Giữ bình an cho mái ấm trong kỷ nguyên số

VHO - Trong kỷ nguyên số, nơi mọi kết nối chỉ cách nhau một cú chạm, không gian mạng lẽ ra phải là môi trường giúp các gia đình xích lại gần nhau hơn, thế nhưng, với nhiều phụ nữ và trẻ em, thế giới trực tuyến lại đang tiềm ẩn vô vàn nguy cơ: Từ những lời quấy rối, bắt nạt đến hành vi xâm phạm đời tư.

Khi “bạo lực ảo” để lại những tổn thương thật, việc bảo vệ an toàn số cho phụ nữ và trẻ em vừa là nhiệm vụ của xã hội, vừa là trách nhiệm của mỗi gia đình - nơi yêu thương và bình an cần được gìn giữ cả trong đời thực lẫn trên không gian mạng.

Nỗi ám ảnh mang tên “quấy rối trực tuyến”

Đến nay, chị N. (SN 2003, Hà Nội) vẫn chưa hết bàng hoàng khi nhớ lại sự việc xảy ra vào tháng 8.2025. Chị liên tục nhận được tin nhắn làm phiền qua mạng xã hội từ một tài khoản tên Peter. Ban đầu, người này chỉ gửi lời chào và vài câu hỏi xã giao. Chị N. đáp lại theo phép lịch sự rồi dừng trò chuyện.

Tuy nhiên, sau đó, tài khoản Peter bắt đầu buông lời thô tục và gửi hình ảnh có nội dung đồi trụy. Quá sợ hãi, chị lập tức chặn liên lạc, nhưng đối tượng vẫn tiếp tục quấy rối qua hai số điện thoại khác. Chỉ đến khi bạn trai chị trực tiếp gọi điện cảnh cáo, người này mới dừng lại và thu hồi toàn bộ tin nhắn. “Đến giờ mình vẫn thấy sợ hãi và hoang mang. Dù biết mạng là ảo, nhưng ra đường mình luôn cảm giác bất an, sợ có người theo dõi”, chị N. chia sẻ.

Tương tự, chị H.P.T. cũng liên tục nhận những tin nhắn quấy rối về ngoại hình mỗi khi đăng ảnh hay story trên mạng xã hội. Ban đầu, các bình luận chỉ mang tính trêu đùa, nhưng dần trở nên khiếm nhã, gạ gẫm, thậm chí xúc phạm. Những tin nhắn như vậy xuất hiện ngày càng nhiều, khiến chị T. cảm thấy hoảng sợ và ngần ngại mỗi khi chia sẻ hình ảnh cá nhân. “Nhiều khi tôi chỉ muốn đóng hết tài khoản để khỏi phải đọc những lời khó nghe đó nữa”, chị T. tâm sự.

Không chỉ riêng họ, rất nhiều phụ nữ ở mọi lứa tuổi trở thành nạn nhân của hành vi “tấn công” trên môi trường mạng - từ xâm phạm đời tư, trêu ghẹo đến bạo lực giới - đang ngày càng phức tạp, để lại hậu quả lâu dài.

Tại Hội thảo quốc tế và triển lãm về bạo lực trực tuyến với phụ nữ và trẻ em ở Hà Nội, các đại biểu nhận định: Bóc lột và lạm dụng tình dục trẻ em trực tuyến (OCSEA) cùng bạo lực giới qua công nghệ (TF-GBV) là thách thức toàn cầu, đòi hỏi giải pháp đồng bộ và hợp tác chặt chẽ.

Theo Tổ chức Childlight, mỗi năm có khoảng 300 triệu trẻ em bị bóc lột trực tuyến; các vụ dụ dỗ, tống tiền tình dục tăng gấp ba lần trong năm 2024; 38% phụ nữ có truy cập Internet từng trải qua bạo lực trực tuyến. Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, 16-58% phụ nữ từng bị lạm dụng qua công nghệ, điều đó cho thấy nhu cầu cấp thiết phải làm cho thế giới số an toàn hơn với phụ nữ và trẻ em.

