Xu hướng bùng nổ nhưng còn nhiều rào cản

VHO - LTS: Caravan - hình thức du lịch bằng xe tự lái theo đoàn, kết hợp trải nghiệm thiên nhiên và văn hóa bản địa đang trở thành một xu hướng được nhiều du khách quan tâm. Tại Việt Nam, với địa hình đa dạng, mạng lưới giao thông ngày càng mở rộng và cộng đồng đam mê xe hơi phát triển mạnh, du lịch caravan có tiềm năng rất lớn.

Tuy nhiên đến nay, loại hình này vẫn chưa được khai thác bài bản. Những hạn chế về chính sách, thiếu dịch vụ hỗ trợ và hạ tầng khiến caravan chưa thể bứt phá thành một sản phẩm du lịch đặc trưng.

Loạt bài này sẽ cung cấp góc nhìn tổng quan về du lịch caravan, từ tiềm năng đến thực trạng và giải pháp phát triển ở Việt Nam cũng như kinh nghiệm phát triển của thế giới.

Trong những năm gần đây, du lịch caravan dần trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với du khách yêu thích khám phá và trải nghiệm. Hình thức du lịch này vốn phổ biến tại châu Âu và Bắc Mỹ, đang dần được giới thiệu rộng rãi tại Việt Nam nhờ sự phát triển của hệ thống đường bộ và nhu cầu trải nghiệm du lịch chủ động. Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, du lịch caravan tại Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản khiến loại hình này chưa thể bứt phá.

 Các cung đường phổ biến của tour caravan

Hiện tại, các cung đường caravan phổ biến ở Việt Nam chủ yếu trải dài trên những tuyến đường có cảnh quan đẹp, trải nghiệm đa dạng và phù hợp với đặc thù của loại hình này.

Trong đó, nổi bật ở Tây Bắc là cung đường qua Hà Nội - (Mộc Châu) Sơn La - Điện Biên - Lai Châu - (Sa Pa) Lào Cai. Đây là cung đường hấp dẫn với khung cảnh núi non hùng vĩ, những con đèo nổi tiếng như: Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ…

Tuy nhiên, điều kiện đường sá tại một số đoạn vẫn còn nhiều thử thách đối với đoàn caravan, đặc biệt vào mùa mưa. Cung đường Tây Nguyên nối từ TP.HCM - Đắk Nông - Đắk Lắk - Gia Lai - Kon Tum mang đến trải nghiệm thiên nhiên hoang sơ, cùng với nền văn hóa bản địa đặc sắc. Tuy nhiên, điều kiện cơ sở vật chất phục vụ caravan tại khu vực này cũng còn nhiều hạn chế.

Cung đường miền Trung khởi hành từ Đà Nẵng - Huế - Quảng Trị - Quảng Bình là tuyến đường lý tưởng để kết hợp trải nghiệm di sản văn hóa và thiên nhiên biển, rừng, đồi núi đa dạng.

Thế nhưng, thời tiết thất thường vào mùa mưa bão cũng là một yếu tố cần cân nhắc khi tổ chức các đoàn caravan theo cung này. Cung đường ven biển từ TP.HCM - Bình Thuận - Ninh Thuận - Khánh Hòa - Phú Yên - Bình Định hiện nay là cung đường caravan phổ biến và được đánh giá là đẹp nhất Việt Nam nhờ có hạ tầng du lịch tốt, dịch vụ đa dạng và nhiều điểm dừng chân thú vị.

Mặc dù các cung đường ở các khu vực này đều có tiềm năng lớn cho caravan, nhưng hệ thống hạ tầng hỗ trợ, các quy định và thủ tục hành chính vẫn đang là rào cản lớn cho sự phát triển bền vững của loại hình này.

Những rào cản

Một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự phát triển của du lịch caravan là hệ thống cơ sở hạ tầng hỗ trợ. Tuy nhiên, tại Việt Nam, loại hình du lịch này vẫn chưa có một hệ thống dịch vụ đồng bộ.

Từ năm 2014, Công ty du lịch Hòn Ngọc Viễn Đông đã nghiên cứu sâu vào các thị trường chuyên biệt du lịch bằng xe tự lái (caravan và rally) đón các đoàn khách quốc tế vào Việt Nam và tổ chức các đoàn xe qua nhiều nước trong khu vực. Công ty đã tổ chức hàng trăm đoàn caravan cho các hãng xe, tập đoàn lớn trong nước và quốc tế.

Ông Trương Đức Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty du lịch Hòn Ngọc Viễn Đông cho biết: “Caravan đòi hỏi những điểm dừng chân có không gian rộng rãi, có khu vực cắm trại chuyên biệt, được cấp phép để xe dừng nghỉ qua đêm. Hiện nay, chỉ có một số khu du lịch sinh thái tại Đà Lạt (Lâm Đồng), Mộc Châu (Sơn La) hay Bàu Trắng (Bình Thuận) có dịch vụ này, nhưng số lượng rất hạn chế”.

