Quảng Ngãi: Hàng loạt công trình nước sạch nông thôn hoạt động không hiệu quả

VHO- Hàng loạt công trình nước sạch nông thôn trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi được xây dựng nhằm giúp người dân có nguồn nước sạch, hợp vệ sinh để sử dụng. Tuy nhiên, hầu hết các công trình được đầu tư, xây dựng với kinh phí hàng tỷ đồng rồi lại bỏ hoang gây lãng phí.

Công trình nước hàng chục tỷ đồng bỏ hoang nhiều năm nay ở xã Tịnh Long, TP.Quảng Ngãi

Theo báo cáo của Sở NN&PTNT vào cuối tháng 7.2022, tỉnh Quảng Ngãi hiện có 513 công trình cấp nước nông thôn tập trung. Tuy nhiên, qua rà soát thì chỉ có 27 công trình hoạt động bền vững, chiếm tỷ lệ 5,26%; 9 công trình hoạt hoạt động tương đối bền vững chiếm tỷ lệ 1,75%, còn lại có đến 344 công trình trình động kém bền vững chiếm tỷ lệ 67,6% và 133 công trình không hoạt động, chiếm tỷ lệ 25,93%. Riêng UBND huyện Trà Bồng từ năm 2019 đến năm 2021 đã thực hiện thanh lý 19 công trình.

Bên trong một công trình nước sạch ở Quảng Ngãi hử hỏng, xuống cấp

Từ thực tế cho thấy việc quản lý, khai thác hiệu quả các công trình cấp nước sạch tập trung không đơn giản. Nguyên nhân dẫn đến các công trình hoạt động kém bền vững hoặc không hoạt động theo lãnh đạo Sở NN&PTNT cho biết là do, công tác quản lý, đầu tư xây dựng còn nhiều thiếu sót; công trình sau khi đầu tư xây dựng hoàn thành, chủ đầu tư không kiểm tra, đánh giá các thông số đạt được so với thiết kế; không có quy trình quản lý, vận hành; không có kế hoạch đào tạo đội ngũ nhân lực vận hành. 
UBND xã quản lý, sử dụng và khai thác công trình không có cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ để đảm nhiệm; công tác duy tu, bảo dưỡng gần như không thực hiện. Công trình sau khi đi vào sử dụng có tỷ lệ hộ dân sử dụng nước đạt thấp, không phát huy hiệu quả đầu tư, tỷ lệ thất thoát nước lớn; nguồn thu không đủ kinh phí để chi trả công cho người quản lý, vận hành công trình. Nhận thức của người dân về nước sạch có nâng cao, nhưng còn hạn chế trong công tác bảo quản công trình. 

Một công trình nước sạch ở xã Trà Thủy, huyện miền núi Trà Bồng không phát huy tác dụng

Đồng thời, do nguồn nước ngầm, nguồn nước mặt ngày bị suy thoái và khô cạn vào mùa khô nên các công trình thường xuyên bị thiếu nước, chất lượng nước sau xử lý không bảo đảm; bão lũ hàng năm làm hư hỏng một số hạng mục công trình và đường ống cấp nước nhưng UBND xã và huyện chưa có bố trí kinh phí kịp thời để sửa chữa dẫn đến hư hỏng lớn làm cho công trình ngừng hoạt động. 
Một số địa phương, nhất là các huyện miền núi theo mô hình cộng đồng quản lý, còn trông chờ, ỷ lại vào nhà nước, chưa chủ động, quan tâm nhiều đến công tác quản lý vận hành sau đầu tư nên hiệu quả hoạt động và tính bền vững của công trình chưa cao…

Nhà máy lọc nước biển thành nước ngọt An Bình ở đảo Bé, thôn Bắc An Bình, huyện Lý Sơn

Riêng Nhà máy lọc nước An Bình, huyện Lý Sơn, nguyên nhân nguồn điện cung cấp cho nhà máy thiếu (chỉ đảm bảo cung cấp 4 giờ/ngày-đêm) nên lượng nước sản xuất chưa đủ để phục vụ nhân dân.
Đối với hệ thống cấp nước Trung tâm huyện Lý Sơn, theo thiết kế có 7 giếng khoan, hiện tại, chỉ sử dụng được 3 giếng, còn 4 giếng bị nhiễm mặn không sử dụng.
Trước thực trạng này, Sở NN&PTNT kiến nghị UBND tỉnh ưu tiên hỗ trợ kinh phí để duy tu, sửa chữa, nâng cấp công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung trên địa bàn các huyện miền núi và khu vực khó khăn về nguồn nước. 
Đối với UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục rà soát, xây dựng đề án sửa chữa, nâng cấp các công trình nước sạch nông thôn trên địa bàn bị hư hỏng, xuống cấp. Chủ động bố trí ngân sách địa phương và huy động các nguồn vốn hợp pháp để thực hiện sửa chữa, khắc phục các công trình hoạt động kém hiệu quả do cấp huyện, cấp xã quản lý vận hành  nhằm bảo đảm mục tiêu cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn cho người dân theo chiến lược mà tỉnh đã ban hành...

NHƯ ĐỒNG