Không muốn nuôi dạy một đứa trẻ yếu đuối, tự ti, cha mẹ cần HẠN CHẾ làm 3 điều này

VHO - Từ một đứa trẻ lanh lợi, ánh mắt sáng rỡ, vì sao lại dần trở nên dè dặt, thiếu tự tin, thậm chí là "nhút nhát đến mức đáng lo"?

Có một hiện tượng khá phổ biến là rất nhiều đứa trẻ khi còn nhỏ thì hoạt bát, tự tin, dám nói dám làm, nhưng càng lớn lại càng rụt rè, ngại va chạm, gặp chuyện thì lùi bước, bị oan cũng không dám lên tiếng. Điều gì đã xảy ra?

Các chuyên gia giáo dục gia đình cho rằng, sự thay đổi này hiếm khi đến từ bản thân đứa trẻ. Phía sau dáng vẻ rụt rè, yếu thế ấy, thường là dấu vết rất rõ của cách giáo dục trong gia đình.

Nếu không muốn con lớn lên với tâm thế tự ti, sợ hãi và thiếu bản lĩnh, cha mẹ cần đặc biệt tránh 3 kiểu hành xử dưới đây.

1. Đừng dùng "quyền làm cha mẹ" để đè nén con

Nhiều bậc phụ huynh tin rằng, lời nói của cha mẹ là mệnh lệnh tuyệt đối, con cái không được phản biện, không được trái ý. Bất kỳ sự phản kháng nào cũng bị coi là "cãi lời" và đi kèm là mắng mỏ, trừng phạt.

Lớn lên trong môi trường như vậy, trẻ học được một điều rằng im lặng là an toàn. Dần dần, trẻ không còn dám đưa ra ý kiến, không dám đứng ra bảo vệ bản thân, làm gì cũng rón rén vì sợ sai, sợ bị trách phạt.

Trong quan niệm giáo dục truyền thống, nhiều người cho rằng chỉ khi giữ được quyền uy tuyệt đối, cha mẹ mới dạy được con. Nhưng trên thực tế, sự áp đặt chỉ tạo ra hai kiểu trẻ: hoặc bề ngoài ngoan ngoãn nhưng bên trong đầy phản kháng, hoặc mất hẳn chính kiến và năng lực suy nghĩ độc lập.

Uy quyền thực sự trong giáo dục không đến từ việc nói to hay nắm quyền sinh sát, mà đến từ sự tôn trọng và tin tưởng của con cái. Khi cha mẹ biết lắng nghe, đối thoại thay vì ra lệnh, dám thừa nhận sai sót và cho con cơ hội tham gia quyết định trong phạm vi phù hợp, trẻ mới dám là chính mình và hình thành nội lực vững vàng.

2. Đừng quá soi xét, căng thẳng với con trong những chuyện vụn vặt

Có những gia đình mà mọi chuyện nhỏ nhặt đều có thể trở thành lý do để trách mắng trẻ: để dép chưa ngay ngắn, quên cất quần áo, làm rơi vài hạt cơm khi ăn… Tất cả đều bị phóng đại, nhắc đi nhắc lại, thậm chí lôi cả "lịch sử sai phạm" ra kể lể.

Sống lâu trong môi trường như vậy, trẻ luôn ở trạng thái căng thẳng, sợ mắc lỗi, sợ bị chê trách. Mỗi hành động đều phải cân nhắc, do dự, không dám thử cái mới vì lo "làm không đúng".

Thực tế, điều khiến trẻ tổn thương không phải là thiếu thốn vật chất, mà là cảm giác liên tục bị phủ nhận, bị bắt lỗi trong những điều rất nhỏ. Nhiều cha mẹ quá khắt khe không hẳn vì con, mà vô tình dùng việc trách mắng để khẳng định vị trí và giá trị của bản thân.

Những bậc cha mẹ khôn ngoan thường không tiêu hao năng lượng của con vào các tiểu tiết. Họ cho phép con sai trong những chuyện nhỏ, bởi hiểu rằng trưởng thành là quá trình vấp ngã. Thay vì soi lỗi, họ tập trung vào việc hình thành giá trị sống, năng lực và sự ổn định cảm xúc, để trẻ lớn lên trong trạng thái tinh thần nhẹ nhõm và an toàn.

3. Đừng thường xuyên hạ thấp, so sánh và "dội gáo nước lạnh" vào con

Không ít phụ huynh tin rằng nếu không chê bai, không dập tắt sự tự tin, con sẽ "ngạo mạn", "bay cao". Vì thế, mỗi khi trẻ đạt được điều gì, thay vì ghi nhận, họ lập tức so sánh với người khác hoặc chỉ ra điểm chưa đủ tốt.

Nhưng sự thật là việc liên tục bị hạ thấp không giúp trẻ tiến bộ, mà chỉ khiến trẻ nghi ngờ chính mình. Trẻ em tin lời cha mẹ hơn bất kỳ ai. Khi những lời tiêu cực đến từ người thân yêu nhất, trẻ rất dễ hình thành niềm tin rằng mình kém cỏi, không đủ giỏi, không đáng được công nhận.

Sự "đả kích" nhân danh giáo dục thực chất là một dạng tổn thương tinh thần. Nó không tạo ra động lực, mà bào mòn lòng tự trọng và dần hình thành tính cách rụt rè, tự ti.

Vai trò lớn nhất của cha mẹ không chỉ là cho con cuộc sống đủ đầy, mà là trở thành nguồn sức mạnh tinh thần. Khi nghĩ đến cha mẹ, trẻ cảm thấy ấm áp, được nâng đỡ và có thêm dũng khí đối diện với khó khăn.

Kết

Mỗi lần cha mẹ dùng quyền uy để áp chế, mỗi lần khắt khe quá mức trong chuyện nhỏ, mỗi lần lấy so sánh và chê bai làm "động lực", đều đang âm thầm góp phần tạo nên một đứa trẻ yếu thế về tinh thần.

Không ai mong con mình lớn lên trong sự tự ti và sợ hãi. Nếu muốn con có ánh mắt tự tin, nội tâm vững vàng và dám đứng thẳng giữa cuộc đời, cha mẹ cần học cách tôn trọng, công nhận và bao dung với con nhiều hơn. Một đứa trẻ được nuôi dưỡng bằng sự thấu hiểu và yêu thương sẽ tự khắc lớn lên mạnh mẽ.

Theo Sohu