Ở Việt Nam, 90% trẻ em độ tuổi từ 12-17 sử dụng Internet, nhưng chỉ 1/3 được hướng dẫn về an toàn trực tuyến. Nhiều em từng bị quấy rối hoặc tiếp xúc với nội dung không phù hợp, song gần một nửa không chia sẻ với ai vì không biết tìm đến đâu để được giúp đỡ. Bên cạnh đó, 13% phụ nữ Việt Nam từng trải qua bạo lực tình dục, trong khi chưa có dữ liệu quốc gia đầy đủ về xâm hại qua công nghệ, khiến mức độ thực tế vẫn chưa được nhìn nhận toàn diện.

Nạn nhân của quấy rối trực tuyến thường là các cô gái trẻ, bị kẻ xấu tiếp cận theo cách thức quen thuộc: Bắt chuyện làm quen, rồi khi không được đáp lại, chúng dùng lời lẽ thô tục, thậm chí gửi clip đồi trụy để uy hiếp và quấy rối.

Việt Nam chủ động bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng

Tại Hội thảo, Đại tá Lê Hoàng Dương, Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại (Bộ Công an) nhấn mạnh: Bảo đảm an toàn trên không gian mạng là yếu tố trọng tâm trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Việt Nam đang tích cực hoàn thiện hành lang pháp lý, nâng cao nhận thức xã hội và năng lực thực thi nhằm bảo vệ người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

Đề cao đạo đức và trách nhiệm của người sử dụng mạng xã hội

VHO - Không gian mạng đang trở thành “tấm gương” phản chiếu rõ nét văn hóa ứng xử của người sử dụng mạng xã hội. Tuy nhiên, song hành với mặt sáng là sự gia tăng của các biểu hiện lệch chuẩn như ngôn từ kích động, bình luận thù ghét, tin giả, xúc phạm danh dự người khác...

“Trong thời đại công nghệ 4.0, tội phạm mạng ngày càng tinh vi, nhiều hành vi lạm dụng diễn ra ẩn danh, từ AI, deepfake đến chatbot lừa đảo. Điều đó đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp để bảo đảm một môi trường số an toàn, lành mạnh”, đại tá Lê Hoàng Dương cho biết.

Bà Silvia Danailov, Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam nhận định: Đằng sau mỗi con số thống kê là những câu chuyện đau lòng. Một cô gái trẻ bị dụ dỗ vì mục đích tình dục hoặc tống tiền qua nền tảng mạng; một bé trai bị ép chia sẻ hình ảnh nhạy cảm; một người phụ nữ bị nhắm mục tiêu qua các mối đe dọa và deepfake... không phải là những sự việc đơn lẻ, mà là các mắt xích trong chuỗi bạo lực kéo dài từ thời thơ ấu, lan qua tuổi trưởng thành và có thể theo phụ nữ suốt cuộc đời.

Với những nỗ lực chủ động, Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao trong công tác bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng. Bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam khẳng định: “Chuyển đổi số mở ra vô vàn cơ hội cho trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ - nhưng chỉ khi môi trường đó an toàn”. Theo bà, sự hợp tác giữa Bộ Công an và các tổ chức quốc tế chính là minh chứng cho những bước đi vững chắc của Việt Nam trong việc xây dựng một tương lai số an toàn, góp phần trao quyền và bảo vệ cho tất cả mọi người.

Các chuyên gia tại Hội thảo cũng thống nhất rằng: Bảo vệ phụ nữ và trẻ em trên không gian mạng không chỉ là nhiệm vụ của một quốc gia, mà là trách nhiệm chung của cộng đồng quốc tế. Họ đề xuất nhiều giải pháp mạnh mẽ như: Yêu cầu các công ty công nghệ xây dựng thiết kế an toàn ngay từ đầu (safety by design), thiết lập cơ chế giám sát và báo cáo dựa trên bằng chứng, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các quốc gia trong điều tra và phòng ngừa tội phạm mạng.

Trên thực tế, giữ an toàn số cho phụ nữ và trẻ em cần bắt đầu từ chính mỗi mái ấm: Cha mẹ cần đồng hành cùng con khi bước vào thế giới trực tuyến, dạy trẻ cách nhận biết, phòng tránh và chia sẻ khi gặp nguy cơ. Những cuộc trò chuyện trong bữa cơm hay sự quan tâm kịp thời của người thân có thể trở thành “lá chắn mềm” bảo vệ trước những tổn thương vô hình. Khi công nghệ được sử dụng bằng sự hiểu biết và yêu thương, không gian mạng sẽ thực sự trở thành nơi gắn kết và an toàn cho tất cả mọi người.