩm chức năng… trên các tài khoản cá nhân có nhiều ngàn lượt người theo dõi. Bà Thủy cho rằng: “Người nổi tiếng thì phải có trách nhiệm với việc làm của mình, không thể bừa bãi. Dự kiến sẽ có quy định về hoạt động quảng cáo của người có tầm ảnh hưởng phải có văn bản thỏa thuận với tổ chức, cá nhân có sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo và phải được tổ chức, cá nhân đó đồng ý, xác nhận vào nội dung quảng cáo trước khi thực hiện, khi đăng tải ý kiến, cảm nhận về việc sử dụng hàng hóa, dịch vụ trên trang mạng xã hội khi có bằng chứng cụ thể về việc trực tiếp sử dụng sản phẩm…”.

Người nổi tiếng càng cần chuyên nghiệp, trách nhiệm

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhìn nhận, việc quảng cáo của các nghệ sĩ, nhất là trên các trang mạng xã hội thời gian qua đã gây nhiều ý kiến trái chiều, trong đó chủ yếu lên án việc quảng cáo sản phẩm không bảo đảm chất lượng, có dấu hiệu lừa dối khách hàng. “Nghệ sĩ là người của công chúng, việc quảng cáo sản phẩm sai lệch gây ra rất nhiều hệ lụy tiêu cực đối với khách hàng, xã hội và chính nghệ sĩ. Vì thế, việc Bộ VHTTDL đề xuất nghệ sĩ phải thẩm định sản phẩm trước khi quảng cáo là một vấn đề rất đáng quan tâm...”, ông Sơn nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, đây là quy định mang đến nhiều mặt tích cực, giúp bảo vệ quyền lợi và đảm bảo chất lượng sản phẩm cho người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em, những người yếu thế trong xã hội, và những sản phẩm liên quan đến sức khỏe, đồng thời giúp xây dựng hình ảnh và uy tín của các nghệ sĩ. Qua việc thẩm định, có thể kiểm soát và ngăn chặn những quảng cáo gây lừa đảo, vi phạm đạo đức, gây hại cho khán giả. “Có nhiều nghệ sĩ đang bất chấp để quảng cáo sai sự thật, việc áp dụng quy định thẩm định có thể giúp bảo đảm tính trung thực trong quảng cáo, giúp người tiêu dùng không bị lừa đảo hoặc nhận thông tin sai lệch về sản phẩm và dịch vụ, nhờ đó tăng cường niềm tin của người tiêu dùng đối với các nghệ sĩ và thương hiệu nhãn hàng...”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu. Ông Sơn cũng cho rằng, ngoài việc thẩm định trước, các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cũng cần có hệ thống kiểm tra, xử lý khiếu nại và áp dụng các biện pháp xử phạt nếu có thông tin sai lệch trong quảng cáo của các nghệ sĩ.

Cho rằng, việc thẩm định sản phẩm trước khi quảng cáo là một vấn đề phức tạp, cần có sự cân nhắc và thảo luận kỹ lưỡng giữa các cơ quan quản lý, các nghệ sĩ, và các chuyên gia liên quan để tạo ra một hệ thống thẩm định hợp lý và đáng tin cậy, PGS.TS Bùi Hoài Sơn lưu ý, cần có một khung pháp lý chặt chẽ để xác định những gì là không chấp nhận được trong quảng cáo, bao gồm những nội dung không lành mạnh, sai sự thật, hay vi phạm pháp luật. Việc xác định tiêu chuẩn này phải thống nhất, minh bạch để tránh gây hiểu lầm và tranh cãi. Bên cạnh đó, cần cân nhắc giữa bảo vệ tính sáng tạo, tự do nghệ thuật và việc áp dụng quy định thẩm định. Nếu quá chặt chẽ trong việc kiểm duyệt, có thể làm hạn chế sự sáng tạo và đa dạng trong lĩnh vực nghệ thuật. “Cần cung cấp hướng dẫn, tư vấn cho nghệ sĩ và các nhà quảng cáo về quy trình thẩm định và tiêu chuẩn để giúp tăng cường hiểu biết, sự tuân thủ từ phía người tham gia. Cùng với đó, việc thực hiện chế tài cần sự hợp tác và liên kết với các bên liên quan, bao gồm các cơ quan quản lý, nghệ sĩ, công chúng và các chuyên gia trong lĩnh vực liên quan để giúp bảo đảm tính toàn diện và hài hòa trong việc thực hiện chế tài…”, ông Sơn lưu ý.

Tuy nhiên, gốc gác của câu chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi” này vẫn là ý thức trách nhiệm của nghệ sĩ trước công chúng. Để xử lý quản lý nghệ sĩ quảng cáo một cách rốt ráo, cần có những định hướng, tuyên truyền và hành lang pháp lý rõ ràng. Mặt khác, điều quan trọng là đạo đức và trách nhiệm công dân cũng như trách nhiệm của nghệ sĩ cần được nhấn mạnh. “Nghệ sĩ nắm vững các quy tắc đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm công dân là rất quan trọng. Họ phải hiểu rằng những quy định, quy tắc trong quảng cáo không chỉ là để hạn chế hoạt động của họ, mà còn để đảm bảo tính chính đáng và đạo đức nghề nghiệp của mình. Nghệ sĩ cần đảm bảo rằng công việc của họ phải tuân thủ đúng những nguyên tắc đạo đức và công bằng, không vi phạm pháp luật. Trong đào tạo nghệ sĩ cũng cần tăng cường việc giảng dạy về đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm công dân. Đây là cơ hội để tạo ra một thế hệ nghệ sĩ quảng cáo chuyên nghiệp, có trách nhiệm đạo đức với nghề nghiệp. Càng nổi tiếng, càng cần điều này”, ông Sơn khẳng định.

Công ty quảng cáo cũng có vai trò quan trọng trong việc thể hiện đạo đức và trách nhiệm công dân của nghệ sĩ. Họ cần thiết lập các quy tắc rõ ràng và kỷ luật nghiêm khắc để đảm bảo các nghệ sĩ tuân thủ và chấp hành những nguyên tắc này. Ngoài ra, việc tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nâng cao nhận thức đạo đức và trách nhiệm của các nghệ sĩ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những quảng cáo chất lượng và đáng tin cậy. Sự giám sát và xử lý nghiêm khắc các trường hợp vi phạm quy định về đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm công dân cũng là giải pháp quan trọng. Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần làm việc chặt chẽ với nhau để đảm bảo rằng những trường hợp vi phạm được phát hiện và xử lý một cách nhanh chóng và hiệu quả. 

PHƯƠNG ANH