Không gian sau hợp nhất - đòn bẩy mới cho phát triển du lịch Quảng La

VHO - Sau sáp nhập đơn vị hành chính, xã Quảng La (tỉnh Quảng Ninh) bước vào một giai đoạn phát triển khác về chất. Không còn là những mảnh ghép rời rạc của Quảng La, Bằng Cả, Dân Chủ, Tân Dân trước đây, địa phương hôm nay hình thành một chỉnh thể thống nhất về không gian sinh thái, dân cư và văn hóa, đủ rộng để nghĩ dài, đủ sâu để đi chậm mà chắc.

Không làm du lịch bằng mọi giá

Trong bức tranh phát triển mới ấy, du lịch không được nhìn như một “mũi nhọn” nóng vội, mà như một hướng đi tích lũy, dựa trên nền tảng kinh tế lâm nghiệp, sinh thái rừng và đời sống văn hóa của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Cách tiếp cận này cho thấy một tư duy tỉnh táo: phát triển trước hết để bền, rồi mới tính đến nhanh.

Với vị trí cửa ngõ kết nối khu vực nội địa và trục sinh thái - di sản Tây Yên Tử, Quảng La được định vị như vùng đệm sinh thái - văn hóa của tỉnh Quảng Ninh.

Đây là không gian bổ trợ quan trọng cho chiến lược đa dạng hóa sản phẩm du lịch của tỉnh, trong bối cảnh Quảng Ninh đang từng bước dịch chuyển từ du lịch điểm đến sang du lịch trải nghiệm, phân tán dòng khách và kéo dài thời gian lưu trú.

Điều đáng chú ý là nền tảng kinh tế - xã hội của Quảng La hiện nay đủ vững để không bị cuốn vào vòng xoáy “làm du lịch bằng mọi giá”.

Thu nhập bình quân đầu người đã tiệm cận ngưỡng 82 triệu đồng/năm; tỉ lệ lao động qua đào tạo cao; hạ tầng thiết yếu từng bước được đầu tư đồng bộ. Những con số này không chỉ phản ánh tăng trưởng, mà còn tạo dư địa lựa chọn cho địa phương trong cách thức phát triển du lịch.

Quảng La sở hữu hệ sinh thái rừng, hồ, khe suối và đồi núi còn giữ được nét nguyên sơ, một lợi thế ngày càng hiếm trong bối cảnh nhiều điểm đến đã bị khai thác quá mức. Không gian này phù hợp với các loại hình du lịch sinh thái quy mô nhỏ, du lịch trải nghiệm thiên nhiên, giáo dục môi trường gắn với cộng đồng.

Song song với đó là không gian văn hóa đặc sắc của đồng bào Dao Thanh Y, Tày, với hệ thống lễ hội, phong tục, làn điệu dân ca, nghề thủ công và tri thức bản địa được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Việc Lễ cấp sắc của người Dao và Lễ mừng cơm mới của người Tày được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là sự ghi nhận, mà còn đặt ra yêu cầu cao hơn trong cách khai thác: khai thác để lan tỏa, chứ không làm phai nhạt giá trị gốc.

Hướng đi thận trọng để không lãng phí tiềm năng

Thực tế cho thấy, xã Quảng La đang chọn cách đi thận trọng khi thuê đơn vị tư vấn, rà soát tổng thể tài nguyên và xây dựng đề án phát triển du lịch theo lộ trình. Đây là lựa chọn phù hợp với một địa bàn miền núi, nơi sức chịu tải của môi trường và cộng đồng cần được đặt lên hàng đầu.

Tuy nhiên, để du lịch thực sự trở thành động lực bổ trợ cho kinh tế nông thôn, Quảng La cần vượt qua một số thách thức quen thuộc: thiếu sản phẩm đặc trưng có khả năng kể chuyện; nguồn nhân lực du lịch tại chỗ còn hạn chế; kết nối tuyến điểm với không gian du lịch lớn của tỉnh chưa rõ nét.

Vì thế, cần có các giải pháp khai thác hiệu quả tiềm năng văn hóa - du lịch Quảng La. Trong đó, quy hoạch du lịch theo cụm sinh thái - văn hóa nhỏ, tránh dàn trải. Mỗi thôn, bản có thể là một “điểm kể chuyện” về văn hóa Dao, Tày, gắn với cảnh quan cụ thể, thay vì xây dựng mô hình du lịch đại trà.

Đặt cộng đồng vào vị trí trung tâm của quá trình phát triển. Người dân cần được tham gia từ khâu thiết kế sản phẩm, tổ chức dịch vụ đến hưởng lợi. Các mô hình homestay, trang trại trải nghiệm, sản xuất thủ công cần được chuẩn hóa ở mức vừa phải, phù hợp với nhịp sống địa phương.

Kết nối du lịch với kinh tế lâm nghiệp và dược liệu. Việc hình thành vùng trồng dược liệu, chế biến sâu và phát triển sản phẩm OCOP có thể trở thành “xương sống” cho các trải nghiệm du lịch nông - lâm nghiệp, thay vì chỉ dừng ở tham quan.

Đầu tư cho kể chuyện văn hóa và truyền thông điểm đến. Du lịch Quảng La không cần ồn ào, nhưng cần một câu chuyện nhất quán về vùng đất, con người và lối sống, đủ để tạo dấu ấn khác biệt trong bản đồ du lịch Quảng Ninh.

Kiểm soát chặt chẽ phát triển hạ tầng và xây dựng; kiến trúc xanh, không gian mở, bảo tồn cấu trúc làng bản truyền thống cần được xem là nguyên tắc, không phải lựa chọn.

Việc Đảng bộ xã Quảng La xác định “lấy người dân làm trung tâm, lấy văn hóa làm nền tảng” cho thấy một tầm nhìn phát triển dài hơi. Trong bối cảnh nhiều địa phương chạy theo du lịch như một cuộc đua ngắn hạn, Quảng La chọn cách tích lũy giá trị, giữ nhịp đi phù hợp với khả năng của đất và người.

Nếu được triển khai bài bản, Quảng La có thể trở thành một điểm đến sinh thái - văn hóa kiểu mẫu của vùng miền núi Quảng Ninh: Không ồn ào, không phô trương, nhưng đủ sâu để níu chân du khách và đủ bền để cộng đồng địa phương hưởng lợi lâu dài.