Chất lượng đường sá, theo ông Hải cũng không đồng đều. Mặc dù cao tốc Bắc - Nam đang dần hoàn thiện, nhưng nhiều tuyến đường các đoàn caravan đi qua vẫn còn nhỏ hẹp, xuống cấp hoặc có địa hình hiểm trở, khiến việc di chuyển gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, các trạm dừng nghỉ và trạm nhiên liệu phân bố không đồng đều trên các cung đường. Dọc các tuyến đường dài, đặc biệt là ở Tây Bắc và Tây Nguyên, các trạm xăng, khu vực nghỉ ngơi và điểm sửa chữa xe còn rất thưa thớt. Điều này gây bất tiện lớn đối với đoàn caravan, đặc biệt là xe từ nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam.

Nhưng hạn chế lớn nhất là chính sách quản lý, phát triển và thủ tục hành chính còn nhiều bất cập, khó khăn. Đối với caravan quốc tế, các thủ tục nhập cảnh xe còn khá phức tạp.

Thời hạn tạm nhập thường bị giới hạn (ví dụ 30 ngày hoặc theo thỏa thuận song phương) và phải tuân thủ lịch trình đã đăng ký. Theo quy định hiện hành, xe ô tô nước ngoài muốn vào Việt Nam phải có giấy phép tạm nhập khẩu phương tiện, hợp đồng bảo hiểm, du khách cần có bằng lái xe quốc tế được công nhận tại Việt Nam (thường là bằng lái xe quốc tế - IDP)...

Việc xin cấp phép này thường mất nhiều thời gian và không phải công ty lữ hành nào cũng có kinh nghiệm xử lý. Thủ tục bảo lãnh từ doanh nghiệp lữ hành Việt Nam vẫn là yêu cầu để bảo đảm an ninh, an toàn và kiểm soát lộ trình.

Hiện tại, chỉ có một số doanh nghiệp lữ hành lớn như: Vietravel, Saigontourist, Du lịch Nam Phương (NP Tour), Hòn Ngọc Viễn Đông… đang khai thác loại hình du lịch này. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trên vẫn gặp nhiều thách thức như: Chi phí vận hành cao vì loại hình du lịch này đòi hỏi đầu tư lớn vào phương tiện, giấy phép, hậu cần và dịch vụ dọc đường.

Bên cạnh đó, số lượng khách hàng tiềm năng chưa nhiều và rất kén khách. Khách du lịch đi caravan thường có điều kiện về kinh tế, đam mê xe hơi và thích tìm hiểu văn hóa, khám phá thiên nhiên, ưa cảm giác mạo hiểm.

Việc liên kết caravan giữa Việt Nam các tuyến quốc tế với các nước láng giềng hoặc trong khu vực như: Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar, Ấn Độ, Trung Quốc… vẫn hạn chế, chưa thực sự phát triển do những khác biệt về thủ tục hải quan và luật giao thông.

Đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao

Ở một góc độ khác, du lịch caravan đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách về một hình thức du lịch tự do, không ràng buộc với lịch trình cố định hay các phương tiện di chuyển công cộng. Du khách có thể tự lên kế hoạch cho hành trình của mình, khám phá những điểm đến mới mà không bị giới hạn thời gian hay không gian.

Nhiều người từng tham gia các hành trình caravan ở Việt Nam chia sẻ rằng, loại hình này mang đến nhiều trải nghiệm đáng nhớ và rất thú vị nhưng cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng. Xe tham gia caravan cần được kiểm tra kỹ thuật trước hành trình để đảm bảo an toàn.

Nếu là xe nhập khẩu từ nước ngoài, phải có giấy phép lưu hành tạm thời và tuân thủ luật giao thông Việt Nam. Lái xe trong đoàn cần tuân thủ khoảng cách an toàn, giữ tốc độ ổn định và tuân theo hướng dẫn của trưởng đoàn để tránh lạc đường hoặc gây mất an toàn.

Thường các đoàn caravan chuyên nghiệp sẽ có xe dẫn đoàn suốt hành trình, có đội kỹ thuật, xe y tế đi cùng đoàn. Du khách tham gia đoàn caravan thường cần chuẩn bị kỹ càng về thực phẩm, nhiên liệu dự phòng, đồ sửa xe, thuốc men và các vật dụng cần thiết cho hành trình dài ngày.

Đại diện Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho biết: “Từ góc độ quản lý nhà nước, chúng tôi đánh giá Việt Nam đang có nhiều ưu thế trong việc phát triển du lịch caravan quốc tế, đặc biệt là hệ thống đường bộ ngày càng được đồng bộ và cải thiện.

Mặc dù thủ tục tạm nhập xe tự lái vẫn cần tuân thủ một số quy định chặt chẽ, song với chính sách mở cửa và hội nhập, chúng tôi tin tưởng rằng du khách caravan sẽ tiếp cận Việt Nam thuận lợi hơn, qua đó trải nghiệm trọn vẹn vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa đặc sắc và sự mến khách của người Việt Nam”.

(Còn tiếp)