Tái cấu trúc mạng lưới giáo dục đại học: Vì sao cần sáp nhập các trường?

VHO - Sau khi hoàn tất việc sắp xếp chính quyền hai cấp và đi vào hoạt động, nhiều lĩnh vực khác cũng không nằm ngoài công cuộc sắp xếp, tinh gọn, sáp nhập để hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu mới, bối cảnh mới của đất nước, trong đó có giáo dục và đào tạo.

Khẩn trương sắp xếp, tái cấu trúc các trường đại học

Cả nước hiện có 26 cơ sở giáo dục đại học trực thuộc UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (trường đại học địa phương). Hầu hết các trường này có quy mô nhỏ, chỉ đóng góp 6,3% tổng quy mô đào tạo trình độ đại học; 3,5% thạc sĩ và 1% tiến sĩ của toàn hệ thống. Chỉ có 3 trường có quy mô lớn hơn 10.000 sinh viên, có tới 8 trường quy mô thấp hơn 2.000 sinh viên.

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo, yêu cầu tái cấu trúc hệ thống đại học đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một trong những giải pháp then chốt được đặt ra là sáp nhập, hợp nhất các trường đại học, đặc biệt là các trường đơn ngành, quy mô nhỏ, chất lượng đào tạo chưa tương xứng với nguồn lực.

Bên cạnh đó, một số trường đại học ra đời chưa xây dựng được thương hiệu rõ nét. Sau sáp nhập địa phương, sự tồn tại song song của hàng loạt trường cùng đào tạo một chuyên ngành, cùng nhắm vào một nhóm người học, nhưng không có dấu ấn khác biệt, tạo nên tình trạng lãng phí, dàn trải…

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo xác định rõ yêu cầu “khẩn trương sắp xếp, tái cấu trúc các trường đại học; sáp nhập, giải thể trường không đạt chuẩn; xóa bỏ cấp trung gian; nghiên cứu sáp nhập viện nghiên cứu với trường đại học; chuyển một số trường về địa phương quản lý”.

Việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống giáo dục đại học công lập là bước đi tất yếu và cần thiết để tăng sức cạnh tranh của giáo dục đại học Việt Nam. Đồng thời cũng tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, chất lượng đào tạo và nghiên cứu, cũng như năng lực cạnh tranh. Mục tiêu chính là tạo ra các trường đại học mạnh hơn, có khả năng đa dạng hóa ngành nghề và phục vụ tốt hơn nhu cầu phát triển đất nước.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng dự thảo Đề án tổ chức lại các trường đại học theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, coi đây là bước đi tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của giáo dục đại học Việt Nam.

Sáp nhập để hoạt động hiệu quả

Do đó cần xác định, tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả giáo dục là cần thiết. Sáp nhập giúp giảm bớt sự trùng lặp về chức năng, loại bỏ bộ máy hành chính cồng kềnh, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động chung.

Hé lộ phương án sáp nhập trường đại học, cao đẳng năm 2026 tại nhiều địa phương

VHO - Nhiều địa phương như: TP Hồ Chí Minh, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Cà Mau, Phú Thọ, Ninh Bình... đang đề xuất phương án sáp nhập, tổ chức lại các trường đại học, cao đẳng và trung cấp công lập.

Các trường đại học sau khi sáp nhập có thể tập trung nguồn lực vào việc nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu, tạo ra các chương trình đào tạo và nghiên cứu có tầm vóc lớn hơn.

Sự hợp nhất giúp các trường đại học mạnh mẽ hơn, có khả năng cạnh tranh tốt hơn trong nước và quốc tế, đặc biệt là trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.

Việc sáp nhập các trường có lĩnh vực khác nhau thay vì các trường cùng lĩnh vực có thể tạo ra các trường đại học đa ngành, đa lĩnh vực mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường lao động.

Cùng với đó, sáp nhập các trường đại học, cao đẳng sẽ phân hóa rõ vai trò của các trường cũng như các lĩnh vực đào tạo. Tái cấu trúc giúp phân loại các trường thành các nhóm khác nhau. Chẳng hạn với đại học tinh hoa hay mũi nhọn khác với đại học vùng, đại học địa phương… cùng với vai trò rõ ràng.

Việc xác định sáp nhập các trường đại học, cao đẳng là cần thiết, tuy nhiên vẫn còn không ít băn khoăn được đặt ra với chính đội ngũ giáo viên và sinh viên. Vì vậy, khi tiến hành sáp nhập, cần có lộ trình pháp lý rõ ràng, tránh xáo trộn đột ngột, đồng thời sắn sáp nhập với chiến lược học thuật, không chỉ là hành chính.

Bên cạnh đó cũng cần hài hòa lợi ích các bên, đặc biệt là giảng viên và sinh viên trong quá trình sáp nhập. Bởi nếu chỉ “gộp tên”, thiếu tầm nhìn học thuật, mô hình mới sẽ khó vận hành. Ngược lại, nếu dựa trên triết lý “đại học đa ngành tinh hoa”, quá trình sáp nhập sẽ là bước nhảy phát triển.

Khi mạng lưới giáo dục đại học được tái cấu trúc đúng hướng, thì chúng ta mới có thể kỳ vọng hình thành những đại học mạnh, có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế. Đó không chỉ là sự thay đổi về tổ chức, mà là bước chuyển từ “dạy kiến thức” sang “kiến tạo tri thức”, phù hợp với xu thế toàn cầu.