Thanh Hóa: Từ nền tảng nông thôn mới đến khát vọng miền quê đáng sống

VHO - Với cách làm bài bản, sáng tạo và sự đồng thuận cao của người dân, Thanh Hóa không chỉ dẫn đầu cả nước về số lượng xã, huyện đạt chuẩn nông thôn mới mà còn từng bước kiến tạo những miền quê giàu bản sắc, hiện đại và đáng sống.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, giữa bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức đan xen, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa vẫn đạt được những kết quả nổi bật, mang tính toàn diện và bền vững.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sát sao của Trung ương, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và Ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG tỉnh, cùng sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân, nông thôn Thanh Hóa đang chuyển mình mạnh mẽ, rõ nét cả về diện mạo lẫn chất lượng sống.

Từ chỗ tập trung hoàn thiện hạ tầng, Thanh Hóa đã từng bước nâng tầm chương trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) theo hướng “nâng cao – kiểu mẫu – thông minh”, phù hợp với điều kiện từng vùng miền.

Với quan điểm xuyên suốt “XDNTM chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc”, tỉnh xác định đây là một trong những chương trình trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021 – 2030.

Dẫn đầu cả nước bằng nội lực và sự đồng thuận

Một trong những dấu ấn đậm nét của Chương trình XDNTM ở Thanh Hóa giai đoạn 2021 – 2025 là công tác lãnh đạo, chỉ đạo được triển khai quyết liệt, đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở.

Hàng loạt cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hướng dẫn được ban hành kịp thời, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho quá trình tổ chức thực hiện.

XDNTM được triển khai đồng bộ ở tất cả các cấp độ: huyện, xã, thôn, bản; từ NTM cơ bản đến NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tiễn từng địa phương. Chính sự linh hoạt trong cách làm, gắn với đặc thù vùng miền, đã giúp chương trình đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả thực chất.

Kết quả giai đoạn 2021 – 2025 cho thấy, toàn tỉnh có 8 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ XDNTM; 64 xã và 261 thôn, bản đạt chuẩn NTM; 4 huyện và 103 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 31 xã và 598 thôn, bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Đặc biệt, Thanh Hóa trở thành tỉnh đầu tiên của khu vực Bắc Trung Bộ có 4 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao.

Lũy kế đến nay, toàn tỉnh đã có 15 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ XDNTM; 374/449 xã đạt chuẩn NTM, xóa hoàn toàn “xã trắng” NTM, trong đó huyện Mường Lát là địa phương cuối cùng hoàn thành mục tiêu này.

Cùng với đó, 4 huyện và 125 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 33 xã và 629 thôn, bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; 645 sản phẩm OCOP được công nhận, đưa Thanh Hóa vào nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước.

Điểm nổi bật xuyên suốt chương trình là vai trò chủ thể của người dân được phát huy rõ nét. Phong trào hiến đất, đóng góp tiền của, ngày công lao động được triển khai dân chủ, công khai, minh bạch, tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng.

Riêng năm 2024, người dân toàn tỉnh hiến khoảng 480.000 m² đất; giai đoạn 2021 – 2024 hiến hơn 1,9 triệu m² đất. Hàng trăm nhà ở, hàng nghìn công trình phụ trợ được tự nguyện tháo dỡ để mở đường, chỉnh trang khu dân cư, với tổng giá trị hàng trăm tỷ đồng.

Song song với đó, nhiều mô hình kiểu mẫu được MTTQ và các tổ chức chính trị – xã hội triển khai, nhân rộng, như: khu dân cư sáng – xanh – sạch – đẹp – an toàn; tuyến đường thanh niên kiểu mẫu; “con đường bích họa”, “cột điện nở hoa”; mô hình “nhà sạch, vườn mẫu”, phân loại và xử lý rác thải hữu cơ… Những mô hình này không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn nâng cao ý thức cộng đồng, góp phần hình thành nếp sống văn minh ở nông thôn.

Gắn xây dựng nông thôn mới với bảo tồn văn hóa và phát triển bền vững

Không dừng lại ở việc hoàn thiện hạ tầng, Thanh Hóa xác định XDNTM là quá trình nâng cao toàn diện chất lượng sống của người dân, trong đó văn hóa được xem là trụ cột quan trọng.

Là vùng đất giàu truyền thống lịch sử – văn hóa, với hơn 1.500 di tích, 755 di sản văn hóa phi vật thể và gần 300 lễ hội, Thanh Hóa có lợi thế lớn trong việc gắn XDNTM với bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa.

Thời gian qua, công tác bảo tồn, tu bổ, tôn tạo di tích được triển khai bài bản. Từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh đã phê duyệt hơn 200 dự án tu bổ, tôn tạo di tích với tổng vốn đầu tư trên 4.000 tỉ đồng; nhiều di tích sau khi được phục hồi đã trở thành không gian sinh hoạt văn hóa, điểm đến du lịch hấp dẫn.

Đến nay, Thanh Hóa có 858 di tích được xếp hạng các cấp, khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa cả nước.

Cùng với đó, nhiều lễ hội, trò chơi, trò diễn dân gian được khôi phục; các loại hình văn hóa truyền thống được duy trì, nhân rộng trong sinh hoạt cộng đồng tại nhà văn hóa thôn, bản.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa không chỉ góp phần hoàn thành tiêu chí văn hóa trong XDNTM mà còn làm phong phú đời sống tinh thần, tạo nên những miền quê đáng sống, giàu bản sắc.

Các chương trình chuyên đề hỗ trợ XDNTM cũng được triển khai hiệu quả, như: Chương trình OCOP; chuyển đổi số hướng tới NTM thông minh; bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm; phát triển du lịch nông thôn; khoa học – công nghệ phục vụ XDNTM; nâng cao chất lượng tiêu chí an ninh – trật tự.

Riêng Chương trình OCOP giai đoạn 2021 – 2025, toàn tỉnh có 582 sản phẩm được công nhận, trong đó có 2 sản phẩm 5 sao là Nước mắm và Mắm tôm Lê Gia.

Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của chương trình. Xã Nga Sơn mới, được thành lập trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính, đã đạt 12/19 tiêu chí NTM nâng cao, có 1 thôn đạt chuẩn NTM kiểu mẫu và 20 sản phẩm OCOP.

Theo lãnh đạo xã Nga Sơn, thành quả hôm nay là kết tinh từ sự chung sức, đồng lòng của Nhà nước và nhân dân, trong đó người dân thực sự là chủ thể kiến tạo nông thôn.

Tại xã Thiệu Hóa mới, nhiều hộ dân tự nguyện hiến đất, chỉnh trang nhà cửa, mở rộng hàng chục km đường giao thông. Những con đường làng khang trang, rộng rãi không chỉ tạo diện mạo mới mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân.

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG tỉnh, Chương trình XDNTM giai đoạn 2021 – 2025 đã góp phần quan trọng cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn; hạ tầng kinh tế – xã hội được tăng cường; môi trường từng bước được cải thiện; an ninh – trật tự được giữ vững; diện mạo thôn, xã đổi mới toàn diện.

Từ nền tảng vững chắc đã tạo dựng, Thanh Hóa đang tiếp tục khẳng định vị thế địa phương dẫn đầu cả nước về XDNTM, không chỉ bằng số lượng tiêu chí đạt được, mà quan trọng hơn là bằng chất lượng sống ngày càng được nâng cao.