Vùng đất “trăm nghề” ở Bình Định tất bật vào vụ Tết

VHO - Thị xã An Nhơn (Bình Định) được mệnh danh là vùng đất “trăm nghề”. Những làng nghề như bánh, bún An Thái, rượu Bàu Đá, bánh tráng Trường Cửu… không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm mà còn mang trong mình những câu chuyện lịch sử và văn hóa độc đáo của mỗi làng nghề tại nơi đây.

 Những ngày cận Tết Ất Tỵ 2025, về với làng nghề bánh, bún An Thái, Trường Cửu tại xã Nhơn Lộc, Nhơn Phúc, trên khắp các nẻo đường vào làng nghề đâu đâu cũng thấy những vỉ bánh được trải ra phơi, không khí tại các làng nghề này trở nên náo nhiệt hơn, với tiếng cười nói, tiếng máy móc làm việc và hương vị đặc trưng của từng làng nghề lan tỏa khắp nơi.

Anh Nguyễn Văn Đạt, một hộ kinh doanh tại thôn Trường Cửu chia sẻ: Mỗi lần giáp tết gia đình làm hơn 1 tạ gạo, vì số lượng nhiều nên tôi thuê 7 nhân công làm cho cơ sở để đẩy kịp tiến độ sản phẩm giao cho khách hàng. Những năm trước, gia đình làm bằng thủ công, vừa cực khổ nhưng ngày lời lãi chẳng được bao nhiêu, nay đầu tư được dây chuyền làm bánh nên nắng suất đạt cao hơn. “Những ngày cuối năm thời tiết thuận lợi (nắng nhiều), nên làm bánh tráng phơi khô nhanh với lại không sợ bị hư hỏng vì bánh tráng xong được cho lên vỉ. Nếu gặp thường thời tiết bất thường, mang ra phơi mà gặp một cơn mưa bất chợt dù nhỏ thì coi như vỉ bánh đó hư” - anh Nguyễn Văn Đạt trải lòng.

Cô Nguyễn Thị Bé, một người làm bánh, bún lâu năm tại thôn An Thái tay vừa làm vừa chia sẻ: Bún Song Thằn là đặc sản độc đáo của làng nghề An Thái, được rất nhiều người ưa thích. Cứ 5kg đậu xanh hạt được xay và chắc lọc nước nhiều lần cho ra 1,2kg bột đậu xanh tinh chất, đem nhồi rê làm thành 1kg bún Song Thằn khô. Chất lượng bún rất ngon, dinh dưỡng cao, mỗi cân bún có giá trên 200 nghìn đồng. Cận Tết là gia đình không dám nhận đơn đặt hàng vì sợ làm không kịp.

Làng nấu rượu Bàu Đá tại thôn Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, được hình thành hơn hàng trăm năm. Rượu Bàu Đá nổi tiếng không chỉ vì hương vị đậm đà, tinh khiết mà còn vì phương pháp nấu truyền thống được lưu giữ qua nhiều thế hệ, vẫn luôn giữ gìn nét văn hóa nấu rượu thủ công truyền thống từ xưa. Những ngày cận Tết, không khí tại làng trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Người dân nơi đây tất bật với công việc nấu rượu để đáp ứng nhu cầu cao của thị trường.

Những ngày này, có dịp ghé qua xóm Bàu đá, thôn Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, từ sáng sớm, khói từ những lò nấu rượu đã bốc lên, lan tỏa hương thơm đặc trưng của men rượu khắp thôn. Tìm đến cơ sở sản xuất rượu Bàu Đá Hoa Thưởng, chúng tôi được ông Lê Văn Thưởng, chủ cơ sở cho hay: “Cách nấu rượu Bàu Đá cũng như những loại rượu thủ công khác, không có bí quyết gia truyền nào.  Gạo nấu thành cơm, để nguội, đánh tơi rồi trộn men, cho vào xô nhựa ủ khô hai ngày đêm sau đó cho nước vào ủ thêm ba ngày đêm cho dậy men rồi nấu, đơn giản vậy mà thành rượu”.

