Sinh viên với nỗi lo tội phạm công nghệ cao

VHO - Bước vào năm học mới, nhiều sinh viên còn bỡ ngỡ trước môi trường học tập và sinh hoạt. Trong khi đó, hàng trăm loại tội phạm công nghệ cao với thủ đoạn ngày càng tinh vi đang rình rập, đặc biệt nhắm vào nhóm tân sinh viên, vì dễ bị tác động tâm lý và đôi khi còn thiếu kinh nghiệm sống.

 Mới đây, Trường ĐH Văn hóa TP.HCM phát hiện một văn bản giả mạo mang danh nghĩa nhà trường, ký ngày 29.8.2025, thông báo về chương trình “Giao lưu sinh viên quốc tế”. Văn bản gửi đích danh tên sinh viên, khẳng định bạn đã “trúng tuyển Học bổng Thế hệ trẻ Việt Nam và Quốc tế Zielona Góra University” Ba Lan.

Văn bản giả mạo, chiêu trò học bổng “trá hình”

Theo nội dung, sinh viên được tham gia chương trình liên kết “Talentot students” giữa Trường ĐH Văn hóa TP.HCM và Zielona Góra University, thời gian từ tháng 6.2026 đến tháng 12.2026. Văn bản ghi rõ mức học phí trung bình tại Zielona Góra University là 80.000 PLN/ năm (tương đương 580 triệu đồng).

Người trúng tuyển được “miễn học phí 6 tháng trao đổi” và có cơ hội nhận học bổng 80% trong hai năm học tại Zielona Góra University. Phía đối tác được cho là “tài trợ toàn bộ ăn ở, đi lại”, còn sinh viên chỉ phải tự lo vé máy bay khứ hồi và chi phí phát sinh do nhu cầu cá nhân.

Đáng chú ý nhất là yêu cầu sinh viên phải chứng minh tài chính tối thiểu 400 triệu đồng bằng cách chụp màn hình số dư tài khoản, nộp kèm hồ sơ học lực. Văn bản này còn đưa ra các tiêu chí xét chọn: 50% dựa vào kết quả học tập, 40% chứng minh tài chính lưu động của sinh viên (thông qua sự hậu thuẫn từ thân nhân), khả năng ngoại ngữ, thuyết trình trước đám đông chỉ cần 10%, nhưng có phiên dịch, đi cùng với Hội đồng trường…

Nhà trường khẳng định đây là văn bản giả mạo, đối tượng giả danh tên trường để làm các văn bản thông báo chương trình trao đổi sinh viên và học bổng du học quốc tế nhằm chiếm đoạt thông tin cá nhân và tiền bạc của sinh viên. Trường ĐH Văn hóa TP.HCM đồng thời đề nghị sinh viên khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo cần báo ngay cho Phòng Công tác sinh viên và tránh chia sẻ, lan truyền những thông tin chưa được kiểm chứng.

Không chỉ dừng ở học bổng giả, gần đây nổi lên một hình thức tội phạm khiến nhiều phụ huynh và sinh viên hoang mang, đó là “bắt cóc online”. Thủ đoạn này dựa trên việc thao túng tâm lý, giả danh công an hoặc giáo viên gọi điện cho phụ huynh, thông báo con em bị bắt cóc hoặc vi phạm pháp luật, sau đó yêu cầu chuyển tiền để “chuộc người” hoặc “chạy án”.

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay, tại TP.HCM đã xảy ra 28 vụ “bắt cóc online”, trong đó lực lượng Cảnh sát hình sự đã giải cứu thành công hơn 10 vụ. Đáng lo ngại, nhiều nạn nhân chính là sinh viên năm nhất.

Hơn 200 loại tội phạm công nghệ cao

Tại tọa đàm “Bắt cóc online - Sự thật đằng sau màn hình”, nằm trong chuỗi chương trình “Tour 360 - Học đường an toàn trong kỷ nguyên số” do Ban Thanh niên Công an TP.HCM phối hợp cùng Trung tâm Hỗ trợ học sinh, sinh viên tổ chức mới đây, đại úy Huỳnh Đỗ Tấn Thịnh (Bí thư Đoàn Thanh niên Phòng Cảnh sát hình sự, Công an TP.HCM) cho biết: “Theo Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an), hiện đã có hơn 200 loại tội phạm công nghệ cao. Trong đó, bốn loại cơ bản nhất mà sinh viên thường gặp là mạo danh, lừa đảo tình cảm, lừa đảo việc làm và phát tán mã độc”.

Riêng với sinh viên, các hình thức lừa đảo phổ biến gồm quảng bá học bổng giả, môi giới nhà trọ, việc làm bán thời gian và nay thêm chiêu trò nguy hiểm nhất là “bắt cóc online”. Tội phạm thường tiếp cận nạn nhân qua tin nhắn SMS giả mạo, mạng xã hội, hoặc đường link chứa mã độc. Điểm yếu mà chúng lợi dụng chính là sự tò mò, nhu cầu tài chính và sự dễ tin của giới trẻ.

Đại úy Thịnh dẫn chứng có trường hợp một sinh viên bị lừa dàn cảnh “bắt cóc”, đối tượng thao túng tinh thần khiến nạn nhân mất khả năng phản kháng, buộc phải thực hiện theo yêu cầu. Đồng thời, phụ huynh của sinh viên đó cũng bị hù dọa, yêu cầu chuyển tiền. Như vậy, chỉ một kịch bản nhưng có tới hai nạn nhân cùng lúc. “Một vụ việc gần đây nhất liên quan đến một phi công tương lai đã bị lừa gần 2 tỉ đồng”, đại úy Thịnh cho biết thêm.

Chia sẻ về câu chuyện này, nhiều người trẻ là sinh viên, đặc biệt có cả Á hậu, Á vương cũng từng không dưới một lần là nạn nhân bị lừa đảo. Á hậu Hạnh Nguyên cho biết: “Ban đầu, tôi nghĩ lừa đảo công nghệ cao chỉ xảy ra ở nơi xa, nhưng giờ chính người thân, bạn bè và bản thân tôi cũng liên tục nhận được tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo”.

Hạnh Nguyên dẫn chứng các ví dụ như nhận được cuộc gọi về việc đặt hàng mà mình không hề đặt, yêu cầu chuyển khoản, hoặc gặp phải các trường hợp lừa đảo tình cảm trên mạng xã hội với những tài khoản bắt mắt. Cô nhận thấy rằng những vấn đề về tội phạm công nghệ cao đang ngày càng rất gần với cuộc sống hằng ngày của mỗi người. “Điều đó cho thấy chúng ta càng phải tỉnh táo, chỉ tiếp nhận thông tin từ nguồn chính thống và cần chủ động chia sẻ cảnh báo đến gia đình, bạn bè”, theo Hạnh Nguyên.

Á vương Đinh Ta Bi cũng kể lại nhiều trải nghiệm cá nhân khi bị gọi điện lừa trúng thưởng, tài khoản mạng xã hội bị hack đến 5 lần. Anh nhấn mạnh: “Dù kỹ tính đến đâu chúng ta vẫn có thể bị tấn công. Quan trọng là phải cảnh giác, hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân và chỉ sử dụng dịch vụ, ứng dụng từ nguồn uy tín”.