Tàu thuyền ở Nghệ An gặp khó tìm nơi neo đậu mùa mưa bão

VHO - Hàng trăm tàu thuyền Nghệ An đang khó khăn tìm chỗ trú an toàn mỗi khi bão ập đến. Luồng lạch bồi lắng, hạ tầng xuống cấp khiến nhiều ngư dân phải đánh cược tính mạng và tài sản với thiên nhiên.

Những ngày đầu tháng 10, khi bão số 10 vừa tan, vùng biển Nghệ An lại rộn ràng cảnh tàu thuyền hối hả tìm nơi neo đậu an toàn. Sóng lớn vẫn dội vào bờ, nước sông dâng cao, hàng trăm con tàu phải chờ ngoài cửa lạch, thấp thỏm từng giờ đợi thủy triều lên.

Luồng lạch bồi lắng, tàu thuyền mắc kẹt

Tại các khu neo đậu như Lạch Quèn (xã Quỳnh Phú), Lạch Vạn (xã Diễn Châu) hay Lạch Cờn (xã Hoàng Mai), cảnh chen chúc tìm chỗ tránh trú bão đã trở thành “điệp khúc” quen thuộc mỗi mùa mưa bão. Dù được xem là “tấm khiên” bảo vệ tài sản và tính mạng ngư dân, song do hạ tầng xuống cấp, luồng lạch bồi lắng nên hầu hết các khu neo đậu chỉ đáp ứng được một nửa nhu cầu thực tế.

Ngư dân Nguyễn Văn Tuấn (xã Quỳnh Phú) chia sẻ: “Nghe tin bão là chúng tôi lại lo ngay ngáy. Lòng lạch hẹp, nhiều đoạn cạn lắm. Tàu tôi từng gãy chân vịt, hỏng máy khi ra vào. Biết nguy hiểm nhưng vẫn phải cố vì không còn nơi nào khác an toàn hơn”. Ở Lạch Quèn, xã Quỳnh Phú (hình thành từ việc sáp nhập 4 xã ven biển: Văn Hải, Thuận Long, An Hòa, Phú Nghĩa) hiện có hơn 900 tàu thuyền hoạt động thường xuyên, trong khi khu vực neo đậu nhỏ hẹp, bị bồi lấp nghiêm trọng. Nhiều đoạn lạch trơ đáy, tàu lớn không thể vào. Các vị trí tiềm năng như Lạch Thơi, có cửa lạch dài, ăn sâu vào đất liền vẫn chưa được đầu tư, bỏ lỡ cơ hội trở thành điểm tránh trú an toàn.

Tình trạng tương tự xảy ra tại Lạch Vạn (xã Diễn Châu), nơi dòng lạch bị bồi lắng nặng, buộc nhiều tàu công suất lớn phải neo ngoài biển chờ nước lên. Ngư dân Vũ Đình Năm, chủ tàu 350CV cho biết: “Khi có tin bão, tàu tôi phải về sớm, có khi chờ nửa ngày mới vào được. Gió mạnh lên là coi như đánh cược với trời. Nhiều tàu tỉnh khác định vào trú bão cũng phải quay đầu vì luồng cạn. Việc ra vào luồng lạch đòi hỏi người lái tàu tập trung cao độ, bởi chỉ một sơ suất nhỏ có thể khiến tàu mắc cạn, gây thiệt hại từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng. Thực tế, đã có nhiều vụ mắc cạn để lại hậu quả nặng nề cho ngư dân”. Ngư dân Trần Văn Hậu (xã Diễn Châu) cho biết: “Trước đây tàu cập bến dễ giờ phải neo ngoài cửa biển rồi thuê thuyền nhỏ vận chuyển hải sản vào bờ, vừa mất thời gian, vừa tốn chi phí, cá lại không còn tươi”.

Năm 2019, tỉnh Nghệ An từng phê duyệt dự án nạo vét cửa Lạch Vạn với tổng kinh phí khoảng 20 tỉ đồng. Tuy nhiên, tình trạng bồi lắng vẫn tái diễn do tác động của thủy triều, dòng chảy và biến đổi tự nhiên. Ông Nguyễn Văn Lợi, Chủ tịch UBND xã Diễn Châu cho biết: “Nghề cá là nguồn sống chính của người dân, với gần 400 tàu thuyền. Cửa lạch bồi lấp khiến tàu lớn không thể ra vào, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế địa phương. Nhiều ngư dân không dám đầu tư tàu công suất lớn”.

