Siêu thị lên ngôi, những khu phố xưa biến mất

VHO - Từng là trung tâm buôn bán sôi động trong thời kỳ Showa (1926–1989), các shotengai (khu phố có mái che) đang dần bị xóa sổ khỏi bản đồ Tokyo, Nhật Bản.

Cái giá của tiến bộ

Mỗi sáng, ông Sutomu Nishiwaki lại đẩy cánh cửa chớp quen thuộc, đưa tủ trưng bày ra phía trước và chuẩn bị bán mì như suốt 60 năm qua. Cửa hàng nhỏ của ông nằm trong khu mua sắm Tateishi Nakamise, một shotengai, khu phố có mái che điển hình của thời kỳ hậu Thế chiến ở Nhật Bản.

Nhưng chỉ vài năm nữa thôi, cửa hàng đó sẽ biến mất cùng cả con phố, nhường chỗ cho chung cư cao tầng và trụ sở chính quyền mới.

“Thật đáng tiếc khi khu shotengai này sẽ biến mất,” ông Nishiwaki, 80 tuổi, chia sẻ.

Là Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp địa phương, ông hiểu rõ tương lai khó cưỡng của khu phố mình gắn bó cả đời: “Một nửa tôi hy vọng vào tương lai, nhưng nửa còn lại thì tiếc nuối. Tôi nghĩ mọi người quanh đây chỉ muốn mọi chuyện kết thúc cho xong.”

Tateishi Nakamise chỉ là một trong hàng trăm shotengai ở Tokyo và các thành phố khác đang chịu sức ép từ tái thiết đô thị, dân số già hóa và văn hóa tiêu dùng thay đổi.

Từng là trung tâm mua sắm náo nhiệt của thời kỳ Showa (1926–1989), nhiều shotengai giờ đây trở nên lạc lõng giữa thời đại siêu thị và cửa hàng tiện lợi mở cửa 24/7.

Khi lối sống thay đổi, những cửa hàng thực phẩm, quán ăn gia đình từng tồn tại qua nhiều thế hệ nay cũng dần bị đẩy vào thế buộc phải đóng cửa.

Dù phần lớn chủ cửa hàng đều hiểu rằng việc nâng cấp hạ tầng là cần thiết để phòng chống động đất hay lũ lụt, họ vẫn không giấu nổi nỗi buồn khi chứng kiến những con phố quen thuộc dần bị xóa sổ.

Một số hộ kinh doanh chọn bán lại mặt bằng để có chút tích lũy dưỡng già. Nhưng cũng có người cảm thấy lạc lõng trong trật tự mới.

Với họ, khách đến không chỉ để mua hàng, mà còn để trò chuyện, để giữ gìn một mối gắn bó cộng đồng, điều mà những trung tâm thương mại hiện đại khó có thể thay thế.

Nỗ lực hồi sinh

Những năm gần đây, một số khu shotengai nỗ lực "hồi sinh" bằng cách tái hiện không khí hoài cổ nhằm thu hút khách du lịch như: máy chơi game thời Showa, tiệm bánh kẹo tuổi thơ, các bảng hiệu gỗ sờn cũ.

Nhờ gần khu du lịch và được quảng bá bài bản, vài nơi như Janjan Yokocho ở Osaka hay Asakusa Kokusai ở Tokyo đã hồi sinh, dù chỉ phần nào.

Nhưng đó chỉ là số ít. Phần lớn shotengai không có may mắn đó, cũng không nằm gần lối đi quen thuộc của du khách. Những dãy phố từng đông nghịt người giờ dần bị lấn át bởi các dự án tái phát triển.

Tại Happy Road Oyama – khu mua sắm dài 560 mét phía bắc Tokyo – nhiều người dân xuống đường phản đối kế hoạch xây dựng đường sá và cao ốc mới của chính quyền.

Ông Stephen Mansfield, tác giả cuốn sách Tokyo: A Biography, gọi đây là “niềm đam mê tiện lợi và hiệu quả” đang cuốn phăng di sản đô thị Nhật Bản.

“Dưới danh nghĩa tái phát triển, nhiều khu phố có giá trị lịch sử đã bị san phẳng hoặc bị thay thế bằng những phiên bản hiện đại vô hồn”, ông chia sẻ.