Tuổi thọ trung bình toàn cầu tăng trở lại so với trước đại dịch Covid-19

VHO - Một nghiên cứu mới đây cho biết tuổi thọ trung bình của con người đã tăng hơn 20 năm kể từ năm 1950.

Theo nghiên cứu được công bố hôm 12.10 trên tạp chí The Lancet của Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe (IHME) thuộc Trường Y khoa Đại học Washington, tuổi thọ trung bình của phụ nữ là 76,3 tuổi và nam giới là 71,5 tuổi - trở lại mức trước đại dịch sau khi giảm xuống trong thời kỳ đỉnh điểm của Covid.

Đại dịch Covid-19 bùng phát đã gây ra số ca tử vong tăng mạnh trên toàn cầu. Tuy nhiên, từ năm 2023, nguyên nhân gây tử vong do Covid-19 đã giảm xuống. Trong khi đó, bệnh tim và đột quỵ tăng lên, trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu.

Theo IHME, số ca tử vong trên thế giới do các bệnh truyền nhiễm có xu hướng giảm dần, đặc biệt số ca tử vong do bệnh sởi, tiêu chảy và lao giảm mạnh.

Các bệnh không lây nhiễm hiện chiếm khoảng 2/3 tỷ lệ tử vong. Mặc dù tỷ lệ tử vong do bệnh tim và đột quỵ đã giảm kể từ năm 1990, nhưng tỷ lệ tử vong do bệnh tiểu đường, bệnh thận mãn tính và bệnh Alzheimer lại tăng.

Sự gia tăng nhanh chóng của dân số già hóa trên thế giới và các yếu tố nguy cơ đang mở ra một kỷ nguyên mới về những thách thức sức khỏe toàn cầu. 

"Bằng chứng được trình bày trong nghiên cứu The Global Burden of Disease (Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu) là một lời cảnh tỉnh với thế giới cần có phản ứng y tế nhanh chóng và xây dựng chiến lược hiệu quả trước những xu hướng đáng lo ngại đang định hình lại nhu cầu y tế công cộng”, Tiến sĩ Christopher Murray, Giám đốc IHME cho biết.

Theo nghiên cứu mới, 1/2 gánh nặng bệnh tật trên thế giới có thể phòng ngừa được nhờ vào hàng chục yếu tố rủi ro có thể thay đổi. Huyết áp cao, hút thuốc, cholesterol cao, tiểu đường và béo phì nằm trong số 10 yếu tố nguy cơ có ảnh hưởng lớn nhất, theo IHME. 

Từ năm 2010 đến năm 2023, gánh nặng bệnh tật do chỉ số khối cơ thể (BMI) cao tăng 11% do lượng đường trong máu cao, tăng 6%.

Các yếu tố môi trường như ô nhiễm bụi mịn và phơi nhiễm chì cũng nằm trong số những yếu tố nguy cơ đáng kể nhất, cùng với các yếu tố liên quan đến sức khỏe trẻ sơ sinh bao gồm trẻ nhẹ cân và thai kỳ ngắn.

Ngoài ra, theo nghiên cứu mới, sức khỏe tinh thần cũng đóng vai trò quan trọng trong tỷ lệ tử vong toàn cầu, với gánh nặng từ lo âu và trầm cảm gia tăng.

Trong khi dân số toàn cầu đang tăng trưởng và già hóa, tỷ lệ tử vong ở trẻ em và thanh thiếu niên đã tăng lên ở một số khu vực trên thế giới.

Tỷ lệ tử vong gia tăng ở người trẻ tuổi

Theo nghiên cứu của IHME, mức tăng tử vong lớn nhất trong khoảng một thập kỷ qua là ở nhóm tuổi từ 20 đến 39 tại các quốc gia có thu nhập cao ở Bắc Mỹ, chủ yếu do tự tử, dùng thuốc quá liều và uống nhiều rượu.

Tỷ lệ tử vong tăng trong nhóm tuổi từ 5 đến 19 ghi nhận ở Đông Âu, Bắc Mỹ và vùng Caribe có thu nhập cao; và ở nhóm tuổi thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ ở châu Phi cận Sahara do các bệnh truyền nhiễm và thương tích không chủ ý.

Trên toàn cầu, với nhóm trẻ em từ 5 đến 14 tuổi, thiếu sắt là nguy cơ hàng đầu, tiếp theo là các nguy cơ khác liên quan đến nước sạch, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân và suy dinh dưỡng.

Đối với nhóm tuổi từ 15 đến 49, hai nguy cơ hàng đầu là quan hệ tình dục không an toàn và chấn thương nghề nghiệp, tiếp theo là BMI cao, huyết áp tâm thu cao và thuốc lá.

Nhìn chung, tuổi thọ trung bình ghi nhận khoảng 83 tuổi ở các khu vực thu nhập cao và khoảng 62 tuổi ở khu vực châu Phi cận Sahara, theo IHME.

Nghiên cứu mới cũng nhấn mạnh "nhu cầu cấp thiết đối với các nhà hoạch định chính sách liên quan đến mở rộng các ưu tiên về y tế, đặc biệt cho nhóm thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi, thay vì hạn chế nguồn lực", các nhà nghiên cứu IHME cho biết.

"Hàng thập kỷ nỗ lực thu hẹp khoảng cách ở các khu vực thu nhập thấp với tình trạng bất bình đẳng y tế dai dẳng đang có nguy cơ tan vỡ do những cắt giảm viện trợ quốc tế gần đây", Emmanuela Gakidou, Tác giả chính của các nghiên cứu mới và là Giáo sư tại IHME, cho biết.

Theo bà Emmanuela Gakidou, nếu không có nguồn tài trợ này, khoảng cách chắc chắn sẽ ngày càng lớn với những quốc gia này phụ thuộc vào nguồn tài trợ y tế toàn cầu về chăm sóc sức khỏe ban đầu, thuốc men và vaccine cứu sống.