Cần giải pháp lâu dài nạo vét luồng lạch

Theo Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Nghệ An, toàn tỉnh hiện có gần 3.000 tàu cá, trong đó khoảng 1.000 tàu dài trên 15m. Mỗi năm, vùng biển này hứng chịu 5-7 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới, nhưng hệ thống khu neo đậu chỉ đáp ứng được khoảng 60% nhu cầu. Hàng trăm tàu cá phải mạo hiểm sang tỉnh Thanh Hóa hoặc tỉnh Hà Tĩnh để tránh trú. Nguyên nhân chính là cửa lạch bồi lắng, thiếu kinh phí nạo vét và đầu tư hạ tầng nghề cá chưa được quan tâm đúng mức. Ông Trần Xuân Nhuệ, Trưởng phòng Khai thác, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư nhận định: “Ở Lạch Cờn, mỗi khi bão đến, ngư dân phải chạy khắp nơi, người về Thanh Hóa, người đưa tàu về Cửa Hội, vào bãi bần sông Lam, vừa tốn kém, vừa rủi ro”.

Một bất cập khác là sự chồng chéo trong quản lý. Trước đây, cấp huyện còn nạo vét định kỳ, nay giao cho Ban quản lý cảng cá hoặc xã, thậm chí có khu trải dài nhiều địa bàn. Hiện Nghệ An có 5 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá, gồm 2 khu cấp vùng (Lạch Quèn, Lạch Cờn) và 3 khu cấp tỉnh (Lạch Vạn, Lạch Lò, Lạch Thơi). Dù các cửa lạch được quy hoạch bảo vệ ngư dân, nhưng phần lớn hạ tầng đã xuống cấp, diện tích chật hẹp, hệ thống chằng néo thiếu đồng bộ.

Ở Lạch Quèn, mỗi mùa bão đến, hàng trăm tàu thuyền ken chặt, chằng néo bằng dây thừng, phủ bạt chống gió mưa. Chính quyền luôn túc trực hỗ trợ bà con, tuy nhiên ông Cao Xuân Điệp, Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Phú cho biết, “đó chỉ là giải pháp tình thế”. Tình trạng bồi lắng kéo dài đang cản trở phát triển nghề cá và dịch vụ hậu cần. “Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị sớm nạo vét, gia cố và kè luồng lạch, vì đây là khu vực bãi ngang thường xuyên bị bồi lấp”, ông Điệp nói.

Tại xã Diễn Châu, mỗi khi có tin bão, hàng trăm ngư dân lại “đứng ngồi không yên” bởi chỉ một cơn gió mạnh bất ngờ cũng có thể cuốn trôi tài sản. Ông Trần Thanh Giáp, Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Châu trăn trở: “Rất mong cấp trên sớm bố trí kinh phí nạo vét, khơi thông luồng lạch. Về lâu dài, cần xây dựng công trình quy mô như mỏ neo chắn cát để cửa biển ổn định. Trong khi ngư dân đầu tư tàu vỏ thép, công suất lớn, thì hạ tầng neo đậu vẫn nhỏ hẹp, xuống cấp. Nhu cầu xây dựng khu neo đậu kiên cố, đồng bộ, có hệ thống chằng néo an toàn trở nên cấp bách hơn bao giờ hết”.

Theo Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Nghệ An: “Trước mắt, tỉnh hướng dẫn ngư dân tận dụng vị trí thuận lợi có cửa lạch dài để tránh trú, đồng thời chủ động phòng chống thiên tai. Nhưng về lâu dài, Nghệ An rất cần nguồn vốn Trung ương để đầu tư khu neo đậu cấp vùng, đảm bảo an toàn cho hàng vạn ngư dân.

Thực trạng nan giải kéo dài tại các khu neo đậu tàu thuyền ở Nghệ An cho thấy sự cấp thiết của một chiến lược đầu tư lâu dài, không chỉ để bảo vệ tài sản, mà còn bảo đảm sinh kế, an toàn cho cộng đồng ngư dân ven biển. Bởi hơn ai hết, họ đang mong mỏi một điểm tựa vững chắc để mỗi mùa bão đi qua, biển Nghệ An lại rộn ràng tiếng máy tàu vươn khơi.