Tuy nhiên theo ông Thưởng, rượu Bàu Đá đặc biệt hơn những nơi khác là do nguồn nước nơi đây tạo nên. Cùng với đó, trong thời gian nấu, thông thường để lửa liu riu, nhưng vẫn phải thường xuyên lắng nghe giọt rượu nhỏ nhanh hay chậm để thêm hay bớt lửa. Chính vì cách nấu cẩn thận này mà rượu Bàu Đá có hương vị rất tinh khiết và đậm đà.

Vậy có thêm bí quyết nào nữa để rượu bàu đá trở nên nức tiếng như hiện nay? ông Lê Văn Thưởng thổ lộ: “Để có một nồi rượu thơm ngon, người ta phải dùng gạo trì để nấu, mỗi mẻ là 5kg gạo, nấu đúng 6 tiếng đồng hồ và chỉ cất được từ 2,5 - 3 lít rượu”. Nói về tên gọi Bàu Đá, chủ cơ sở rượu Bàu Đá Hoa Thưởng cho hay, cái tên này xuất phát từ xa xưa, đó là tên của một cái bàu (ao) nước cả làng dùng chung để sinh hoạt và nấu rượu. Nguồn nước để tạo nên chất rượu đặc biệt vẫn là nguồn nước được rỉ ra từ mạch ngầm của Bàu Đá ngày xưa. Bây giờ, bàu nước đã bị bồi lấp thành ruộng lúa bốn mùa tươi tốt nhưng mạch nước ngầm từ các giếng nước trong làng vẫn xanh trong, dùng để nấu rượu vẫn giữ được hương vị xưa.

tạm dừng câu chuyện tìm hiểu về rượu Bàu Đá ở Cù Lâm, xuôi về Nhạn Tháp, thăm Làng nghề gỗ mỹ nghệ Nhơn Hậu, chúng tôi cũng ghi nhận không khí tất bật làm hàng để chuẩn bị bán Tết. Làng nghề này hiện có 75 hộ vẫn còn giữ nghề, với hơn 550 lao động, thu nhập bình quân hơn 5 triệu đồng/người/tháng.

Các sản phẩm gỗ mỹ nghệ Nhơn Hậu nổi tiếng không chỉ bởi sự đa dạng, chất lượng, sự tinh xảo về nghệ thuật chế tác, mà còn thể hiện tính đặc trưng của văn hóa làng nghề tiểu, thủ công truyền thống của An Nhơn. Sản phẩm hiện nay của làng nghề không chỉ được tiêu thụ trong tỉnh, các tỉnh lân cận mà còn được xuất khẩu sang một số nước và vùng lãnh thổ như: Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản…

Những sản phẩm từ các làng nghề truyền thống trên địa bàn thị xã An Nhơn, luôn có sức hấp dẫn và được khách hàng yêu thích nhờ vào chất lượng và giá trị văn hóa mà chúng mang lại. Sự ưa chuộng này không chỉ giúp các làng nghề duy trì mà còn góp phần nâng cao đời sống của người dân.

Ông Bùi Văn Cư, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thị xã An Nhơn cho biết: Thị xã An Nhơn là địa phương có nhiều làng nghề truyền thống. Hoạt động du lịch tại các làng nghề ở An Nhơn còn tự phát, chưa được tổ chức chặt chẽ và thiếu chuyên nghiệp. Để khai thác thế mạnh, tiềm năng du lịch của làng nghề, thị xã đã xây dựng Đề án Phát triển du lịch tại các làng nghề. Thời gian qua, UBND thị xã An Nhơn phối hợp Sở Du lịch Bình Định và các ngành, địa phương quảng bá các làng nghề thông qua các phương tiện thông tin truyền thông. Các cơ sở sản xuất truyền thống được tham gia hội chợ, triển lãm do tỉnh và thị xã tổ chức.